طلاق چیست؟

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی تسریر، طلاق واژه‌ای عربی است که معنای تحت‌الفظی آن رهایی و باز کردن گره است. طلاق در اصطلاح به معنی جدا شدن و پایان دادن ازدواج است. وقتی زن و شوهر زندگی مشترک خود را بر هم می‌زنند و به آن پایان می‌بخشند، از هم طلاق گرفته‌اند. بنابراین پایان همه‌ی زندگی‌های مشترک به هم شبیه نیست. برخی از آن‌ها بعد از مدتی اختلاف پیدا می‌کنند و بهتر است از یکدیگر جدا شوند. وقتی مسیر دو طرف با هم یکی نباشد و از هم جدا شود، کار به طلاق می‌کشد.

توجه داشته باشید که طلاق راه حل اول نیست. بعد از هر درگیری و اختلافی طرفین باید تلاش کنند راه حل دیگری بیابند و مسالمت آمیز در کنار یکدیگر به زندگی باارزش خود ادامه دهند. در این مسیر می‌توانند از مشاوران و متخصصان نیز کمک بگیرند. اما اگر هیچ راهی برای ادامه‌ی مسیر نبود، باید از یکدیگر جدا شوند. جدایی آن‌ها از یکدیگر انواع مختلفی دارد. ممکن است زن تصمیم به جدایی بگیرد. یا ممکن است مرد بخواهد درخواست جدایی بدهد. گاهی نیز طلاق توافقی و مسالمت آمیز است.

از طرفی اقدام برای طلاق فرایندهای ویژه‌ای دارد که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم. به سادگی نمی‌توان پایه‌های یک زندگی مشترک را از هم گسست و برای اتمام آن باید مراحل قانونی و شرعی آن را طی کرد. در ایران این مراحل اندکی پیچیده‌تر و دشوارتر است.

توجه داشته باشید که قوانین طلاق برای افراد غیر مسلمان و غیر شیعه ساکن ایران متفاوت است.

تقسیم بندی طلاق طبق رجوع

از نظر حقوقی طلاق به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که پایه‌ی آن بر اساس برگشت به یکدیگر است. این که آقا درخواست طلاق را داده باشد یا خانم، در این مسئله تعیین کننده است. شاید تعجب برانگیز باشد اما طلاق به اعتبار این که چه کسی درخواست آن را داده است و قابلیت رجوع داشته باشد، از نظر دادگاه انواع مختلفی دارد. در ابتدا بهتر است با اصطلاح “عده” آشنا شوید. عده به مدت زمانی بعد از جدایی گفته می‌شود که زن ۳ بار دوره‌ی پریود خود را سپری کند. این بازه در طلاق از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین پیش از هر چیز ماده‌ی ۱۱۳۳ قانون مدنی را بخوانید :“مرد می‌تواند هر زمانی که بخواهد زن خود را طلاق دهد.”

۱. رجعی

این نوع طلاق به مرد اجازه‌ی بازگشت به زن را می‌دهد. در واقع در طول بازه‌ی عده، مرد هر زمانی که بخواهد می‌تواند به زن رجوع کند و او نمی‌تواند از این بازگشت سر باز بزند و باید وظایف زناشویی خود را به جا بیاورد. عده از نظر دادگاه ۳ ماه و ۱۰ روز بعد از طلاق است. هنگامی که مرد تصمیم به بازگشت بگیرد، ازدواج بدون نیاز به خواندن خطبه‌ی عقد و نکاح مجدد از سر گرفته می‌شود و دو نفر می‌توانند با هم زندگی کنند. هیچ قراردادی نمی‌تواند این حق را از مرد در طلاق رجعی بگیرد.

در زمان عده، زن نمی‌تواند با مرد دیگری ازدواج کند و باید صبر کند تا این مدت به طور کامل سپری شود.همچنین چون طلاق حق مرد محسوب می شود، پس هر زمان که در این بازه بخواهد، می‌تواند بازگردد. اما آیا نیازی به اقدام خاصی هست؟ از آن جایی که ما در یک جامعه زندگی می‌کنیم و نظم از مهم‌ترین اصول آن است، رجوع باید سریعا به دادگاه اطلاع داده شود. در غیر این صورت مرد موظف به پرداخت جریمه خواهد بود.

وقتی مرد به زن بازگشت، شرایط ازدواج آن‌ها طبق همان چیزی که در ازدواج اول ثبت شده بود، ادامه پیدا می‌کند. در زمان عده مرد باید تمامی حق و حقوق زن را بپردازد و زن اجازه دارد از محلی که قبلا در آن زندگی می‌کرده‌اند بازدید کند و مرد نمی‌تواند او را بیرون کند و یا برخورد نامناسبی با او داشته باشد. اگر بخواهیم به طور خلاصه شرایط زن و مرد در بازه‌ی زمانی عده را بررسی کنیم، موارد زیر را باید مورد توجه قرار دهیم؛

• مرد باید در این دوره نفقه‌ی زن را پرداخت کند.
• اگر مرد یا زن از دنیا بروند، مشمول ارث بردن از یکدگیر خواهند بود.
• زن نمی‌تواند با هیچ مرد دیگری در این دوره رابطه‌ی جنسی قرار کند و باید صبر کند تا عده به سر بشود.

