به گزارش پایگاه خبری تحلیلی تسریر، خودکشی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مشکلات بهداشت اجتماعی و یکی از ده علت اصلی مرگ در جهان شناخته می‌شود. اگر خودتان یا یکی از اطرافیانتان در فکر خودکشی هستید، شاید تصور کنید هیچ راه‌حلی برای مشکلاتتان وجود ندارد. اما می‌توان گام‌های مؤثری برای جلوگیری از یک فاجعه بزرگ برداشت. شاید بتوان گفت، خودکشی بدترین واکنش به موقعیت‌های استرس‌زای زندگی است. شناخت علائم هشداردهنده خودکشی، روش‌های خودکشی و شایع‌ترین داروهای مورداستفاده در خودکشی و علایم مسمومیت با آن ها و شروع درمان حرفهای؛ بهترین مسیر برای کنترل افکار مربوط به خودکشی است.
تمایل به خودکشی یک مشکل حاد است که سریعاً باید برای درمان آن اقدم کرد. اگر دچار چنین مشکلی هستید یا کسی از اطرافیانتان درگیر این افکار است هرچه زودتر به روان‌شناس مراجعه کنید و مسیر درمانی خود را شروع کنید.
علائم اقدام به خودکشی
تمایل به خودکشی با علائم هشداردهنده‌ای شروع می‌شود. درصورتی‌که در مورد این علائم آگاهی داشته باشید، می‌توانید برای درمان این مشکل اقدامات لازم را انجام دهید. هر یک از موارد زیر ممکن است زنگ خطری باشد که باید به آن توجه کرد. البته این نکته را در نظر داشته باشید که این علائم هشداردهنده همیشه وجود ندارند و در افراد مختلف تفاوت دارند. برخی افراد نیت خود را بیان می‌کنند، درصورتی‌که برخی دیگر افکار و احساسات خود را از بقیه مخفی نگه می‌دارند.
-
صحبت در مورد خودکشی: جملاتی مانند «من خودم را می‌کشم.»، «ای‌کاش من مرده بودم.» یا «ای‌کاش من به دنیا نمی‌آمدم.». یا اینکه فرد ابراز می‌کند که هیچ دلیلی برای ادامه زندگی ندارد.
-
صحبت‌کردن در مورد احساس تنهایی، ناامیدی و یا گیرافتادن
-
تهیه وسایلی برای آسیب به خود مثل نگه‌داری قرص
-
کناره‌گیری از اجتماعات و تمایل به‌تنهایی
-
احساس اندوه و لذت نبردن از زندگی
-
وجود نوسانات خلقی: احساسات شدید و هیجانات در یک روز و دلسردی شدید در روز دیگر
-
تمایل به خشونت
-
احساس گرفتاری یا ناامیدی در موقعیت‌های خاص
-
تنظیم وصیت‌نامه و واگذاری اموال گران‌قیمت به اعضای خانواده یا دوستان
-
افزایش مصرف الکل یا مواد مخدر
-
تغییر روال عادی زندگی از جمله تغییر در الگوی غذا خوردن و خوابیدن مانند افزایش یا کاهش شدید خواب شبانه یا افزایش یا کاهش شدید اشتها و در نتیجه کاهش یا افزایش قابل‌توجه وزن.
-
انجام کارهای خطرناک مثل مصرف مواد مخدر یا رانندگی بدون احتیاط
-
خداحافظی از اطرافیان طوری که انگار دیگر آن‌ها را نخواهد دید.
-
تغییرات شخصیتی یا اضطراب شدید، به‌خصوص زمانی که همراه با یکی از علائم ذکر شده قبلی باشد.
