به گزارش پایگاه خبری تحلیلی تسریر، بی اشتهایی کودکان یا امتناع از خوردن غذا مشکلی بسیار رایج است که در مواردی باعث نگرانی والدین می‌شود. این که کودک از خوردن برخی از غذاها امتناع کرده یا گاهی علاقه‌ای به غذا ندارد، بی اشتهایی کودکان محسوب نمی‌شود و به‌راحتی می‌توان با روش‌های خانگی آن را درمان کرد. اما گاهی بی اشتهایی کودکان دلیل دیگری دارد. در صورتی که رفتارهای بی اشتهایی کودکان ادامه پیدا کند، عوارض خطرناکی به‌دنبال دارد که گاهی نیاز به دارو درمانی یا درمان رفتار شناختی والدین و کودک (CBT) دارد.
بی اشتهایی کودکان چیست؟
کاهش غیرطبیعی میل کودک به غذا خوردن و اجتناب از هر نوع غذا را بی اشتهایی کودک می‌گویند. اگر برای رفع این مشکل راه‌های بسیار زیادی را امتحان کرده اما همچنان کودک بد غذایی دارید، باید به فکر درمان باشید. شاید این مشکل نشانه یک بیماری یا عفونت داخلی باشد.
بی اشتهایی کودکان از جمله معضلاتی است که بسیاری از والدین را نگران کرده است. امتناع کردن از خوردن هرگونه غذا، مشکلات بلع یا پس دادن غذا و عدم توانایی هضم یا بی‌علاقگی نسبت به غذا از جمله مشکلات رایج پدر و مادرهایی است که به تازگی می‌خواهند غذا دادن به کودکان را شروع کنند.
معمولا پس از ۱۸ ماهگی استفاده از مکمل‌های غذایی و مواد غذایی تایید شده توسط دکتر اطفال توسط مادر باید آغاز شود. این دقیقا زمانی است که کم کم کودک باید از شیر نیز گرفته شود. وابستگی بیش از حد کودک به شیر مادر یکی از دلایل بی‌اشتهایی کودکان به‌خصوص در سنین زیر ۲ سال است.
علائم بی‌اشتهایی کودک را بشناسید!
بی اشتهایی کودک، می‌تواند خطرات و معضلات جانبی بسیار زیادی از جمله اختلال در رشد، سوء تغذیه، اختلالات استخوانی، آسیب جدی به ارگان‌های اساسی مانند قلب و حتی مرگ شود. بنابراین بهتر است نشانه‌های جدی و زودهنگام بی‌اشتهایی کودکان را شناخته و در مورد آن با متخصص اطفال و تغذیه مشورت کنید.
از جمله رایج‌ترین علائم بی اشتهایی در کودکان عبارت است از:
-
امتناع از خوردن غذاهای جدید
-
نخوردن غذا به بهانه‌های مختلف
-
خوردن گروه محدودی از غذاها مانند ناگت‌ها یا غذاهای سرخ شده و آماده
-
نشانه‌های رفتاری و وسواسی مثلا این: فقط باید در شرایط خاصی با ظرف خودش غذا بخورد.
-
به مرور زمان علاقه‌ای به هیچ غذایی ندارد.
دلایل بی‌اشتهایی کودکان
لیست دلایل بی‌اشتهایی کودکان بی‌پایان است، تقریبا هر موردی حتی رفتار والدین نیز می‌تواند بر الگوی تغذیه کودکان تاثیر بگذارند. دقت داشته باشید که شما اولین الگوی کودک هستید و او از شما می‌آموزد. اشتهای کودکان تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند سن، سطح انرژی، رژیم غذایی و محیط است. برای آگاهی بیشتر شما برخی از این عوامل را در زیر مطرح خواهیم کرد:
-
بیماری یا ناخوشی مانند تب و اسهال یا مسمومیت، میل به غذا در کودکان را کاهش می‌دهد.
-
اگر موضوعی باعث ایجاد استرس در کودکتان شود مانند بحث با خواهر، برادر یا دوستان، اختلافات خانوادگی، حوادث ناگوار و هر نوع حادثه استرس زایی، می‌تواند اشتهای او را تحت تاثیر قرار دهد.
