به گزارش پایگاه خبری تحلیلی تسریر، دکتر مهسا ساداتی اظهار کرد: اگر کودک با عزت نفس پایینی بزرگ شود مسلماً در بزرگسالی برای برقراری ارتباطات اجتماعی و در بیان نیازها و خواسته‌هایش دچار مشکل خواهد شد و در آینده احساس ارزشمندی پایینی خواهد داشت. ممکن است این کودک منزوی شده و درنهایت عدم عزت‌نفس در او منجر به عدم انگیزه در بزرگسالی و حتی مشکلاتی مثل مشکلات اضطرابی و افسردگی در کودک شود.
وی درخصوص تعریف عزت‌نفس در روانشناسی خاطرنشان کرد: عزت‌نفس به مفهوم خود ارزشمندی است یعنی اینکه هر فردی چقدر برای خود ارزش قائل است و چقدر خودش را دوست دارد. عزت‌نفس می‌تواند به کودک کمک کند یعنی هم توانمندی‌های او را در دوران زندگی ارتقا دهد هم برای بزرگسالی و حضور در جامعه و انجام بهتر کارهایش آماده کند. هر چقدر افراد احساس بهتری نسبت به خود داشته باشند احساس عزت‌نفس بالاتری هم دارند.
ساداتی افزود: افراد با عزت نفس بالا تلاش بیشتری برای انجام کارهای خود دارند، انگیزه خیلی بالاتری دارند و به این راحتی شکست نمی‌خورند. اگر در کارهایشان شکست هم بخورند به علت اینکه خودپنداری بسیار قوی دارند دوباره تلاش می‌کنند به علت همین عزت‌نفس بالا باعث می‌شود که عملکرد بهتری در تحصیلات خود، والدین و دوستانشان داشته باشند.
این روانشناس و متخصص حوزه کودک بابیان اینکه عزت‌نفس درواقع باورهای فرد درباره خودش است اظهار کرد: یکی از مسئولیت‌های والدین برای ایجاد عزت‌نفس در کودکان این است که آن‌ها را برای حضور در جامعه آماده کنند؛ والدین باید در ارتقای عزت‌نفس در کودکشان همیشه تلاش کنند؛ هرچقدر والدین نقاط قوت بچه‌ها را پررنگ‌تر و مهارت‌های بچه‌ها را تقویت کنند؛ بالا رفتن این مهارت‌ها و نقاط قوت می‌تواند باعث افزایش عزت‌نفس در بچه‌ها شود.
وی بابیان اینکه یکی از مهارت‌ها که والدین می‌توانند هدایت‌کننده خوبی در این زمینه باشند مهارت‌های اجتماعی است خاطرنشان کرد: خیلی از مواقع گفته می‌شود والدین نباید برای دوست‌یابی به فرزند خود کمک کنند که این ازنظر روانشناسان پذیرفته نیست. در حال حاضر اعتقاد روانشناسان بر این است که والدین می‌توانند الگوی خوبی در دوست‌یابی برای فرزندانشان باشند.
ساداتی گفت: هرچقدر بچه‌ها دوستان بیشتری داشته باشند که برای کارهای مثبتی که انجام می‌دهند؛ تشویقشان کنند، احساس عزت‌نفس بالاتری را تجربه خواهند کرد. همچنین مهربانی کردن والدین نسبت به بچه‌ها باعث می‌شود کودکان هم مهربانی را یاد بگیرند و بدین ترتیب والدین می‌توانند الگوی مثبت برای بچه‌ها باشند.
وی در مورد خصوصیات بچه‌ها با عزت نفس پایین خاطرنشان کرد: کودکانی که عزت‌نفس پایینی دارند کودکانی هستند که نمی‌توانند وارد فعالیت‌های اجتماعی شوند، یعنی مهارت‌های اجتماعی پایین‌تر و احساس ارزشمندی پایین‌تری دارند و خودارزیابی که نسبت به خود دارند پایین‌تر از آن چیزی است که باید باشد.
ساداتی با ذکر مثالی اظهار کرد: مثلاً کودکی که توانایی نواختن موزیک با یک ساز را دارد اما وقتی از او خواسته می‌شود تا توانایی نواختنش را نشان دهد؛ می‌گوید من نمی‌توانم انجام بدهم، یا توانایی کشیدن نقاشی را دارد اما می‌گوید من نمی‌توانم انجام دهم من بلد نیستم؛ والدین وقتی این واژه‌ها را از کودک خود می‌شنوند باید به عزت‌نفس پایین کودک پی ببرند و رفتارهای کودک را مورد بررسی قرار دهند.
