به گزارش پایگاه خبری تحلیلی تسریر به نقل از از روابط عمومی معاونت غذا و دارو دانشگاه ایران؛ شیما عباسی کارشناس اداره نظارت و ارزیابی فرآورده‌های طبیعی سنتی معاونت غذا و دارو ایران در مقاله‌ای به چاقی و درمان آن از دیدگاه طب سنتی و مکمل پرداخته است.
در این مقاله نوشته: اگرچه افزایش شیوع اضافه وزن و چاقی در سراسر جهان یک معضل است، اما کشور آمریکا تاکنون بیشترین شیوع چاقی را در بین کشور‌های توسعه یافته داشته است. طبق آمار سازمان بهداشت جهانی در سال ۱۹۹۵ حدود ۲۰۰ میلیون بزرگسال چاق در سراسر جهان و ۱۸ میلیون کودک زیر پنج سال دارای اضافه وزن بودند. از سال ۲۰۰۰ تعداد بزرگسال چاق به بیش از ۳۰۰ میلیون افزایش یافته است. بر خلاف باور عمومی اپیدمی چاقی محدود به جوامع صنعتی نیست. تخمین زده شده است که در کشور‌های در حال توسعه بیش از ۱۱۵ میلیون نفر به چاقی مبتلا هستند. در ایران فراوانی چاقی در سال ۲۰۰۵ میلادی در بررسی کشوری سلامت، در مردان ۸/۴۲ درصد و در زنان ۵۷ درصد به دست آمده است.
دارو درمانی مناسب می‌تواند اثر رژیم غذایی، فعالیت بدنی و رفتار درمانی در بیماران را افزایش دهد. این عوامل می‌توانند اشتها و جذب چربی را کاهش یا مصرف انرژی را افزایش دهند. همانند هرگونه درمان دارویی، نظارت پزشک برای کارآیی و ایمنی مصرف دارو ضروری است. دارو درمانی یک معجزه گر نیست. همه افراد به دارو درمانی پاسخ نمی‌دهند، اما در بیمارانی که پاسخ میدهند معمولاً در طول ۶ ماه اول درمان، احتمال کاهش وزن حدود ۲۰-۲ کیلوگرم وجود دارد. دارو درمانی بدون اصلاح شیوه زندگی، کمتر موثر است.
ژنتیک، وضعیت اقتصادی- اجتماعی، فعالیت فیزیکی ناکافی، التهاب، تعداد فرزندان، ازدواج، شهر و روستا، افسردگی، رژیم غذایی، مصرف دارو و افزایش وزن، جنس، سیگار، سن، اختلال نورواندوکرین وخواب و استرس و ریتم شبانه روزی از مهمترین عوامل موثر بر چاقی هستند.
بیماری‌های قلبی- عروقی، فشارخون بالا، دیابت، سرطان، اختلالات تنفسی، اختلالات دستگاه گوارش، اختلالات کبد و کیسه صفرا، اختلالات غدد درون ریز، اختلالات کلیه و مجاری ادرار، نقرس، گرفتگی عروق اندام تحتانی، تغییرات پوستی، اختلالات روانی، ناباروری در مردان و زنان و سقط جنین؛ از جمله عوارض ناشی از بیماری چاقی است.
درمان چاقی در طب سنتی ایران
از دیدگاه طب سنتی چند اصل کلی جهت لاغر شدن را باید مدنظر داشت. مویرگ‌ها نباید فرصت جذب غذا داشته باشند؛ به همین سبب غذا باید به سرعت از معده و روده بگذرد. همچنین غذای فرد باید حجم زیاد، ولی کالری کمی داشته باشد. انجام ورزش‌های سریع و استفاده از روغن‌های گدازنده موضعی کمک کننده است.
علاوه بر تغییر و مراقبت‌های غذایی، انجام برخی روشها، مانند حمام کردن در آب‌های معدنی و آب گوگرد دار و آبی که در آن نمک و زاج و بوراکس و زاج سفید حل شده، مفید است. همچنین بستر خواب غیر نرم، برهنه بر شنِ نرم نشستن و خوابیدن در آن نیز موثر دانسته شده است. حمام کردن در هنگام گرسنگی نیز سبب کاهش وزن می‌شود. در طب سنتی برای لاغری و چاق شدن پیشنهاد می‌شود که نباید لاغر شدن به سرعت اتفاق افتد، زیرا لاغری که در کوتاه مدت پدید آید، در کوتاه مدت هم به چاقی اولیه بر می‌گردد.
فرد چاق باید عادات و نحوه غذا خوردن خود را تغییر دهد. در غذای خود اغلب سبزی، مزه‌های شور، ترش و تند قرار دهد و برای افزایش ادرار و عرق تلاش کند. خوردن نان جو، فلفل، خردل، زیره رومی، زیره کرمانی، سیر، آبکامه (متشکل از نان گندم یا جو تخمیر شده به همراه ادویه مانند پونه، دارچین، میخک و…) مناسب است. در شبانه روز یکبار غذا بخورد و نسبت به گرسنگی تحمل بیشتری از خود نشان دهد.
نقش گیاهان دارویی در درمان چاقی و اضافه وزن
به طور کلی، استفاده از الیاف گیاهی، میزان مصرف غذا و حس گرسنگی را کاهش میدهد و بنابراین در درمان چاقی موثر می‌باشد. علاوه بر آن، مواد موثره موجود در بعضی گیاهان نیز در درمان چاقی موثر هستند. اکثر (تقریبا ۸۰ درصد) مکمل‌های مورد استفاده دارای محرک‌های طبیعی مانند کافئین هستند، زیرا این ترکیب تولید گرما کرده و میزان انرژی مصرفی را زیاد می کند و باعث کاهش وزن می‌شود. کافئین در بیماران قلبی ـ عروقی و روانپزشکی مزمن منع مصرف دارد.
چای سبز، سیاه: مطالعات متعدد نشان داده است که چای با گرمازایی خود و مصرف انرژی می‌تواند در کاهش وزن اثر بگذارد. نتایج حاصل از مطالعه‌ای در سال ۱۳۹۸ نشان داد که اثربخشی مکمل چای سبز در مقایسه با فیبر و کارنیتین بیشتر، اما نسبت به کافئین و ترکیب کافئین با کاتچین کمتر است. کاتچین ماده‌ای است طبیعی که به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی بوده و در بسیاری از موارد غذایی از جمله چای یافت می‌شود.
بهارنارنج: دارای مقادیر کمی از آلکالوئید‌ها بوده و به عنوان کاهنده وزن شهرت دارند.
لوبیا: عصاره بذر لوبیا، فعالیت آنزیم آلفا آمیلاز را مهار و درنتیجه مانع از جذب کربوهیدرات در روده می‌شود.
شنبلیله: شواهد حاکی از آن است که بذر شنبلیله بیشتر روی رفتار غذا خوردن اثر گذار است و مقدار چربی خورده شده را در افراد چاق سالم کاهش میدهد.