-
اگر کودکتان علاقه‌ای به بازی ندارد یا به طور ناگهانی از انجام کارهای مورد علاقه‌اش دست کشیده و این حالت برای مدتی طول کشیده است، می‌تواند نشانه‌ای از افسردگی در کودک باشد، افسردگی در کودکان با تغییرات اشتها در ارتباط است. گاهی نیز کودک دچار وسواس کاهش وزن می‌شود و از غذا خوردن دست می‌کشد.
-
کاهش اشتها می‌تواند ناشی از عوارض جانبی برخی داروها مانند آنتی بیوتیک‌ها نیز باشد.
-
یبوست به دلیل حرکات نامنظم روده‌ها رخ می‌دهد و از دست دادن اشتها یکی از شاخص‌های واضح یبوست است.
-
خوردن میان وعده‌های متعدد و نزدیک به زمان وعده‌های اصلی غذا باعث سیری زودرس و کاهش اشتها در کودکان می‌شود.
-
از اشتباهاتی که گاهی اوقات والدین انجام می‌دهند این است که به عنوان تنبیه کودک را از غذا خوردن منع می‌کنند. این کار باعث بیزار شدن کودک از غذا می‌شود و به مرور اشتهای وی را کم می‌کند.
-
گاهی اوقات خواب طولانی اشتهای کودک را کاهش می‌هد.
چطور مشکل صبحانه نخوردن کودک را حل کنم؟
سر باز زدن کودکان از خوردن صبحانه می‌توان با چند ترفند ساده حل کرد. اگر کودک شما هم نسبت به خوردن صبحانه بی‌اشتها است می‌توانید کارهای زیر را انجام دهید:
۱. هرگز کودک را مجبور نکنید!
شما به عنوان پدر و مادر، غذا را آماده می‌کنید ولی این کودک است که زمان و مقدار غذا خوردن را انتخاب می‌کند. اصرار چندین و چند باره برای خوردن صبحانه نه تنها کمکی نمی‌کند بلکه اوضاع را بدتر می‌کند و ممکن است باعث برانگیختگی حس لجبازی فرزندتان نیز بشود و در نهایت دچار استرس و خشم در شروع روزتان شوید.
جنگ اول به از صلح آخر، روز اول رو با گفتن این جمله شروع کنید: پسر یا دختر عزیزم، صبحانه فقط الان و یک بار آماده می‌شود اگر گرسنه هستی بیا سر سفره. ممکن است روز اول کودک گرسنه به مدرسه برود ولی تاثیرش را در روزهای بعدی می‌بینید که کودک برای صرف صبحانه پیش قدم می‌شود.
۲. بگذارید خود کودک گرسنه شود!
اجازه دهید هروقت کودکتان احساس گرسنگی کرد غذا بخورد. در این مواقع همراه داشتن یک لقمه‌ی غذا، انگیزه آنان را برای غذا خوردن بیشتر می‌کند. علاوه بر این غذا خوردن در ماشین برای کودکان هیجان انگیز و جذاب است و اشتهایشان را باز می‌کند.
۳. تنوع غذایی را در نظر بگیرید.
غذاهایی که صرفا مخصوص صبحانه نیستند باعث می‌شود حس بد کودک نسبت به صبحانه کم‌تر شود. در انتخاب‌هایتان تنوع داشته باشید. برای مثال شنبه‌ها روز میوه، یکشنبه‌ها روز تخم مرغ، دوشنبه‌ها کره مربا و… به عنوان پیشنهادی معجزه گر می‌توانیم پنکیک و بیسکویت‌های صبحانه را به والدین معرفی کنیم.
-
یک پیمانه شیر، ۵۰ گرم کره، ۱ عدد تخم مرغ، ۱ پیمانه آرد سفید، ۲ قاشق غذاخوری شکر، ¼ قاشق چای خوری نمک، روغن مایع به میزان کافی و ۱ و ½ قاشق چای خوری بکینگ پودر را خوب بهم بزنید و اندازه یک ملاقه از مواد را در تابه‌ای که از قبل گرم شده می‌ریزیم تا به شکل دایره‌ای پهن شود.
-
شعله گاز را کم کنید تا دو طرف پنکیک طلایی شود.
