آزمایش cpk (کراتین فسفوکیناز) چیست؟

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی تسریر، کراتین فسفوکیناز cpk آنزیم پروتئینی است که می‌توان آن را در مغز، قلب و عضلات اسکلتی پیدا کرد. در صورت وارد شدن آسیب به اندام‌های مذکور، آنزیم کراتین فسفوکیناز در جریان خون آزاد شده که سطح آن را با آزمایش cpk بررسی می‌کنند. 

بالا بودن سطح این آنزیم در تست cpk نشان دهنده نوعی استرس یا آسیب در بافت قلب و عضلات مرتبط است. اگر شما یا اطرافیانتان مشکل قلبی دارید، آگاهی از نحوه انجام آزمایش کراتین فسفوکیناز اهمیت بسیار زیادی دارد.

همراه ما باشید تا در این مقاله شما را با تفسیر تست cpk آشنا کنیم. 

آزمایش cpk چیست؟

آنزیم کراتین فسفوکیناز پروتئین پیچیده‌ای است که موجب آسان‌تر شدن فرایند تغییرات شیمیایی در بدن می‌شود. بدن ما برای عملکرد صحیح به آنزیم cpk (کراتین فسفوکیناز) نیاز دارد که نقش بسیار مهمی در کارایی درست عضلات خواهد داشت.

اگر بافت‌های بدن (قلب، مغز و اسکلتی) دچار آسیب شوند، غلظت آنزیم cpk در خون افزایش می‌یابد. تست cpk نوعی آزمایش خون است که پزشک می‌تواند با توجه به نتیجه آن اطلاعاتی در خصوص مقدار آنزیم کراتین فسفوکیناز در بدن به دست آورد و در مورد سلامت مغز، قلب یا عضلات اسکلتی نتیجه‌گیری درستی داشته باشد.

انواع آزمایش cpk

آنزیم تست کراتین فسفوکیناز را می‌توان در سه ایزوفوم دسته‌بندی کرد:

• نوع cpk-1 یا CPK-BB: در قلب و ریه‌ها وجود دارد.
• نوع cpk-2 یا CPK-MB: بیشتر در قلب یافت می‌شود.
• نوع cpk-3 یا CPK-MM: در عضلات اسکلتی بدن موجود است.

اهمیت cpk در آزمایش خون

آنزیم کراتین فسفوکیناز یا cpk درون مغز، میوکارد (ماهیچه قلب) و عضلات اسکلتی با غلظت بالا موجود است. در صورتی که هر یک از این اندام‌ها به‌دلایل مختلف دچار آسیب شوند، آنزیم مذکور با غلظت بیشتری در خون آزاد می‌شود. 

در این صورت پزشک می‌تواند با سرعت بیشتری نواحی آسیب دیده را تشخیص دهد. از طرفی به کمک آزمایش cpk می‌توان متوجه شد که ژن شما حامل دیستروفی عضلانی است یا خیر. 

این ژن با گذشت زمان باعث از بین رفتن و ضعف عضلانی می‌شود. بنابراین یکی‌دیگر از موارد اهمیت cpk در آزمایش خون را می‌توان در مشکلات عضلانی زیر دانست:

• درماتومیوزیت: بیماری التهابی پوست و ماهیچه
• پلی‌میوزیت: بیماری التهابی همراه با ضعف عضلانی
• هیپرترمی بدخیم: بیماری ژنتیکی همراه با انقباضات عضلانی

کاربرد آزمایش cpk

کاربرد اصلی آزمایش کراتین فسفوکیناز در اورژانس پس از مشاهده علائم حمله قلبی است. با این حال معمولا پزشک تست cpk را در موارد زیر تجویز می‌کند:

• تشخیص حمله قلبی
• تشخیص علت درد قفسه سینه
• بررسی علت التهاب عضلات ناشی از بیماری لوپوس
• ارزیابی مقدار آسیب دیدگی بافت قلب یا عضلات اسکلتی

نحوه انجام تست CPK

تست کراتین فسفوکیناز نوعی آزمایش خون است که پرستار از رگ بازوی شما خونگیری می‌کند. اگر در بیمارستان بستری هستید، این تست را چندین روز متوالی تکرار می‌کنند. 

این آزمایش نیاز به آمادگی خاصی ندارد، فقط بهتر است در مورد داروهای خاصی که مصرف می‌کنید به پزشک خود اطلاع دهید. هنگام انجام مراحل خونگیری احتمال موارد زیر وجود دارد:

• درد خفیف حین ورود سوزن به رگ
• احساس گزگز یا سوزش در محل خونگیری
• احساس ضربان در ناحیه ورود سوزن

سطح نرمال آزمایش کراتین فسفوکیناز

مقدار نرمال تست cpk معمولا از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر متفاوت است. زیرا هر یک از آن‌ها دارای روش و نحوه اندازه‌گیری مختلفی هستند. محدوده طبیعی سطح این آنزیم در مردان نسبت به زنان هم تفاوت‌هایی دارد. از همین‌رو توصیه می‌شود حتما آزمایش خود را به پزشک متخصص قلب و عروق نشان دهید.   

