سندرم خستگی مزمن و هر آنچه باید در مورد آن بدانید

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی تسریر، سندرم خستگی مزمن نوعی بیماری جدی بلندمدت است که روی سیستم بدن تاثیر می‌گذارد. افراد مبتلا به این سندرم قادر به انجام فعالیت‌های عادی خود نیستند و همواره احساس خستگی شدید و اختلال خواب دارند.

این اختلال که به آن سندرم آنسفالومیلیت میالژیک (ME) هم می‌گویند اختلال پیچیده‌ای است که باعث بروز خستگی مفرط در فرد شده و ممکن است حداقل تا ۶ ماه طول بکشد. علائم و نشانه‌های بیماری با انجام فعالیت‌های جسمی یا ذهنی بدتر می‌شوند و لزوما استراحت باعث بهبودی کامل نخواهد شد.

در ادامه این مطلب با ما باشید تا با سندرم خستگی مزمن، علائم و علت این بیماری بیشتر آشنا شوید. 

سندرم خستگی مزمن (CFS) چیست؟

سندرم خستگی مزمن به انگلیسی Chronic fatigue syndrome یا Myalgic encephalomyelitis نامیده می‌شود. سندروم خستگی مزمن (CFS) که به آن آنسفالومیلیت میالژیک (ME) نیز می‌گویند اختلال مزمن و دراز مدتی است که انواع علائم و نشانه‌ها را دارد که شایع‌ترین آن خستگی مفرط است. فرد مبتلا به این بیماری علیرغم استراحت همچنان احساس خستگی عمیق دارد و علائم بیماری با انجام فعالیت بدنی یا ذهنی تشدید می‌شوند.

خستگی مزمن ممکن است ناگهانی بدون دلیل شروع شود و حتی بچه‌ها را نیز درگیر کند و تا سال‌ها با فرد بماند. البته زنان بیشتر از مردان تحت تاثیر قرار می‌گیرند و بیشتر در بازه سنی ۲۰ تا ۴۰ سالگی روی می‌دهد.

علائم سندرم خستگی مزمن

علائم سندرم خستگی مزمن در افراد مختلف فرق می‌کند و شدت علائم نیز در روزهای مختلف متفاوت است. علاوه بر خستگی، سایر نشانه‌های این سندرم مزمن عبارتند از:

• خستگی مفرط بعد از ورزش جسمی یا ذهنی
• مشکلات حافظه یا مهارت‌های فکری
• سرگیجه که با تغییر حالت خوابیده یا نشسته به ایستاده تشدید می‌شود.
• درد عضلانی یا مفاصل
• خواب بی‌کیفیت
• سردرد
• گلو درد
• حساسیت غدد لنفاوی گردن یا زیربغل
• حساسیت شدید به نور، صدا، بو، غذا و دارو

علت سندرم خستگی مزمن چیست؟

علت سندرم خستگی مزمن هنوز نامشخص است. اما عوامل مختلفی را می‌توان دلیل بروز این اختلال و علت سستی بدن و بی حالی دانست:

• ژنتیک: ظاهرا این سندرم در برخی خانواده‌ها دیده می‌شود؛ بنابراین احتمال ابتلا در برخی افراد به صورت مادرزادی بیشتر است.
• عفونت: برخی افراد بعد از ابتلا به عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی دچار علائم سندرم خستگی مزمن می‌شوند.
• تروما جسمی یا احساسی: برخی مبتلایان گزارش می‌کنند که بلافاصله بعد از تجربه تصادف، آسیب دیدگی، جراحی یا استرس و فشار عاطفی شدید، علائم سندرم خستگی مزمن در آن‌ها شروع شده است.
• مشکلات مصرف انرژی: در برخی مبتلایان به این سندرم، فرایند تبدیل انرژی درست انجام نمی‌شود یعنی قند و چربی به درستی به انرژی تبدیل نمی‌شوند.