۲. بائن

نوع دیگر جدایی، طلاق بائن است. این نوع طلاق به مرد اجازه‌ی بازگشت به زن را نمی‌دهد. درواقع مرد حتی اگر بخواهد هم از لحاظ قانونی نمی‌تواند به زن رجوع کند و تنها راه برگشت دوباره‌ی او، از سرگیری ازدواج و خواندن خطبه‌ی عقد از اول است. پس مهریه از ابتدا مشخص خواهد شد و شروط ضمن عقد نیز تغییر خواهند کرد. طلاق بائن در چهار حالت اتفاق می‌افتد.؛

1. در صورتی که زن و مرد سه بار طلاق گرفته و مرد رجوع کرده باشد. بنابراین دیگر نمی‌تواند به زن بازگردد و طلاق بائن محسوب می شود.
2. در صورتی که مرد یک زن یائسه را طلاق داده باشد.
3. اگر زن از مرد بدش بیاید، به طوری که برای طلاق گرفتن به او مالی ببخشد. این عبارت را بسیار شنیده‌ایم که “مهرم حلال و جانم آزاد”. در صورتی که طلاق به این صورت باشد، بائن شمرده می‌شود. البته که نام دیگر آن خلع است. اگر هر دو طرف نسبت به هم کراهت داشته باشند هم طلاق بائن است. به این طلاق نیز مبارات گفته می‌شود.
4. در صورتی که طلاق قبل از برقراری آمیزش جنسی باشد.

تقسیم بندی طلاق طبق فرد درخواست کننده

۱. مرد خواهان جدایی باشد

در صورتی که مرد خواهان جدایی باشد، طبق ماده‌ی ۱۱۳۳ قانون مدنی، هر زمانی که بخواهد می‌تواند همسر خود را طلاق دهد. البته برای این که در زندگی‌ها هرج و مرج ایجاد نشود و به کسی ظلم و ستمی وارد نشود، دادگاه از مرد دلایل قابل قبولی برای طلاق می‌خواهد. اما به هرحال مرد می‌تواند در هر لحظه که بخواهد از همسر خود جدا شود. البته هنگامی که مرد تصمیم به طلاق دادن همسر خود می‌گیرد، باید تمامی حق و حقوق او را بپردازد.

۲. زن خواهان جدایی باشد

در صورتی که زن بخواهد طلاق بگیرد، مسیر جدا شدن سخت‌تر و پیچیده‌تر است. زیرا طلاق حق مرد محسوب می‌شود. اما در دادگاه‌ها برای این که این روند ساده‌تر و قبل اجرا باشد، از ماده‌ی ۱۱۴۶ قانون مدنی استفاده می‌شود. این ماده می‌گوید: «طلاق خلع آن است که زن به واسطه کراهتی که از شوهر خود دارد در مقابل مالی که به شوهر می‌دهد طلاق بگیرد اعم از این که مال مزبور عین مهر یا معادل آن و یا بیشتر و یا کمتر از مهر باشد».

در صورتی که مرد تمایل به طلاق دادن زن نداشته باشد، مسیر پیش روی او دشوارتر می‌شود. زن حق طلاق ندارد و مانند مرد نمی‌تواند زندگی را پایان دهد. بلکه باید برای جدایی مدارکی ارائه دهد و دلیل محکمی داشته باشد. برخی از این دلایل عبارت‌اند از؛

• مجازات زندان برای مرد به مدت بیش از ۵ سال و یا به دلیل جرائمی که حرمت زن را زیر سوال برده و در شان وی نباشد.
• مردانی که خیانت آن‌ها اثبات شود.
• اعتیاد داشتن به مواد مخدر
• در صورتی که مرد بیماری صعب‌الاعلاج داشته باشد.
• در صورتی که مرد نفقه را پرداخت نکند.
• مردی که رابطه‌ی جنسی برای مدت طولانی برقرار نکند.
• مردی که بیماری‌های مقاربتی داشته باشد.
• برای زمان نامعلوم و نامتعارفتی مسکن فراهم نکند.
• رفتار درستی نداشته باشید و نتواند معاشرت کند.
• رابطه‌ی جنسی غیرمعمول و غیر متعارف داشته باشد.
• مرد نازایی داشته و توانایی بچه دار شدن با زن را نداشته باشد.
• به علت ناتوانی‌های مرد، مشکلات زناشویی داشته باشند.
• مرد زندگی را ترک کند و برود.