وی گفت: همان‌طور که گفته شد والدین با افزایش مهارت‌ها و بالا بردن حس همدلی نسبت به کودک و ایجاد انگیزه با گذاشتن اهدافی متناسب با توانمندی کودک عزت‌نفس او را افزایش دهند. والدین باید انتظارات معقول و در سطح توانایی کودکشان داشته باشند و نباید با انتظارات بیش‌ازحد و نابجا و نامعقول که واقع‌بینانه نیستند موجب سرخوردگی و عزت‌نفس پایین کودک شوند.
ساداتی افزود: به عنوان مثال وقتی از کودک توقع داریم رتبه برتر درسی داشته باشد درحالی که کودک بهره بالای هوشی ندارد؛ اما ازنظر مهارتی در مهارت‌های عملی خیلی قوی‌تر است به خاطر همین کودک به انتظارات ما نمی‌تواند دست پیدا کند و انگیزه‌اش را از دست می‌دهد و باورش در مورد خودش ضعیف می‌شود.
نقش تشویق و انتقاد در ایجاد عزت‌نفس کودک
ساداتی در پاسخ به این سؤال که تشویق و انتقاد چه تأثیری در عزت‌نفس کودک دارد اظهار کرد: اگر تشویق کودک درست و به شیوه مثبت انجام شود، موجب بالا رفتن عزت‌نفس کودک و همچنین انتقاد کردن هم اگر زیاد انجام شود باعث کاهش عزت‌نفس در فرد می‌شود. وقتی کودک را به خاطر کار مثبتی که انجام داده تشویق می‌کنیم، در این فرد احساس ارزشمندی بالا می‌رود و احساس می‌کند بهتر و بهتر می‌تواند رفتار خودش را ارتقا دهد.
این متخصص حوزه کودک بابیان اینکه یک سری از والدین اعتقادشان بر این است که کودک وظیفه دارد کارهای مربوط به خودش را انجام دهد افزود: روانشناسان با این مسئله موافق هستند مانند تمیز کردن اتاق و درس خواندن از سوی کودک؛ ولی حتی اوایل کار وقتی کودک می‌خواهد به آن کار عادت کند؛ ما نیاز داریم که کودک را تشویق کنیم که می‌توان از تشویق‌های مادی و درنهایت تشویق‌ها و تحسین‌های کلامی استفاده کرد. کودک با شنیدن و دیدن تشویق از سوی پدر و مادر احساس خیلی بهتری دارد و مفید بودن را در خود می‌بیند. اگر احساس کردید که کودک کاری را که انجام می‌دهد وظیفه‌اش هست مثلاً اتاق خود را مرتب می‌کند، حتماً تشویقش کنید.
وی در مورد شیوه انتقاد از کودک گفت: انتقاد به‌جای خودش درست است بالاخره ممکن است از همه افراد در خانه انتقاد شود. انتقاد کردن بیش‌ازحد باعث می‌شود، همدلی کودک نسبت به والدین از بین برود. در تربیت کودک سن کودک را در نظر بگیریم؛ از یک کودک ۳ ساله به خاطر ریختن آب انتقاد و سرزنش نمی‌کنیم چون ویژگی سنی‌اش هست. ولی اگر کودک در یک سنی هست که یک کاری انجام می‌دهد که نباید انجام دهد می‌توانیم به شکل دوستانه گوشزد کرده و بهتر است شکل انتقاد کردن پرخاشگری نداشته باشد.
ساداتی با سفارش حس همدلی بین کودک و والد خاطرنشان کرد: والدین حتماً با کودک خود دوست باشند تا حس همدلی بین آن‌ها ایجاد شود. این حس زمانی ایجاد می‌شود که والد برای کودک وقت بگذارد. نکته اینکه نباید بچه‌ها به خاطر رفتارهایشان قضاوت شوند و والدین باید از جملات مثبت استفاده کنند و سرزنش نکنند. در صحبت با کودکی که شکست کوچکی دارد مثلاً اگر نمره کم گرفته با او احساس همدلی کنید و به او بگویید درکت می‌کنم بیا باهم این مسئله را حل کنیم و برای بهتر شدن بیشتر تلاش کنیم.
وی خاطرنشان کرد: والدین حق انتخاب به کودک بدهند، هرچقدر بیشتر این حق را به کودک دهند، عزت‌نفس آن‌ها بالا می‌رود مثلاً اگر کودکی می‌خواهد لباس خود را خودش انتخاب کند یا در رستوران غذای موردعلاقه‌اش را خودش انتخاب کند به او این اجازه را بدهند به او توجه کنند تا کودک احساس مفید بودن و ارزشمندی کند که با این کار عزت‌نفس کودک بالا می‌رود.