شایع ترین علت سندرم خستگی مزمن

علت اصلی بروز این اختلال مشخص نیست اما نظریه‌های مختلفی در این باره وجود دارد که سندروم خستگی مزمن می‌تواند به خاطر عفونت، یا برخی فاکتورهای عامل بیماری به وجود بیاید. از شایع‌ترین علت سندرم خستگی مزمن می‌توان به عفونت‌های ویروسی مانند تب غده‌دار اشاره کرد.

عوامل خطر سندروم خستگی مزمن

عواملی که خطر سندرم خستگی مزمن را تشدید می‌کنند عبارتند از:

• سن: این سندرم در هر سنی ممکن است بروز کند اما عموما روی جوانان یا افراد میانسال اثر می‌گذارد.
• جنسیت: زنان بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا می‌شوند البته شاید به خاطر این باشد که زنان بیشتر از مردان به پزشک مراجعه می‌کنند.
• سایر بیماری‌ها: افرادی که سابقه ابتلا به بیماری‌های دیگری مانند فیبرومیالژیا یا سندرم تاکی کاردی دارند بیشتر در معرض ابتلا به سندرم خستگی مزمن هستند.

راه های تشخیص سندروم خستگی مزمن

هیچ روش مشخصی برای تشخیص سندرم خستگی مزمن وجود ندارد و این بیماری براساس نشانه‌ها و علائم تشخیص داده می‌شود. پزشک با بررسی و معاینه بالینی، مشاهده علائم و سابقه پزشکی بیماری را تشخیص می‌دهد.

در مواردی ممکن است آزمایش خون و ادرار هم تجویز شوند. از آنجایی که علائم این سندروم شباهت زیادی با بیماری‌های شایعی دارد که خودبه خود درمان می‌شوند، اگر بیماری طبق انتظار خود به خود و سریع درمان نشد می‌توان به قطعیت درباره تشخیص سندرم خستگی مزمن رسید.

تست سندرم خستگی مزمن

در حال حاضر هیچ تست مشخص و قطعی برای تشخیص این سندرم وجود ندارد. هرچند که بیشتر مبتلایان به این بیماری دچار ناهنجاری‌های بیولوژیک می‌شوند، اما هیچ کدام از این علائم زیستی نرخ مثبت و منفی کاذب پایین کافی برای تست سندرم خستگی مزمن را ندارند.

درمان سندرم خستگی مزمن

هدف از درمان سندرم خستگی مزمن بهبود و تسکین علائم بیماری است. شیوه درمان به میزان تاثیر بیماری روی فرد بستگی دارد. هرچند که در حال حاضر هیچ درمان خاصی برای این اختلال وجود ندارد اما باز هم روش‌هایی برای درمان سندرم خستگی مزمن و افزایش انرژی بدن پیشنهاد شده که بیماری را کنترل می‌کنند:

• رفتار درمانی شناختی
• مدیریت انرژی
• مصرف دارو برای کنترل علائمی مانند درد و مشکلات خواب

برخی از مبتلایان به سندرم خستگی مزمن به مرور زمان بهبود پیدا می‌کنند. برخی از بیماران برای درمان باید زندگی روزمره و الگوی فعالیت‌های خود را به صورت بلند مدت برنامه ریزی کنند. علائم به صورت دوره‌ای بهتر یا بدتر می‌شوند.

متن انگلیسی:

If a child or young person under ۱۸ has symptoms of possible ME/CFS, they may be referred to a paediatrician

ترجمه متن:

اگر کودک یا نوجوان زیر ۱۸ سال علائم احتمالی سندرم خستگی مزمن (ME/CFS) را داشته باشد، بهتر است به متخصص اطفال ارجاع داده شود

۱. داروی ضد خستگی مزمن

هیچ داروی ضد خستگی مزمنی برای درمان این سندرم وجود ندارد اما مصرف برخی داروها می‌تواند برخی از علائم و نشانه‌ها را برطرف کند. مصرف مسکن‌ها می‌تواند سردردها، درد عضلانی و مفاصل را بهبود ببخشد. در برخی موارد پزشک می‌تواند بسته به شرایط بیمار مسکن‌های قوی‌تری تجویز کند البته باید برای دوره مصرف کوتاه مدت باشد.

