قرص دیازپام چیست؟

موارد مصرف

این دارو به‌عنوان مسکن و خواب‌آور شناخته می‌شود و در رده درمانی بنزودیازپین‌های طولانی اثر قرار دارد. دیازپام برای تسکین اضطراب، اختلالات خواب و هراس تجویز می‌شود و به عنوان ضدتشنج، شل‌کننده ماهیچه اسکلتی، درمان انقباض عضلانی و تشنج (تب و تشنج در کودکان یا حمله صرع) نیز استفاده می‌شود. این دارو برای اضطراب، اختلالات تشنجی، درمان اضافه مصرف میوکلونیک، درمان وحشت و ترس بیش از حد، درمان کمکی برای آندوسکوپی، اسپاسم عضلات اسکلتی، سردرد، تکان‌های غیرارادی یا لرزش و درمان بی‌خوابی ناشی از سم‌زدایی مواد افیونی در افراد بستری، تجویز می‌شود.

دیازپام در کوتاه‌مدت برای درمان اضطراب بی‌خوابی به‌عنوان داروی کمکی در درمان علائم حاد قطع مصرف داروها، حمله مداوم صرعی و تشنجات‌ناشی از تب و مسمومیت‌ها، گرفتگی عضلات اسکلتی استفاده می‌شود. در سال ۲۰۲۰ میلادی، ایالات متحده آمریکا این دارو را به عنوان اسپری بینی برای قطع فعالیت تشنج در افراد مبتلا به صرع تصویب کرد. دیازپام دارویی منتخب برای درمان وابستگی بنزودیازپین به علت نیمه عمر طولانی آن است که باعث کاهش آسان‌تر دوز می‌شود. سایر موارد مصرف داروی دیازپام عبارت است از:

• درمان علائم عصبی مرتبط با سرگیجه
• درمان کزاز به همراه سایر اقدامات درمانی فشرده
• درمان کمکی در فلج عضلانی اسپاستیک ناشی از منشأ مغزی یا نخاعی شرایط مانند سکته مغزی، اسکلروز متعدد یا آسیب به نخاع
• درمان تسکین‌دهنده سندرم فرد سفت
• درمان عوارض ناشی از یک بحران مصرف توهم‌زا
• پیشگیری از سمیت اکسیژن در طی درمان با اکسیژن هایپر بریک

مکانیسم اثر

دیازپام مانند سایر داروهای بنزودیازپین‌ها “آگونیست گیرنده‌های بنزودیازپینی” است که با اثر بر گیرنده‌های گاما آمینوبوتیریک اسید و درنهایت ورود یون کلر به نورون‌ها اثرات خود را اعمال می‌کند. این دارو می‌توانی از طریق دهان به وسیله تزریق یا اسپری بینی استفاده شود. هنگامی که این دارو به رگ وارد می‌شود، اثرات در یک تا پنج دقیقه آغاز و تا یک ساعت ادامه می‌یابد، اما از طریق دهان اثرات دارو پس از ۱۵ دقیقه تا ۱.۵ ساعت بعد از مصرف شروع می‌شود. مکانیسم آرام‌بخشی این دارو به طور دقیق مشخص نیست و به نظر می‌رسد روی GABA در مغز تأثیر دارد.

چگونگی مصرف

این دارو بسته به شرایط افراد متفاوت با مقادیر متفاوتی تجویز می‌شود. برای مصرف این دارو باید از دستور پزشک به دقت پیروی و از مصرف بدون نسخه صرف‌نظر کنید. شکل‌های مایع این دارو را می‌توان با غذاهای مایع یا نیمه جامدی مانند پوره مخلوط کرد، اما نباید این دارو یخ بزند. اگر یک نوبت را فراموش کردید به محض یادآوری آن را مصرف کنید، اما در صورتی که تقریباً موقع نوبت بعدی مصرف دارو رسیده، نوبت اول را فراموش کنید و به برنامه دارویی منظم‌تان بازگردید و به هیچ وجه مقدار دارو را دو برابر نکنید.

عوارض دیازپام

در صورت بروز هر یک از علائم نادر ولی جدی که در ادامه می‌خوانید مصرف این دارو را قطع کنید و با پزشک خود تماس بگیرید.

• افت قوای ذهنی
• خواب‌آلودگی شدید
• تکلم نامفهوم
• ضربان قلب کند
• تنگی نفس
• تعادل نداشتن
• بثورات جلدی
• گلودرد
• تب
• لرز
• کبودی یا خون‌ریزی غیرعادی
• زخم‌های دهانی
• زردی پوست یا چشم
• از دست رفتن حافظه
• بی‌خوابی
• اضطراب

عوارض ناشی از ترک ناگهانی

دیازپام می‌تواند اعتیادآور باشد و علائم ترک دارو ممکن است در صورت قطع ناگهانی رخ‌دهد که این علائم عبارت است از:

• گیجی
• افت قوای ذهنی
• دردهای شکمی
• افزایش تعریق
• تهوع
• استفراغ
• حساسیت به نور و صدا
• احساس گز گز

موارد منع مصرف

در صورت وجود هر یک از موارد زیر از مصرف دیازپام خودداری کنید.

• آتاکسی
• افت شدید تنفسی
• گلوکوم زاویه بسته حاد
• نقص‌های شدید کبدی (هپاتیت و سیروز کبدی باعث از بین رفتن فاکتور دو می‌شود)
• نقص شدید در کلیه
• اختلالات کبدی
• آپنه خواب شدید
• افسردگی شدید
• روان پریشی
• بارداری یا شیردهی
• احتیاط لازم در بیماران سالخورده یا ناتوان
• کما یا شوک
• قطع ناگهانی درمان
• مسمومیت حاد با الکل، مواد مخدر یا سایر مواد روان‌گردان (به استثنای بعضی از توهم‌زاها یا مواد محرک، جایی که گاهی اوقات به عنوان درمانی برای مصرف بیش از حد دوز استفاده می‌شود)
• وابستگی به الکل یا مواد مخدر
• میاستنی گراویس (یک اختلال خود ایمنی که باعث خستگی قابل توجهی می‌شود)
• حساسیت و آلرژی به هر نوع دارویی در کلاس بنزودیازپین

عوارض جانبی

عوارض جانبی بنزودیازپین‌هایی مانند دیازپام شامل فراموشی آنتروگراد و سردرگمی است که افراد مسن بیشتر مستعد ابتلاء به عوارض جانبی از جمله سردرگمی و فراموشی آتاکسی هستند. استفاده طولانی مدت از چنین داروهایی وابستگی به همراه دارد و دیازپام نیز مانند سایر بنزودیازپین‌ها می‌تواند حافظه کوتاه مدت و یادگیری اطلاعات جدید را مختل کند.