-
پنکیک شما آماده است! حالا با مقداری شکلات صبحانه، عسل و میوه‌هایی مانند توت فرنگی و موز به آن جلوه بیش‌تری دهید.
۴. با آب میوه و غذاهای سبک شروع کنید!
در مورد بچه‌هایی که دوست ندارند مستقیم سراغ وعده‌ی صبحانه بروند، یک لیوان شیر، آبمیوه یا یک میوه ساده مثل موز یا سیب برای شروع روز گزینه‌های خوبی هستند. یک لیوان نوشیدنی از میوه‌هایی که مورد علاقه فرزندتان است، مخصوصا اگر در یک لیوان طرح دار سرو شود، می‌تواند اشتهای کودکتان را برای صبحانه‌ی اصلی باز کند. برای تحریک اشتها اسموتی هم گزینه‌ی خوبی می‌تواند باشد.
۵. میان‌وعده‌های کامل به‌جای صبحانه
بعضی از بچه‌ها نسبت به صبحانه بی‌اشتها بوده و تمایل دارند وعده‌های غذایی متعدد داشته باشند. برای چنین شرایطی میان وعده‌های مختلفی مثل میوه‌ی تازه، میوه‌ی خشک، مغزها، غلات، اسنک، یک لقمه نان و پنیر یا کره مربا، همراهتان داشته باشید یا در کیف مدرسه کودکتان بگذارید.
۶. غذا را در معرض دید کودک قرار دهید!
غذا را در مقابل دید کودکان قرار دهید. شاید همان لحظه سراغ غذا نروند ولی دیر یا زود برای چشیدن مزه‌ی غذا هم که شده باشد وسوسه می‌شوند آن را امتحان کنند. حتی می‌توانید مدام از طعم و مزه فوق‌العاده آن صحبت کرده و به این ترتیب به صورت غیر مستقیم او را به خوردن غذا تشویق کنید.
۷. با هم آشپزی کنید!
به انتخاب کودکتان غذای مورد علاقه او را در یک روز خاص با کمک یکدیگر درست کنید. همکاری به این روش تاثیر چشمگیری در تشویق کودک برای خوردن غذا دارد. همچنین می‌توانید در ابتدا جایزه‌ای برای تمام کردن غذایش در نظر بگیرید.
۸. به شکل غذا و ظرف دقت داشته باشید!
کودکان به چیزهایی دقت می‌کنند و حساس هستند که شاید شما نباشید. بنابراین گاهی شکل و رنگ غذا برای کودکان خسته کننده می‌شود. به شکل ظاهری غذای او جذابیت بخشید. برای این کار می‌توانید مواد غذایی صبحانه را به شکل حیوانات مختلف در بشقاب بچینید یا ترکیب رنگی مختلفی را در ظرف غذای آن‌ها رعایت کنید. از ظرف‌هایی با شکل‌ها و رنگ‌‌های مختلف نیز می‌توانید کمک بگیرید.
عوارض عدم درمان بی‌اشتهایی جدی در کودکان
همانطور که اشاره شد، بی اشتهایی جدی در کودکان می‌تواند با ایجاد کمبود ویتامین‌های مورد نیاز بدن، خطرات جدی از جمله اختلال در رشد، سوء تغذیه، اختلالات استخوانی، آسیب جدی به ارگان‌های اساسی مانند قلب و حتی مرگ به‌همراه باشد. همچنین سوء تغذیه خود می‌تواند زمینه‌ساز بیماری‌های ناشی از کمبود ویتامین در کودکان یا ضعف سیستم ایمنی بدن، اختلال در بلوغ و مشکلات روحی و روانی در کودکان شود. همچنین به مرور زمان کودک به دلیل عدم دریافت ویتامین‌های لازم دچار مشکلاتی از جمله موارد زیر می‌شود:
-
عفونت‌های لثه و دهان
-
بدفرمی اندام‌ها
-
مشکلات بینایی و ضعف در بینایی
-
افسردگی
-
مشکلات یادگیری و تمرکز
-
لق بودن دندان‌ها
-
ریزش مو
-
لاغری و ریزه بودن بیش از حد
درمان بی اشتهایی کودکان چگونه است؟
این درمان ترکیبی از مشاوره روانپزشکی، رفتار شناختی، خودمراقبتی و دارو درمانی است که با اهداف درمانی زیر انجام می‌شود:
-
درمان مشکلات جسمی، ذهنی و روانی کودک
-
بازگشت کودک به وزن طبیعی و سلامت کامل
-
حمایت روحی از کودک برای غلبه بر استرس و افسردگی
-
خودآگاهی صحیح
-
اصلاح رفتارها و الگوهای غلط غذایی
-
یاد دادن عادت‌های غذایی به روش‌های مناسب
۱. روان درمانی بی اشتهایی کودکان
روان درمانی برای بی اشتهایی کودکان می‌تواند ریشه بروز اختلال بی اشتهایی را تشخیص دهید. در هنگام روان درمانی باورهای غلط کودک، اضطراب، اعتماد به نفس پایین یا سایر عوامل روحی و ذهنی یا محیطی که باعث ایجاد بی اشتهایی شده‌اند بررسی می‌شود. سپس روان‌درمانگر با شناسایی ریشه مشکل رفتارها غلط را اصلاح کرده و باعث ایجاد برخورد مثبت کودک با غذا می‌شود.