قرص ضد خستگی

بهترین قرص ضد خستگی که پزشک برای بیماران مبتلا به سندرم خستگی مزمن تجویز می‌کند، قرص ملاتونین است که بسیاری از نشانه‌های بیماری را بهبود می‌بخشد.

مکمل های توصیه شده در بیماران فیبرومیالژی سندرم خستگی مزمن

ویتامین‌ها و مکمل‌هایی که پزشک برای کاهش میزان خستگی بیماران فیبرومیالژی سندرم خستگی مزمن تجویز می‌کند عبارتند از:

• گیاه دارویی آشواگاندا
• اسیدهای چرب ضروری مانند امگا ۳ که در روغن ماهی وجود دارد.
• آهن
• ویتامین B۱۲ (کمبود ویتامین‌های خانواده B باعث ایجاد خستگی می‌شود.)
• کراتین
• پودر چغندر
• تیروزین
• منیزیم
• روی

۲. ورزش و فعالیت های بدنی

یکی از راه‌های درمان و کنترل این سندرم انجام فعالیت‌های بدنی و ورزشی سبک و ملایم است مانند حرکات کششی سبک، یوگا، تای چی، پیاده روی یا تمرینات استقامتی سبک. حین انجام فعالیت‌های ورزشی همیشه به صدای بدنتان گوش کنید و هر جا که احساس خستگی شدید کردید بلافاصله ورزش را متوقف کنید.

ورزش‌ها و فعالیت‌های زیر به بهبود علائم این بیماری کمک می‌کنند:

• تنفس عمیق
• تمرینات آزادسازی عضلات
• ماساژ

۳. تغذیه در سندروم خستگی مزمن

تغذیه و رژیم غذایی نقش مهمی در کنترل این سندرم دارند. در صورت احساس گرسنگی بین وعده‌های غذایی از ترکیب آجیل، بری‌ها و ماست یونانی استفاده کنید. میوه، سبزیجات، پروتئین یا چربی‌های سالم را در رژیم غذایی خود بگنجانید.

۴. درمان گیاهی سندرم خستگی مزمن

درمان گیاهی سندرم خستگی مزمن (CFS) می‌تواند به کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک کند:

• روغن پریلا که از گیاه روغن بذر کاسنی گرفته می‌شود.
• گیاهان آرامش‌بخش مانند زعفران، نعناع فلفلی، لاوندر و کامومیل خواص آرامش‌بخش و ضد استرسی دارند، که به کاهش تنش و بهبود خواب در بیماران CFS کمک می‌کند.
• زنجبیل خواص ضد التهابی و ضد درد دارد و برای کاهش درد‌های عضلانی و مفصلی مرتبط با CFS مفید است.
• ریشه جنسینگ

۵. سندروم خستگی مزمن در طب سنتی

سندرم خستگی مزمن (CFS) در طب سنتی به عنوان یک وضعیت بیماری شناخته نمی‌شود، اما برخی از روش‌ها و گیاهان در طب سنتی به کاهش علائم و افزایش کیفیت زندگی در افراد مبتلا به CFS کمک می‌کنند:

درمان جدید سندرم خستگی مزمن

تا به حال، درمان جدید و موثری برای سندرم خستگی مزمن توسط پزشکان و محققان تایید نشده است. به علت طبیعت پیچیده و ناشناخته این بیماری، درمان آن چالش بزرگی برای پزشکان به شمار می‌آید. با این حال، برخی از روش‌ها و تکنیک‌ها ممکن است در بهبود علائم و کیفیت زندگی فرد مبتلا مفید باشند.

تکنیک‌های مانند مدیتیشن، تنفس عمیق، روش‌های تمرکز و آرامش بخشی مانند یوگا و تکنیک‌های تنفسی می‌توانند به شما کمک کنند تا استرس را کاهش داده و بهبود روحی و جسمی داشته باشید.