در جدول زیر می‌توانید سطح نرمال آزمایش کراتین فسفوکیناز را مشاهده کنید:

تفسیر آزمایش cpk

سطح کراتین کیناز در افراد بزرگسال سالم می‌تواند بر اساس جنسیت، نژاد و سطح فعالیت متغیر باشد. معمولا افرادی که فعالیت بدنی سنگینی دارند، در فاصله زمانی کم جراحی انجام داده‌اند، واکسن تزریق کرده‌اند یا داروی خاصی می‌خورند، سطح آنزیم cpk در آزمایش آن‌ها بیشتر است. 

همچنین تحقیقات نشان داده میانگین محدوده آنزیم کراتین فسفوکیناز در مردان بالاتر از زنان خواهد بود.  لازم به ذکر است که افراد دارای توده عضلانی بیشتر در مقایسه با سایر افراد از سطح آنزیم بالاتری برخوردارند. 

بنابران می‌توان تفسیر آزمایش cpk را به صورت زیر شرح داد:

سطح غیر طبیعی cpk-1

با مشکلات مغز و ریه همراه است و نشان می‌دهد:

• سکته یا آسیب مغزی
• تشنج
• مرگ بافت ریه
• شوک الکتریکی

سطح غیر طبیعی cpk-2

با مشکلات قلبی همراه است و نشان می‌دهد:

• حمله قلبی
• جراحی باز قلب
• آسیب فیزیکی به قلب (صدمه پس از تصادف)
• میوکاردیت (التهاب ماهیچه قلب)
• آسیب الکتریکی

سطح غیر طبیعی cpk-3

با مشکلات آسیب عضلانی همراه است و نشان می‌دهد:

• آسیب ناشی از تصادف
• دیستروفی عضلانی
• آسیب عضلانی ناشی از بی‌حرکتی طولانی مدت (رابدومیولیز)

علت افزایش سطح آزمایش cpk

اصلی‌ترین دلیل بالا رفتن سطح آنزیم کراتین فسفوکیناز در خون شامل موارد زیر است:

• بیماری قلبی
• آسیب به بافت عضلانی ریه
• ناراحتی اعصاب
• سکته مغزی

عوامل دیگری وجود دارند که می‌توانند نشان دهنده سطح بالای این آنزیم باشند. این موارد به‌طور مستقیم بر قلب، مغز یا عضلات اثر نمی‌گذارند اما باعث افزایش سطح cpk در تست می‌شوند:

• کم‌کاری تیروئید
• پرکاری تیروئید
• نارسایی کلیه
• عفونت میکروبی
• سلیاک
• ورزش سنگین
• لوپوس
• آرتریت روماتوئید
• جراحی بلندمدت
• مصرف برخی داروها

علت کاهش سطح آزمایش cpk

عواملی که در کاهش سطح آنزیم کراتین فسفوکیناز موثر هستند عبارتند از:

• توده عضلانی بسیار کم
• بارداری (خصوصا ماه‌های اول)
• سرطان کبد
• سندرم کوشینگ

داروهای اثرگذار بر نتیجه تست pck

مصرف برخی داروها می‌تواند نتیجه آزمایش پزشکی را دچار اشتباه کند. داروهایی که در نتیجه تست cpk تاثیر می‌گذارند، عبارتند از:

• استاتین‌ها
• فیبرات‌ها
• آمفوتریسین B
• داروی بیهوشی
• استروئیدها
• دگزامتازون
• الکل
• داروهای فشارخون

آیا سطح بالای CPK به درمان نیاز دارد؟

افزایش آنزیم کراتین فسفوکیناز در تست CPK می‌تواند نشان دهنده موارد مختلفی همچون فعالیت بدنی سنگین یا انجام تزریقات در فاصله زمانی کم باشد. از همین‌رو پزشک متخصص پس از بررسی‌های لازم و گرفتن شرح حال از علائم خاص شما، ابتدا توصیه می‌کند سبک زندگی سالمی انتخاب کنید. 

اگر لازم بود آزمایشات بیشتر تجویز می‌شود و از آن‌ها برای مقایسه با تفسیر نتایج  آزمایش CPK استفاده می‌کند. در این صورت علت اصلی افزایش سطح آنزیم کراتین فسفوکیناز در خون مشخص خواهد شد. سپس در صورت لزوم برنامه درمانی مناسبی برای جلوگیری از عوارض و کاهش خطر به شما داده می‌شود.

نتیجه آزمایش cpk

آزمایش cpk نشان‌دهنده سطح آنزیم خاصی در بدن است که هنگام حمله قلبی افزایش می‌یابد. این تست به پزشک کمک می‌کند تا در مواقع حیاتی با بررسی آنزیم کراتین فسفوکیناز آسیب کمتری به قلب، مغز و عضلات اسکلتی وارد شود. 

تسریر مراقب سلامتی شماست!