طحال چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی تسریر، طحال، عضو کوچکی است که در قسمت چپ دنده‌ها در ناحیه فوقانی شکم قرار دارد. اندازه آن در بزرگسالان حدودا برابر با اندازه یک آووکادو است. این عضو به‌ظاهر کوچک، وظایف مهم زیادی در بدن دارد از جمله تقویت سیستم ایمنی و سالم نگه داشتن بدن. بیماری‌ها و اختلالات مختلفی ممکن است روی طرز کار این غده تاثیر بگذارند که برای رفع آن باید بیماری تاثیرگذار بر طحال، درمان شود.

در مواردی که آسیب‌دیدگی یا مشکلات طحال غیرقابل کنترل باشند، چاره‌ای به‌ غیر از برداشتن آن باقی نمی‌ماند. علیرغم نقش حیاتی که در سیستم ایمنی بدن ایفا می‌کند، برداشتن آن خللی وارد نخواهد کرد.

وظیفه طحال چیست؟ (کار طحال چیست؟)

وظیفه طحال، ذخیره‌سازی و تصفیه خون و تولید سلول‌های سفید برای محافظت از بدن در مقابل عفونت است. کار طحال، مبارزه با میکروب‌های مهاجم در خون، کنترل میزان گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز و پلاکت‌های خون و دفع سلول‌های مرده و پیر از خون است.

بیماری های طحال

بیماری‌های طحال انواع مختلفی دارند و شامل مشکلات التهابی، عفونی، خونی، توموری و سایر اختلالات مرتبط با طحال می‌شوند:

۱. بزرگ شدن طحال

بزرگ شدن طحال می‌تواند نشانه‌ای از بیماری خود طحال یا ناشی از عوامل دیگری مانند بیماری‌های خونی، عفونت‌، التهابات، عوامل ایمنی، بیماری‌های کبدی و سایر اختلالات باشد. در صورتی که دچار عارضه بزرگ شدن شدید به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب علت بزرگ شدن طحال را بررسی کند. پزشک ممکن است از روش‌های تشخیصی مانند معاینه بالینی، سونوگرافی، ام آر آی، تست‌های خونی و در صورت لزوم، بیوپسی طحال برای تشخیص علت بزرگ شدن طحال استفاده کند.

۲. انواع توده های طحال

بیماری‌های خونی، عوامل التهابی و عفونی و برخی اختلالات ممکن است باعث تشکیل توده طحال شوند. انواع توده‌های طحال به‌شرح زیر هستند:

تومورهای خونی

1. لنفوم: سرطان سلول‌های لنفاوی که می‌تواند در طحال شروع شود.

2. لوسمی: سرطان سلول‌های خونی که ممکن است طحال را تحت تاثیر قرار دهد.

تومورهای غیرخونی

1. کیست طحال: توده مایع در طحال که ممکن است ناشی از عوامل مختلفی مانند عفونت یا آسیب باشد.

2. تومورهای خوش‌خیم: مانند همانژیوم، لیپوم، فیبروم و انگیوم

3. تومورهای بدخیم: شامل سرطان‌های طحال مانند لنفوم و سرطان‌های نادر طحالی

علت بزرگ شدن طحال چیست؟

بزرگ شدن طحال می‌تواند خطرناک باشد و ریسک آسیب پذیری و پارگی آن را در حوادث و اتفاقات مختلف، چند برابر کند. برخی از علل شایع بزرگ شدن طحال عبارتند از:

• عفونت‌های ناشی از از آنفلونزا، توکسوپلاسموز، مالاریا، عفونت‌های ویروسی مانند ویروس هرپس

• برخی از بیماری های خونی مانند لوسمی، لنفوم، تالاسمی، آنمیاهای مگالوبلاستیک و پلی‌سیتمی

• برخی بیماری‌های کبدی و علائم مشکلات کبدی مانند سیروز کبدی، کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) و هپاتیت

• التهاب‌های مزمن مانند آرتریت روماتوئید، التهاب مزمن روده، کولیت التهابی و بیماری کرون

• بیماری‌های ایمنی مانند لوپوس اریتماتوس سیستمیک (SLE) و آرتریت روماتوئید

• سایر موارد مانند آسیب مستقیم به طحال، سرطان طحال، عوامل ژنتیکی، عفونت پرجریانی (سپسیس) و عوامل ناشناخته

درمان مشکلات طحال

درمان مشکلات طحال بستگی به نوع مشکل و علت آن دارد. یعنی ابتدا باید نوع بیماری طحال و علت آن مشخص شود و سپس به‌دنبال راه‌های درمان مشکلات طحال بود. در زیر به برخی از مشکلات شایع طحال و روش‌های درمان آنها می‌پردازیم:

• درمان عفونت‌های طحال شامل مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها برای کشتن باکتری‌ها می‌شود. نوع دقیق آنتی‌بیوتیک به نوع عفونت و حساسیت باکتری‌ها بستگی دارد.