علل خودکشی
افکار مربوط به خودکشی به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. بیشتر اوقات شخص در شرایط سخت زندگی احساس می‌کند که نمی‌تواند با مشکلات روبرو شود. در این شرایط شخص به آینده امید نداشته و مرگ را به‌اشتباه یک راه‌حل تصور می‌کند. خودکشی ممکن است مربوط به روابط ژنتیکی باشد. در بسیاری از افرادی که خود را می‌کشند یا افکار خودکشی را دارند، سابقه خودکشی خانوادگی دیده می‌شود.
-
علل خودشناسی در روانشناسی
روان‌شناسان مواجهه با شرایط سخت را علت اصلی آسیب به خود می‌دانند. افراد معمولاً به علت یکی از موارد زیر تمایل به خودکشی پیدا می‌کنند.
-
مشکلات روحی و روانی
-
سابقه اقدام به خودکشی
-
اختلال روانی زمینه‌ای مانند افسردگی حاد، اختلال استرس پس از سانحه یا اختلال دوقطبی
-
زورگویی یا تبعیض
-
انواع مختلف سوءاستفاده، از جمله تجاوز؛ سوءاستفاده خانگی، جسمی یا جسمی
-
ازدست‌دادن یکی از عزیزان به‌ویژه به دلیل خودکشی
-
پایان یک رابطه
-
درد یا بیماری جسمی طولانی‌مدت
-
سازگار نشدن با تغییرات بزرگ مثل بازنشستگی یا اخراج
-
مشکلات مالی
-
مشکلات مسکن از جمله بی‌خانمانی
-
انزوا یا تنهایی
-
زندان
-
تجربه موقعیت استرس‌زا مانند خدمت سربازی یا کنکور
-
احساس ناکافی بودن یا شکست در یک مسیر
-
اعتیاد به مواد مخدر
-
بارداری، زایمان یا افسردگی بعد از زایمان
-
مشکوک شدن به هویت جنسی یا جنسیت خود
-
فشارهای فرهنگی مانند ازدواج اجباری
-
سابقه خانوادگی اختلالات روانی، سوءمصرف مواد، خشونت جسمی یا جنسی
-
علل اجتماعی خودکشی
رویکرد غالب مردم دررابطه‌با علت خودکشی بیماری‌های روانی مانند افسردگی است. اما دراین‌بین نباید علل اجتماعی آن را فراموش کرد. افراد به دلیل جدایی و طلاق، ازدست‌دادن شغل و فشار مالی، تحقیر عمومی یا تهدید به دستگیری به خود آسیب وارد می‌کنند. شرایط اجتماعی می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به شخص وارد کند. افزایش نابرابری و کاهش صمیمیت بین افراد باعث بروز مشکلاتی در افراد جامعه شده و الگوهای رفتاری خودتخریبی را ایجاد می‌کند.
-
علل افزایش خودکشی در ایران
طبق آمار به‌دست‌آمده از میزان خودکشی در ایران بیشترین تعداد مربوط به استان‌های تهران، فارس، خوزستان، آذربایجان شرقی و کرمانشاه است. اگر بخواهیم نسبت این تعداد را به میزان جمعیت بیان کنیم، باید گفت استان‌های ایلام، کهگیلویه و بویراحمد و کرمانشاه در صدر لیست قرار دارند.
-
دلایل خودکشی در نوجوانان
آسیب به خود در کودکان و نوجوانان می‌تواند، به دلیل رویدادهای استرس‌زای زندگی باشد. در شرایطی ممکن است، موضوعی برای یک نوجوان جدی و غیرقابل‌حل باشد؛ درصورتی‌که آن مشکل برای بزرگسالان بی‌اهمیت جلوه کند. شرایطی مانند مشکلات مدرسه یا ازدست‌دادن دوست می‌تواند خطر خودکشی نوجوانان را افزایش دهد. در برخی مواقع هم کودک یا نوجوان در شرایط خاصی قرار دارد که مایل به صحبت در مورد آن نیست. اما این عوامل می‌توانند یک زنگ خطر باشند.
