خودشیفتگی چیست؟

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی تسریر، معمولا اختلال شخصیت خودشیفته در ارزیابی‌های بالینی تشخیص داده‌می‌شود و یکی از انواع مختلف اختلالات روانی محسوب می‌شود که در آن فرد خود را به نسبت سایرین مهمتر می‌داند، به‌شدت نیازمند توجه و تحسین بیش از اندازه است، در برقراری روابط مشکل دارد و حس همدلی نسبت به سایرین در او دیده‌نمی‌شود. اما پشت این نقاب اعتمادبه‌نفس زیاد، عزت نفس شکننده‌ای وجود دارد که با کوچکترین انتقاد و عیب‌جویی فرو می‌ریزد.

اختلال خودشیفتگی یا خودبزرگ بینی، مشکلاتی در حوزه‌های مختلف زندگی از جمله روابط، کار، تحصیل یا امور مالی ایجاد می‌کند. افرادی که از این اختلال رنج می‌برند، به‌‌دلیل کم‌توجهی یا عدم دریافت لطف و تحسینی که تصور می‌کنند شایسته‌اش هستند، ناراحت و سرخورده می‌شوند. روابطشان به سرانجام نمی‌رسد و دیگران هم از وقت گذراندن با آن‌ها لذت نمی‌برند. پس در یک کلام می‌توان نارسیسم را به این شکل تعریف کرد:

«اختلال شخصیت خودشیفته به اختلال شخصیتی گفته می‌شود که در آن فرد نسبت به سایرین حس خودبزرگ‌ بینی و غرور دارد. به‌علاوه همیشه دوست دارد کانون توجه باشد و به‌طور مدام تحسین شود.»

علائم خودشیفتگی (ویژگی افراد نارسیست چیست؟)

علائم خودشیفتگی و شدت آنها درجات مختلفی دارد و در افراد مختلف متفاوت است. ولی به راستی چطور خودشیفته‌‌ها را بشناسیم؟ خودشیفته‌ها نشانه‌های زیر را دارند:

• حس خود برتربینی افراطی و بیش ‌از‌حد

• پرتوقع هستند و حس طلبکارانه‌ای نسبت به دیگران دارند.

• انتظار دارند همیشه از همه برتر و بهتر باشند، حتی اگر موفقیت و دستاوردی شایسته برتری به ‌دست نیاورده باشند.

• درباره موفقیت‌ها و استعدادهای‌ خود غلو می‌کنند.

• درباره موفقیت‌ها، قدرت، هوش و نبوغ، زیبایی یا همسر خوب و کامل بودن خود خیا‌ل‌پردازی افراطی دارند.

• معتقدند از همه برترند و فقط باید با افراد خاص هم‌تراز خود نشست و برخاست داشته‌باشند.

• باید همیشه محور اصلی گفتگو با افراد مختلف باشند و کسانی که از نظرشان فرودست هستند را تحقیر کرده یا به دید حقارت نگاه می‌کنند.

• انتظار دارند همه به آن‌ها لطف کنند و بی‌چون‌وچرا هرآنچه می‌گویند را بپذیرند.

• از دیگران برای رسیدن به خواسته‌هایشان استفاده‌می‌کنند.

• از درک نیاز و عواطف دیگران عاجزند یا اصلاً تمایلی به درک موقعیت و احساسات دیگران ندارند.

• به دیگران حسادت می‌کنند و معتقدند بقیه هم به آن‌ها حسادت می‌ورزند.

• رفتار مغرورانه و متکبرانه دارند و با غرور و متظاهرانه خود را نشان می‌دهند.

• اصرار دارند همیشه بهترین هرچیز مثل بهترین خودرو یا بهترین دفتر کار را به دست‌آورند.

علائم خودشیفتگی در زنان

خودشیفتگی یک اختلال شخصیتی است که هم مردان و هم زنان را درگیر می‌کند. با‌این‌حال، علائم این اختلال ممکن‌است بین جنس‌ها متفاوت باشد. در اینجا برخی‌از علائم و نشانه‌های رایج خودشیفتگی در زنان آورده‌شده‌است:

• احساس اغراق‌آمیز از اهمیت داشتن و استحقاق خود

• دغدغه بیش‌ازحد درمورد وضعیت ظاهری بدن

• تمایل به استثمار دیگران برای منافع شخصی

• عدم همدلی نسبت به احساسات و نیازهای دیگران

• مشکل در پذیرش انتقاد یا بازخورد

• نگرش متکبرانه و تحقیرآمیز نسبت‌به دیگران

• ناتوانی در حفظ روابط سالم

• تمایل به دستکاری و کنترل دیگران

• دشواری در پذیرش تقصیر یا پذیرفتن مسئولیت اعمال خود

• حسادت به موفقیت یا توجه دیگران

• تخیلات بزرگ‌نمایانه قدرت، زیبایی یا موفقیت.

علائم خودشیفتگی در مردان

مطالعات نشان می‌دهد که مردان بیشتر از زنان به این اختلال مبتلا می‌شوند. در اینجا برخی‌از علائم و نشانه‌های رایج خودشیفتگی در مردان آورده‌شده‌است:

• احساس خودبزرگ‌بینی و دستاوردهای اغراق‌آمیز

• اعتقاد به اینکه آنها خاص یا منحصر به فرد هستند و فقط باید با افراد به همان اندازه با موقعیت بالا ارتباط داشته‌باشند.

