همه آنچه که باید درباره سندروم دم اسبی بدانید

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی تسریر، سندروم دم اسبی (Cauda equina syndrome) که به آن سندروم کودا اکوینا می‌گویند، زمانی روی می‌دهد که ریشه‌های عصبی در قسمت انتهای ستون فقرات فشرده می‌شوند، حس آن‌ها از بین رفته و حرکت غیرممکن می‌شود. ریشه‌های عصبی که عملکرد مثانه و روده را کنترل می‌کنند، به‌شدت در معرض آسیب ناشی از سندروم کودا اکوینا قرار دارند. علت نامگذاری این بیماری به سندروم دم اسبی، شباهت ظاهری ریشه‌های اسبی این ناحیه به دم اسب است. از علائم شایع آن می‌توان به درد شدید در پشت، شکم، ساق پاها و عضلات زانو، ضعف عضلانی، فلج، اختلال در کنترل مثانه و روده، از دست دادن احساس جنسی و مشکلات دیگر اشاره کرد.

سندروم دم اسبی چیست؟

سندروم کودا اکوینا از بیماری های مغز و اعصاب بوده و عبارت است از فشردگی ریشه‌های عصبی که به همین نام کودا اکوینا مشهور هستند. کار عصب‌ها ارسال و دریافت سیگنال‌های الکتریکی در کل بدن است. مجموعه‌ای از ریشه‌های عصبی که شبیه دم اسب هستند، در قسمت انتهایی ستون فقرات قرار گرفته‌اند. به‌لطف همین عصب‌های دم اسبی است که می‌توانیم حرکت کنیم و پاها و مثانه‌مان حس دارند.

فشردگی عصب‌های این ناحیه یا سندروم دم اسبی باعث ایجاد درد، ضعف، بی‌اختیاری و سایر علائم می‌شود. عدم درمان این عارضه حتی ممکن است آسیب دایمی ایجاد کرده و باعث از کارافتادگی و فلج شود. درمان سریع و به‌موقع می‌تواند از بروز صدمات جبران‌ناپذیر و دایمی مانند فلج پیشگیری کند.

علائم سندروم دم اسبی

علائمی که می‌توانند نشانه سندروم کودا اکوینا باشند و باید جدی گرفته شوند عبارتند از:

• درد شدید در پاها و پشت ران‌ها که به صورت حاد و ناگهانی شروع شود و ممکن است در حالت خوابیده یا حرکتی بدتر شود.

• کاهش قدرت عضلات پایینی بدن ازجمله کاهش قدرت و عملکرد عضلات پا، پاشنه و انگشتان پا. افراد ممکن است دچار ضعف عضلانی، لرزش و کاهش توانایی حرکتی در پاها شوند.

• کاهش حس در پاها و ناحیه مقعدی

• بی‌حسی یا احساسات مختلف در پشت پاها، باسن، لگن و قسمت داخلی ران

• احساس درد در کمر یا پاها (بیماری سیاتیک)

• مشکل حین برقراری رابطه جنسی

• بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع

• احتباس ادرار

• ضعف یا فلج اندام تحتانی

علت سندروم دم اسبی

علت فشردگی عصب‌های کودا اکوینا و سندروم دم اسبی عبارتند از:

• ناهنجاری‌های مادرزادی

• تنگی کانال نخاعی کمری

• آسیب و صدمات قسمت تحتانی کمر ناشی از تصادف رانندگی یا جراحت گلوله

• فتق دیسک در ناحیه کمر

• عوارض بعد از عمل جراحی ستون فقرات

• ناهنجاری‌های شریانی وریدی نخاعی

• خونریزی ستون فقرات

• عفونت ستون فقرات مانند مننژیت یا التهاب

• ضایعات یا تومورهای ستون فقرات

درمان سندروم دم اسبی

فشردگی عصب‌های ناحیه تحتانی ستون فقرات، حالت اورژانسی است که در صورت تشخیص ابتلا به سندروم کودا اکوینا باید طی ۲۴ ساعت یا ۴۸ ساعت بعد تشخیص حتما عمل شوید. عمل جراحی کمک می‌کند فشردگی و فشار وارده به ریشه‌های عصبی برداشته شود. در برخی بیماران، برای درمان سندروم دم اسبی و بهبود کنترل روده و مثانه، پزشک دارو تجویز می‌کند. از داروهای تجویزی برای درمان سندروم دم اسبی و کنترل و کاهش علائم آن عبارتند از:

• هیوسامین

• اکسی بوتینین

• تولترودین

اما درمان اصلی سندروم فشردگی عصب‌های دم اسبی، عمل جراحی است تا فشار کمتر شود. البته درمان با عمل به پایان نمی‌رسد، بلکه باید مراقبت‌های درمانی، دارویی و دستورات پزشک جدی گرفته شوند. بعد از جراحی، برای ادامه درمان باید به فیزیوتراپ یا کار درمانگر مراجعه کنید تا قدرت از دست رفته بدن بعد جراحی بازگردد و کار درمانگر هم کمک می‌کند تا فرد بتواند کارهای روزمره را انجام بدهد.