• در صورت تشخیص تومور خونی مانند لنفوم یا لوسمی، درمان شامل شیمی درمانی، رادیوتراپی و در بعضی موارد تزریق سلول‌های بنیادی خون می‌شود.

• در صورت وجود کیست طحال و ایجاد مشکلاتی مانند درد یا خونریزی، عمل جراحی برای برداشتن کیست و در صورت لزوم بخشی از طحال ضروری خواهد بود.

• درمان طحال التهابی (التهاب طحال) معمولا شامل استراحت، مصرف ضدالتهاب‌ها و در بعضی موارد استفاده از کورتیکواستروئیدها (مانند پردنیزولن) می‌شود. همچنین، در صورت عفونت، ممکن است آنتی‌بیوتیک هم تجویز شود.

• درمان نقرس طحالی شامل مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن، داروهای کنترل اسید اوریک (مانند الوپورینول) و تغییرات در رژیم غذایی می‌شود.

درمان بزرگ شدن طحال چیست؟

عفونت‌، التهاب، بیماری‌های خونی، عوامل عفونی و سایر اختلالات دیگر از عوامل بزرگ شدن طحال هستند. روش‌های درمان بزرگ شدن طحال عبارتند از:

1. مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در صورت عفونت باکتریایی و استفاده از داروهای ضد ویروسی در صورت عفونت ویروسی

2. استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن جهت کاهش

3. شیمی درمانی، رادیوتراپی و در بعضی موارد تزریق سلول‌های بنیادی خون

4. جراحی برداشتن توده یا کیست و در بعضی موارد بخشی از طحال

عوارض نداشتن طحال

معمولا بدون داشتن طحال می‌توان زندگی کرد، اما عوارض نداشتن طحال را نباید نادیده گرفت. فردی که طحال ندارد، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری یا عفونت‌های جدی قرار دارد، به‌خصوص بلافاصله بعد از جراحی برداشتن طحال، میزان ریسک عفونت به بیشترین حد خود می‌رسد. دوره بهبودی و نقاهت بعد از بیماری یا هرگونه آسیب دیدگی و جراحت در افرادی که طحال ندارند، بیشتر از افراد سالم طول می‌کشد.

برداشتن طحال چه عوارضی دارد؟

از آنجایی که طحال، نقش مهمی در سیستم دفاعی بدن در مبارزه با میکروب‌ها دارد، برداشتن آن، فرد را در معرض ریسک بیشتر ابتلا به عفونت و برخی باکتری‌های خاص قرار می‌دهد. اسپلنتکتومی یا عمل جراحی برداشتن طحال عمل جدی است که ممکن است منجر به افزایش ریسک بروز عفونت‌های جدی مانند عفونت‌های پنوموکوک، هموفیلوس و موارد دیگر شود.

طحال نقش مهمی در تخریب سلول‌های خونی قدیمی، ناقص یا آسیب‌دیده دارد. برداشتن طحال می‌تواند منجر به افزایش تعداد سلول‌های خونی مانند پلاکت‌ها و سلول‌های قرمز در خون شود. این وضعیت ممکن است به مشکلات خونی مانند ترومبوسیتوپنیک پورپورا (TTP) و انسفالوپاتی همولیتیک ادامه یابد. ریسک ابتلا به عوارض مرتبط با واکنش‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس سیستمیک و آنسفالیت را هم بعد از برداشتن طحال درنظر داشته باشید.

نحوه مراقبت از طحال

حفظ سلامت عمومی بدن، به بهبود و حفاظت از طحال کمک می‌کند. داشتن سبک زندگی سالم، تغذیه متعادل، ورزش منظم، استراحت کافی و کاهش استرس منجر به ارتقای سلامت کلی بدن می‌شود. با رعایت بهداشت شخصی، شستشوی دست‌ها به طور منظم، مصرف غذاهای بهداشتی و جلوگیری از تماس با افراد مبتلا به عفونت می‌توان خطر ابتلا به عفونت‌ها را کاهش داد و به این ترتیب از طحال مراقبت نمود. پیگیری منظم و مراجعه به پزشک و انجام آزمایش خون و سونوگرافی می‌تواند به مانیتورینگ و پیشگیری از مشکلات جدی در طحال کمک کند.

به‌علاوه اینکه، داشتن سبک زندگی سالم و مصرف مواد غذایی سرشار از مواد مغذی، پرهیز از رفتارهای غذایی ناسالم هم یکی از راه‌های مراقبت از طحال است.

تسریر مراقب سلامتی شماست!