اختلال شخصیت اجتنابی؛ فرد مبتلا به اختلال دوری‌گزین را چگونه بشناسیم؟

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی تسریر، اختلال شخصیت اجتنابی (Avoidant personality disorder) که به آن اختلال دوری گزین هم می‌گویند دسته‌ای از الگوهای رفتاری پایدار و خارج از هنجارهای فرهنگی جامعه است که باعث ناراحتی فرد و اطرافیان او می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال دائما احساس بی‌کفایتی دارند و نسبت به قضاوت منفی دیگران بسیار حساس هستند.

آن‌ها دوست دارند با دیگران در ارتباط باشند اما ترس شدید از طرد شدن یا قضاوت منجر به اجتناب از تعامل اجتماعی می‌شود. درواقع ترس از قضاوت منفی دیگران و طرد شدن از جامعه آن‌قدر قوی و شدید است که مبتلایان به اختلال دوری‎گزین انزوا را ترجیح می‌دهند.

علل اختلال شخصیت دوری گزین

در حال حاضر دلیل ایجاد اختلال شخصیت اجتنابی مشخص نیست اما روانشناسان معتقدند عوامل محیطی و ژنتیکی می‌تواند خطر ابتلا به آن را افزایش دهد. عوامل محیطی به‌خصوص در دوران کودکی نقش مهمی در بروز این اختلال ایفا می‌کند. کودکانی که در سنین پایین خجالتی بوده‌اند اغلب در نوجوانی یا بزرگسالی به اختلال شخصیت دوری‌گزین مبتلا می‌شوند. اکثر مبتلایان در جلسات مشاوره تجربیات قبلی خود را از طرد شدن توسط والدین، خانواده و دوستان گزارش می‌کنند. این موارد تاثیر مستقیمی بر عزت‌نفس و احساس ارزشمندی فرد دارد.

علائم اختلال شخصیت اجتنابی

الگوی رفتاری در افراد مبتلا به این اختلال از خفیف تا شدید متفاوت خواهد بود. یکی از اصلی‌ترین ویژگی افراد اختلال شخصیت اجتنابی ترس از طرد شدن است. این ترس آن‌قدر قوی و شدید ظاهر می‌شود که شخص مبتلا به اختلال دوری‌گزین ترجیح می‌دهد تنها بماند تا این‌که در یک رابطه یا از جمعی طرد شود.

شایع‌ترین نشانه‌های اختلال شخصیت اجتنابی علاوه‌بر ترس از تحقیر و طرد شدن عبارتند از:

• بسیار حساس هستند.

• خودآگاهی افراطی دارند.

• از خود تصور ضعیفی دارند.

• خودشان را بی‌کفایت می‌دانند.

• نمی‌توانند درست تصمیم بگیرند.

• گروه دوستان آن‌ها محدود است.

• از امتحان کردن کارها خوششان نمی‌آید.

• به‌راحتی از انتقاد یا عدم تایید آسیب می‌بینند.

• تمایل به اغراق در بزرگ نشان دادن مشکلات دارند.

• در موقعیت‌های اجتماعی از انجام کارها به‌دلیل ترس از اشتباه و خجالت زده شدن اجتناب می‌کنند.

ویژگی افراد مبتلا به اختلال دوری گزین

مهمترین ویژگی افراد اختلال شخصیت اجتنابی عبارت است از:

1. عدم قاطعیت

2. عزت‌نفس پایین

3. احساس بی‌کفایتی

4. بازداری اجتماعی

5. عدم لذت از فعالیت‌ها

6. اعتماد نداشتن به دیگران

7. حساسیت به ارزیابی منفی

8. ترس از انتقاد یا طرد شدن

اختلال شخصیت دوری گزین چگونه درمان می‌شود؟

درمان اختلال شخصیت اجتنابی کمی دشوار است. زیرا افراد مبتلا به این اختلال دارای الگوی ریشه‌ای تفکر و رفتار عمیقی هستند که سال‌ها همراه آن‌هاست. اما از آن‌جایی‌که این گروه از اشخاص تمایل به برقراری ارتباط دارند، می‌توان به کمک روش‌های زیر درمان را آغاز کرد:

• روان‌درمانی پویشی: کمک به درک اثرگذاری تجربیات گذشته بر رفتار فعلی و آگاه شدن از افکار ناخودآگاه خود

• درمان شناختی رفتاری (CBT): شناخت باور و تفکرات ناسالم و جایگزین کردن افکار سالم

• دارودرمانی: هیچ داروی برای درمان اختلال شخصیت اجتنابی از طرف FDA تایید نشده است. تنها برای درمان افسردگی و اضطراب ناشی از علائم اختلال دوری گزین می‌توان از داروهای مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین استفاده کرد.

در اکثر موارد اختلال شخصیت دوری‌گزین ریشه ژنتیکی دارد و نمی‌توان از آن پیشگیری کرد. اما اگر کودک شما خجالتی و کم‌رو است باید او را نزد دکتر روانشناس ببرید.

تسریر مراقب سلامتی شماست!