۱. جراحی سندروم دم اسبی

هدف اصلی جراحی سندروم دم اسبی، برطرف کردن علت فشار و تسکین ریشه‌های عصبی است. نوع و محدوده جراحی بسته به علت اساسی و شدت فشار متفاوت است. در صورت وجود دیسک برجسته یا گیر کردن عصب در میان دیسک‌ها، جراحی دیسککتومی ممکن است انجام شود. در این روش، بخشی از دیسک آسیب دیده برداشته می‌شود تا فشار از روی ریشه‌های عصبی برداشته شود.

۲. فیزیوتراپی سندروم دم اسبی

هدف از فیزیوتراپی سندروم دم اسبی، بهبود عملکرد عضلات و استحکام ناحیه تحتانی کمر، افزایش انعطاف‌پذیری و حرکت، کاهش التهاب و تسکین علائم مرتبط با سندروم کودا اکوینا است. تمریناتی که فیزیوتراپ برای درمان تجویز می‌کند عبارتند از:

1. تمرینات تقویتی عضلات شکمی، عضلات پشتی ران، عضلات زانو و عضلات پهلویی

2. تمرینات انعطاف‌پذیری برای بهبود انعطاف‌پذیری عضلات و مفاصل ناحیه پایینی بدن

3. تمرینات کاردیوواسکولار برای بهبود قدرت قلب و عروق و بهبود عملکرد سیستم قلبی-عروقی

۳. سندروم دم اسبی در طب سنتی

طب سنتی برای درمان سندرم کودا اکوینا، گیاهان دارویی، تغییر در رژیم غذایی و مکمل‌های غذایی، استفاده از تکنیک‌های تراپی مانند ماساژ و تمرینات تقویتی را تجویز می‌کند. خواص ضد‌التهابی، ضد‌درد و آرامبخشی گیاهان دارویی می‌تواند درد را کاهش داده و حواس از دست رفته را بازیابی کند. ریشه گیاهانی مانند شیرین بیان، زنیان، عرق‌گیری، آویشن و فلفل سیاه همراه روش‌های موضعی مانند ماساژ با روغن‌های گیاهی نیز درد و التهاب ناشی از سندروم کودا اکوینا را کاهش می‌دهند.

عوارض سندروم دم اسبی

سندروم دم اسبی، بیماری جدی است که ممکن است عوارض جدی و مزمنی در پی داشته باشد. برخی از عوارض مرتبط با این سندروم عبارتند از:

1. ناتوانی حرکتی در پاها و ناحیه تحتانی بدن

2. بی‌اختیاری ادرار و مدفوع

3. نقص حس در ناحیه تحتانی بدن و کاهش حس تماس، درد، لمس

4. درد شدید در ناحیه پایینی بدن، از جمله کمر و پاها

5. عوارض نورولوژیک و اختلالات عملکرد جنسی و ناتوانی در کنترل مثانه

راه‌ های پیشگیری از سندروم دم اسبی

نمی‌توان از تمام علل سندروم دم اسبی پیشگیری کرد، اما می‌توان ریسک شایع‌ترین علت سندروم دم اسبی یعنی فتق دیسک را کاهش داد. با انجام برخی حرکات و اصلاح سبک زندگی می‌توانید ریسک آسیب دیدگی کمر را کاهش دهید. از راه‌های پیشگیری از سندروم دم اسبی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• از پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند پرهیز کنید باعث انحراف ستون فقرات می‌شود.

• سیگار نکشید. مصرف دخانیات باعث ضعیف شدن دیسک‌های کمر می‌شود.

• ورزش کنید و تمرینات تقویت عضلات شکم و کمر انجام دهید. تمریناتی مانند پیلاتس باعث تقویت عضلات اصلی نگهدارنده ستون فقرات می‌شوند.

• اجسام سنگین را با احتیاط و درست بلند کنید. در واقع موقع بلند کردن اجسام از پاها کمک بگیرید نه کمر. شی سنگین را نزدیک بدنتان نگه دارید و حین بلند کردن اجسام، بالاتنه را نچرخانید.

• وزن سالم داشته باشید. اضافه وزن و چاقی باعث فشار به ستون فقرات، مهره‌ها و قسمت انتهایی کمر می‌شود.

• بعد از نشستن طولانی، حرکات کششی انجام دهید.

تسریر مراقب سلامتی شماست!