داشتن حمایت خانواده، دوستان و حمایت روانی از طریق مشاوره و گفتگو با روانشناس می‌تواند در مدیریت استرس و بهبود روحی کمک کند. تغذیه بهینه و متعادل با مصرف مواد غذایی سالم و غنی از مواد مغذی می‌تواند به حفظ سلامتی و افزایش سطح انرژی کمک کند. مصرف آب کافی نیز بسیار مهم است.

بهترین دکتر متخصص سندروم خستگی مزمن

برای کنترل و درمان سندرم خستگی مزمن سراغ متخصص و پزشک مجرب بروید. بهترین دکتر متخصص سندروم خستگی مزمن باید بتواند با بیمار ارتباط بگیرد و روش‌های درمانی مناسب را با توجه به شرایط بیمار تجویز نماید.

انواع سندرم خستگی مزمن

سندرم خستگی مزمن چهار درجه دارد که نشان از میزان ناتوانی است که این بیماری می‌تواند برای فرد مبتلا ایجاد کند. سندرم خستگی مزمن خفیف، متوسط و شدید و مفرط از سطوح مختلف این اختلال هستند.

سندرم خستگی مزمن شدید

سندرم خستگی مزمن شدید اختلال پیچیده‌ای است که باعث ایجاد خستگی مفرط و شدیدی در فرد شده و حداقل تا شش ماه طول می‌کشد. نشانه‌های این بیماری با فعالیت فیزیکی و ذهنی بدتر می‌شود.

‏سندرم خستگی مفرط

سندروم خستگی مفرط، ناشی از استرس مزمن و طولانی‌مدت است که حداقل شش ماه به طول می‌انجامد و به طور کافی بهبود نمی‌یابد. این وضعیت قبلا با نام “فرسودگی شغلی” شناخته می‌شد و نشان از فشار زیادی است که بر مغز اعمال می‌شود و استرس ناسالم به وجود می‌آید.

‏عوارض سندرم خستگی مزمن

علائم این بیماری گاهی خود به خود بهبود یافته و گاه با فعالیت جسمی یا استرس عاطفی تشدید می‌شوند. از عوارض این سندرم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ضعف بدنی شدید و ناتوانی بیرون آمدن از رختخواب
• خستگی شدید
• حساسیت سبک
• سردرد
• درد عضلانی و مفاصل
• عدم تمرکز
• تغییر خلق و خو و مزاج
• افسردگی

متن انگلیسی:

Symptoms often worsen with physical or mental activity

ترجمه متن:

علائم اغلب با فعالیت فیزیکی یا ذهنی بدتر می‌شوند

راه های پیشگیری از سندرم خستگی مزمن

علل این بیماری پیچیده است و هنوز درمان قطعی برای آن وجود ندارد. راه‌های پیشگیری از سندرم خستگی مزمن عبارتند از:

• استراحت کافی
• خوردن غذاهای التهابی را کاهش دهید.
• آب کافی مصرف کنید.
• مصرف کافئین خود را محدود کنید.
• به مصرف قند توجه کنید.
• ورزش‌های سبک و ملایم انجام دهید.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

سندرم خستگی مزمن (CFS) یک بیماری مرموز است که به عنوان یک وضعیت پزشکی مزمن توصیف می‌شود. علائم اصلی آن شامل خستگی شدید است و حداقل شش ماه ادامه دارد که با استراحت آنچنان تسکین نمی‌یابد.

علاوه بر خستگی، بیماران علائمی مانند درد عضلانی و مفصلی، اختلال در خواب، مشکلات تمرکز و حافظه، سردرد، افزایش حساسیت به محیط و افزایش علائم پس از فعالیت بیش از حد را تجربه می‌کنند. مدیریت سندرم خستگی مزمن معمولاً شامل ترکیبی از رویکردهای درمانی است.

اصلی‌ترین هدف درمان، کنترل و کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران است. این شامل استراحت مناسب، تغذیه سالم، مدیریت استرس، تمرینات فیزیکی منظم و استفاده از روش‌های تسکین علائم می‌شود. در نهایت، برای مدیریت سندرم خستگی مزمن، مهم است که با دکتر روانشناس همکاری کنید و توصیه‌های او را دنبال کنید.

تسریر مراقب سلامتی شماست!