۳. طلاق توافقی

بهتر است بدانید که چیزی به نام طلاق توافقی نداریم. در واقع از نظر قانونی در دادگاه چنین طلاقی نداریم. اما به علت طولانی بودن فرایند طلاق و زمان‌بر بودن آن برای زوجین، معمولا بسیاری از آن‌ها از پیش به توافق‌هایی می‌رسند و بعد درخواست طلاق می‌دهند. تصور کنید که هم زن تماسل به طلاق داشته باشد و هم مرد با او موافق باشد. در این صورت از پیش، با کمک وکیل و مشاور، بر سر مسائلی چون مهریه، نفقه، حق حضانت کودکان و تقسیم دارایی‌های زندگی مثل جهیزیه توافق می‌کنند. در این صورت دادگاه سریع‌تر فرایند جدایی را قطعی و رسمی می‌کند.

حضانت فرزندان طبق قوانین ایران تا ۷ سالگی به عهده‌ی مادر است. پس از آن وظیفه‌ی پدر می‌باشد که از فرزندان مراقبت کند. البته این بازه‌ها را می‌توان توافقی تغییر دارد و طبق انتخاب پدر و مادر پیش برد. معمولا در بیشتر پرونده‌های جدایی که در دادگاه‌ها موجود است، زن با گذشتن از حق و حقوق خود، تمایل به گرفتن حضانت کودکان را دارد. اگر زن نخواهد یا نتواند از فرزندان مراقبت کند، این وظیفه‌ی مرد است که فرزندان را نگهداری کند. اگر مرد هم از پس آن برنیاید، بهزیستی و سازمان‌های مشابه وارد عمل می‌شوند.

طلاق غیابی چیست؟

در صورتی که مکان حضور مرد مشخص نباشد، زن می‌تواند از او به طور غیابی طلاق بگیرد. اما به همین سادگی هم نیست! در ابتدا زن باید محل حضور مرد را به دادگاه اعلام کند و درخواست طلاق بدهد. دادگاه احضاریه برای مرد فرستاده و به او فرصت می‌دهد. در صورتی که مرد در دادگاه حضور پیدا نکند، در روزنامه‌ای کثیرالانتشار عکس و نام او متشر می‌شود. در صورتی که کسی او را دیده باشد، اطلاع خواهد داد. در غیر این صورت اگر با پیگیری‌های بیشتر از طرف زن مرد پیدا نشود و یا حضور پیدا نکند، صیغه‌ی طلاق به طور غیابی جاری خواهد شد.

جدایی عاطفی چیست؟

پیش‌تر گفتیم که سرنوشت همه‌ی ازدواج‌ها شاد و خوشایند نخواهد بود. برخی از آن‌ها نمی‌توانند به زندگی در کنار یکدیگر ادامه دهند و به راهکاری به نام جدایی می‌رسند. اما عده‌ای نیز هستند که نمی‌توانند از هم جدا شوند. مثلا پدر و مادر با مصلحت اندیشی برای فرزندان تصمیم می‌گیرند در کنار یکدیگر و در زیر یک سقف به ادامه‌ی زندگی بپردازند. اما این زندگی سرد، بی‌روح و خاموش است. طرفین هیچ احساسی نسبت به یکدیگر ندارند. هنگامی که هم را می‌بینند، بدون صحبت کردن از کنار هم می‌گذرند.

طلاق عاطفی برای هر دو نفر بسیار خطرناک است. از نشانه‌های طلاق عاطفی می‌توان به ارتباط کلامی برقرار نکردن زوجین اشاره کرد. یکی دیگر از علائم جدایی عاطفی، احساس کراهت داشتن آن‌ها نسبت به یک دیگر است. هم را می‌بینند و از دیدن هم ناراحت می‌شوند. سعی می‌کنند با هم برخوردی نداشته باشند، ولو تصادفی باشد. پشت سر هم در کنار دوستان و آشنایان بد می‌گویند و هیچ تمایلی به هم ندارند. این زن و شوهر حتی هم‌خانه هم محسوب نمی‌شوند. زیرا هم‌خانه‌ها به مراتب ارتباط نزدیک‌تر و صمیمی‌تری برقرار می‌کنند.

طلاق را نباید به عنوان تنها راه حل ممکن اختلافات در زندگی مشترک دانست. اگر زن و مرد در زندگی خود به مشکلی برمی‌خورند و به تنهایی نمی‌توانند از پس حل کردن آن بربیایند، بهتر است با دکتر روانشناس خوب در میان بگذارند. جلسات مشاوره‌ی حضوری و آنلاین در اختیار زن و مرد قرار دارد. جلسات حضوری تاثیر بهتری دارند و طرفین می توانند با آرامش خاطر بیشتری هر آنچه که در ذهن آنان می‌گذرد بیرون بریزند.

تسریر مراقب سلامتی شماست!