۲. درمان دارویی
در موارد شدیدتری بی اشتهایی کودکان ممکن است پزشک برای درمان این مشکل از داروهای اشتها آور مانند قطره آهن یا داروهای ضد افسردگی مخصوص کودکان استفاده کند. در خصوص مصرف این داروها هرگز خودسرانه عمل نکنید. برخی از داروها می‌توانند زمینه‌ساز مشکلاتی مانند بلوغ زودرس شوند.
عوامل موثر بر بی اشتهایی کودکان
همانطور که با دلایل بی اشتهایی کودکان آشنا شدید، بهتر است با عوامل موثر و تشدید کننده این موضوع نیز آشنا شده و به این ترتیب از بروز این مشکل جلوگیری کنید. از جمله عوامل موثر بر بی‌اشتهایی کودک می‌توان موارد زیر را نام برد:
-
رفتار والدین و به خصوص مادرانی که رژیم می‌گیرند.
-
زمانی که مادر همیشه برای غذا دادن به کودک اصرار داشته باشد.
-
وجود بیماری کودکان مانند مشکل در بلع، عدم احساس گشنگی برای ساعت‌ها، مشکل در جویدن، درد در لثه و دندان، زخم گلو و زبان یا معده
-
بیماری‌های روحی، به‌خصوص در سنین بالای ۳ سال باعث اضطراب، ترس و افسردگی می‌شود که بی اشتهایی کودکان را به‌دنبال دارد.
-
وجود ویروس و باکتری در بدن
-
ابتلا به عفونت‌های روده‌ای
-
مشکلات گوارشی مانند یبوست
-
ساعت بد تغذیه
-
تغذیه بیش از حد از کافئین، شکلات و کاکائو به خصوص در ساعات پایانی شب
-
بی تحرکی یا پر تحرکی
-
الگوی نامنظم خواب
۱۰ غذای مفید برای درمان بی اشتهایی کودکان در خانه
پس از مشورت با پزشک شما می‌توانید مواد غذایی را به رژیم کودک بی اشتهای خود اضافه کنید که به رفع سریع‌تر مشکل کمک کند. از جمله بهترین غذاها برای رفع بی اشتهایی کودکان عبارتند از:
-
مصرف متعادل شیر
-
بادام زمینی برای کودکان بدون آلرژی
-
اضافه کردن ماست به وعده غذایی کودک (با ماست‌های بدون لاکتوز می‌توانید شروع کنید.)
-
استفاده از ادویه‌های اشتهاآور مانند پونه کوهی، دارچین، گشنیز و رازیانه گیاهانی در غذای کودک
-
مرکباتی مانند پرتقال یا شربت آب لیمو تاثیر چشمگیری در افزایش اشتهای کودک دارند.
-
جوشانده شیرین بیان و عرق نعناع می‌تواند اشتهای کودک را تقویت کند.
-
تخم مرغ و مرغ را در رژیم غذایی کودک قرار دهید.
تسریر مراقب سلامتی شماست!
