به گزارش تسریر به نقل از خبرگزاری سلام نو، ارگ جلال آباد یکی از شاهکارهای معماری منطقه سیستان است که عناصر و جزئیات معماری ایرانی، آنرابه موزه معماری شمال سیستان مشهور کرده است. ارگ جلال آباد مربوط به دوره قاجاراست و درشهرستان هیرمند، روستای جلال آباد واقع شده است. این اثر در تاریخ ۱۶ شهریور ۱۳۸۳ باشماره ثبت ۱۱۰۹۲ به‌عنوان یکی ازآثار ملی سیستان به ثبت رسیده است.
ارگ جلال آباد؛ عجیب ترین ارگ سیستان و بلوچستان
ارگ جلال آباد در روستایی به همین نام در شهرستان هیرمند واقع شده و در تاریخ ۱۶/۰۶/۱۳۸۳ به شماره ثبتی ۱۱۰۹۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنا در اواخر دوره قاجار تا اوایل دوران پهلوی محل سکونت ملک محمد علی خان کیانی مشهور به خان ملک بوده؛ به استناد شجره نامه باقیمانده از وی، نیای سی و هفتم ملک محمد علی خان کیانی، شاه اسطوره ای ایران زمین کیخسرو بوده است.
ارگ جلال آباد مانند دیگر بناهای شاخص سیستان به جهت مصون ماندن از شر رطوبت و زه زمین بر روی تپه ای طبیعی ساخته شده و دارای پلانی مربع شکل با حیاط مرکزی و چهار برج دیده بانی در گوشه های بنا می باشد. این ارگ یکی از شاهکارهای معماری منطقه سیستان است که عناصر و جزئیات معماری ایرانی، در قالب جرزها، پوشش ها و تزینات خشتی و گِلبُری زیبای ورودی در بطن این بنا مشهود است و به واسطه این توان بالقوه، می توان از این بنا به نام “موزه معماری شمال سیستان” یاد کرد. در شهرستان هیرمند ۴۵ اثر باستانی به ثبت رسیده که یکی از زیباترین بناهای این منطقه از لحاظ معماری و نوع ساخت، ارگ جلال آباد است. قابل ذکر است این ارگ پس از اتمام مراحل مرمت و خاکبرداری به هتل سنتی تغییر کاربری خواهد داد.
ارگ جلال آباد پلانی مربع شکل دارد و دارای حیاطی مرکزی با چهار برج دیده‌بانی در گوشه‌های بنا است. مواد و مصالح به‌کاررفته در ساخت ارگ، عمدتا شامل خشت خام و آجر می‌شود. تقریبا عناصر سنتی معماری ایران در خصوص پوشش‌ها نظیر طاق آهنگ، چهار گرده پوش و عرق چین در این بنا به‌کاررفته است. ارگ جلال آباد مانند دیگر بناهای شاخص سیستان و بلوچستان برای مصون ماندن در برابر رطوبت و زه زمین‌روی تپه طبیعی ساخته شده است.
ارگ جلال آباد از اواخر سلطنت ناصرالدین‌شاه، توسط محمدعلی‌خان کیانی، ملقب به خان ملک بنا شد؛ کسی که چند سالی از دوران جوانی را جزو حقوق‌بگیران انگلیس در سیستان بود. خان ملک برای انجام ماموریت‌هایی مشخص از سوی انگلیس به افغانستان سفر می‌کرد؛ اما هنگامی که با ماموران کمیسیون حل اختلاف مرزی در جلال‌آباد به خشونت رفتار شد، مورد غضب قرار گرفت و به اتهام تحریک مردم علیه منافع انگلیس مقرری او قطع شد. خان ملک در سال ۱۳۳۲ فوت کرد و این بنا نیز یادگار دوران اوست.
ارگ جلال آباد کجاست
این مکان دیدنی یادگاری از دوران انتهایی پادشاهی قاجار است و در اوایل دوره پهلوی نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت. ارگ جلال‌آباد در شهرستان زابل و در روستای جلال‌آباد قرار گرفته است. در دورانی که سیستان و بلوچستان طبیعتی سرسبز و با برکت داشته است از این ارگ برای استفاده مسکونی و نظامی بهره می‌گرفتند. در سال ۱۳۸۳ عملیات مرمت این ارگ آغاز شد و در شهریور همان سال در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و حالا یکی از جاهای دیدنی مهم سیستان و بلوچستان است که گردشگران ایرانی و خارجی را به خود جلب می‌کند.
ارگ جلال آباد از جمله بناهای تاریخی به جا مانده از دوران قاجار است که در یکی از روستاهای شهرستان زابل قرار گرفته‌است. این بنای ارزشمند توسط فردی به نام محمدعلی خان کیانی به عنوان مکانی مسکونی و نظامی احداث شد. پیش از دوران خشکسالی، مراتع سرسبز بسیاری در حوالی این بنا قرار گرفته بودند که بعد از آن دیگر اثری از آن دیده نشد. این ارگ که در محوطه‌ای مربع شکل قرار دارد، شامل چهار برج دیدبانی، حیاط مرکزی نسبتا بزرگ، دیواره‌های خشتی و اتاق‌های مسکونی می‌شود. لازم به ذکر است از آنجا که در حال حاضر این بنا در حال بازسازی مجدد قرار گرفته‌است احتمال اینکه بتوانید از فضای داخلی ارگ دیدن کنید کم است، با این حال بازدید از نمای ظاهری و منطقه اطراف ارگ نیز خالی از لطف نیست. ارگ جلال آباد زابل در استان سیستان و بلوچستان، کیلومتر ۱۸ مسیر مواصلاتی زابل-دوست محمد، روستای جلال‌آباد قرار دارد.