• نیاز دائمی به تحسین و توجه دیگران

• اعتقاد به برتری خود

• فقدان همدلی با دیگران و تمایل به استثمار آنها برای منافع شخصی

• تصور اشتغال به قدرت، ثروت، موقعیت خاص

• احساس استحقاق و انتظار رفتار ویژه

• نگرش متکبرانه و خودخواهانه نسبت‌به دیگران

• مشکل در رسیدگی به انتقاد یا طرد شدن

• مشکل در حفظ روابط سالم

• رفتار تکانشی و تمایل‌به رفتار پرخطر یا بی‌پروا

• زمانی که احساس ارزشمندی آنها به چالش کشیده شود، ممکن است حالت تدافعی یا تهاجمی پیدا کنند.

دلایل خودشیفتگی کدام است؟ (علت بروز شخصیت خودشیفته)

به‌طور دقیق مشخص نیست که چه عواملی باعث ایجاد اختلال شخصیت خودشیفته در افراد مختلف می‌شوند. همانند رشد شخصیتی و سایر اختلالات سلامت روان، علل وقوع اختلال نارسیسم هم پیچیده است. اما می‌توان موارد زیر را از دلایل عمده خودشیفتگی دانست:

• محیط: ناسازگاری و ناهماهنگی در روابط فرزند و والدین با انتقاد و عیب‌جویی افراطی یا تحسین افراطی که به‌هیچ‌وجه با تجربه کودک هماهنگ نیست.

• ژنتیک: ویژگی‌هایی که از پدر و مادر و نسل‌های گذشته آنها به ارث می‌رسند.

• عوامل نوروبیولوژی: ارتباط بین مغز و رفتار و تفکر

• سوءاستفاده در دوران کودکی

• انتظارات بی‌جا و بی‌مورد والدین از فرزندان

• بی‌بندوباری جنسی که معمولا با خودشیفتگی همراه است.

• تاثیرات فرهنگی.

درمان خودشیفتگی چیست؟

افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته تصور نمی‌کنند مشکلی داشته‌باشند یا ایراد از خودشان باشد. بنابراین بعید است به ‌دنبال درمان بروند. اگر هم قرار باشد روش‌های درمانی را پیش بگیرند، احتمالا به‌خاطر نشانه‌های افسردگی، مصرف الکل و مواد مخدر یا سایر مشکلات روانی خواهدبود. اما توهین‌های مرتبط با عزت نفس آنها، پذیرش بیماری و پیگیری درمان خودشیفتگی را دشوارتر می‌کند.

درمان خودشیفتگی در طب سنتی

هیچ درمان شناخته شده‌ای برای نارسیسم وجود ندارد و هدف از درمان، ارائه گزینه‌هایی برای کاهش شدت علائم و بهبود کیفیت زندگی است.

طب سنتی مانند آیورودا، طب سوزنی و داروهای گیاهی ممکن‌است به عنوان مکمل روان‌درمانی سنتی برای درمان اختلال شخصیت خودشیفتگی استفاده‌شود. با‌این‌حال، شواهد علمی محدودی برای تایید استفاده از این درمان‌ها برای این بیماری خاص وجود دارد.

عوارض اختلال شخصیت خودشیفته

عوارض بیماری خودبزرگ‌بینی و شرایطی که همراه با این اختلال روی می‌دهند، عبارت‌اند از:

• مشکلاتی که در رابطه‌های اجتماعی به‌خصوص روابط دوستانه و زناشویی به وجود می‌آیند.

• مشکلات ایجاد شده در محیط کار یا مدرسه

• افسردگی و اضطراب

• مشکلات جسمی و فیزیکی

• سوءاستفاده از مواد مخدر یا الکل

• رفتار یا تفکرات خودکشی.

چگونه از بروز خودشیفتگی پیشگیری کنیم؟

از آنجایی‌که علل اختلال خودشیفتگی به‌طور دقیق مشخص نیست، راه مشخصی هم برای پیشگیری از به ‌وجود آمدن این شرایط وجود ندارد. رعایت موراد زیر به میزان زیادی از بروز خودبزرگ‌بینی جلوگیری کنید:

• درمان سریع مشکلات و بیماری‌های سلامت روان در دوران کودکی

• جلسات درمان خانوادگی برای یافتن راه‌های سالم ارتباط یا مقابله با تنش‌های عاطفی یا تعارضات

• شرکت در جلسات فرزندپروری و کمک گرفتن از مددکاران اجتماعی یا تراپیست‌ها در صورت نیاز

• گفتگو درمانی که به‌عنوان روش‌های روان‌درمانی شناخته‌می‌شود، اولین و اصلی‌ترین راه درمان اختلال خودبزرگ‌بینی است.

چنانچه نشانه‌های خودشیفتگی همراه با افسردگی یا سایر بیماری‌های روانی همراه باشد، باید اقدامات پزشکی لازم جهت درمان آن اختلال‌ها هم اتخاذ شوند. گفتگو درمانی کمک‌می‌کند تا فرد خودشیفته یاد بگیرد چطور با دیگران بهتر ارتباط برقرار کند، در نتیجه از روابط‌ خود لذت بیشتری خواهد‌برد. این روش کمک‌می‌کند تا:

• روابط کاری بهتری داشته‌باشید.

• روابط شخصی‌ خود را حفظ کند.

• نقاط قوت و پتانسیل‌های خود را بشناسد تا انتقاد یا شکست را تاب بیاورد.

• احساسات خود را بشناسید و بتواند آنها را مدیریت کند.

• از پس مسائل مربوط به عزت نفس بربیاید.

• اهداف واقعی برای خود تعریف نماید.

تسریر مراقب سلامتی شماست!