-
داشتن اختلالات روانی از جمله افسردگی
-
ازدست‌دادن یا درگیری با یکی از دوستان نزدیک یا اعضای خانواده
-
سابقه سوءاستفاده جنسی یا جسمی
-
مشکلات مربوط به الکل یا مواد مخدر
-
مشکلات جسمی یا پزشکی، به‌عنوان‌مثال باردار شدن یا داشتن عفونت مقاربتی
-
قربانی قلدری و زورگویی
-
عدم اطمینان از گرایش جنسی
-
خواندن یا شنیدن اخبار خودکشی
-
شناختن همسالانی که خودکشی کرده‌اند.
-
دلایل خودکشی در جوانان
مهم‌ترین علت خودکشی جوانان شرایط استرس‌زا است. ممکن است، این استرس باگذشت زمان افزایش پیدا کند و شرایط حاد شود. شرایطی که باعث استرس و آسیب به خود می‌شوند، عبارت‌اند از:
-
ازدست‌دادن شخصی مهم به دلیل مرگ یا طلاق
-
تجاوز و آزار جنسی
-
زورگویی در محل کار
-
احساس شکست در رسیدن به اهداف
-
قطع رابطه عاطفی یا دوستانه
-
تجربه تبعیض یا تعارض دررابطه‌با خانواده و دوستان
-
خودکشی اخیر یکی از عزیزان.
-
علل خودکشی در افراد مسن
یکی از گروه‌های سنی که در معرض خطر آسیب به خود قرار دارند، افراد بالای ۶۵ سال هستند. یکی از عوامل مهم آن افسردگی در افراد مسن است. این بیماری در افراد مسن معمولاً تشخیص داده نشده و درمان نمی‌شود. سایر عواملی که می‌تواند از علل آسیب در این گروه سنی باشد، عبارت‌اند از:
-
مرگ یکی از عزیزان، انزوا و تنهایی
-
بیماری جسمی، ناتوانی یا درد جسمی
-
تغییرات اساسی در زندگی مثل بازنشستگی یا ازدست‌دادن استقلال
-
ازدست‌دادن هدف در زندگی.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر خودکشی هستند؟
خودکشی تبعیض قائل نیست؛ خودکشی می‌تواند هرکسی را در هر مکان و هر زمانی گرفتار کند. اما عوامل خاصی وجود دارد که می‌تواند در افزایش خطر خودکشی مؤثر باشد از جمله:
-
اقدام قبلی به خودکشی
-
افسردگی یا سایر اختلالات روانشناسی و روانپزشکی
-
سابقه خانوادگی اختلالات روانشناسی و روانپزشکی
-
اختلال در مصرف الکل یا مواد مخدر
-
سابقه خانوادگی اختلال در مصرف الکل و مواد مخدر
-
سابقه خانوادگی خودکشی
-
خشونت خانگی از جمله آزار جسمی یا جنسی و تجاوز
-
دیدن خودکشی دیگران
-
وقوع رویداد استرس زایی در زندگی مانند ازدست‌دادن شغل، مشکلات مالی، ازدست‌دادن یکی از عزیزان، قطع رابطه و غیره
-
بیماری‌های جسمی از جمله دردهای مزمن، سرطان، بیماری‌های لاعلاج و غیره
-
سنین بین ۱۵ تا ۲۴ سال یا بالای ۶۰ سال.
عوارض خودکشی
افکار خودکشی و اقدام به آن آسیب‌های عاطفی جدی به دنبال دارد. به‌عنوان‌مثال ممکن است، فرد به‌قدری در این افکار غرق باشد که نتواند در زندگی خوب عمل کند. در بسیاری از افراد آسیب به خود منجر به مرگ نشده و صدمات جدی و جبران‌ناپذیری ایجاد می‌شود. مانند نارسایی اعضای بدن یا آسیب مغزی که در این افراد بسیار مشاهده شده است.
علاوه بر عوارضی که برای خود شخص ایجاد می‌شود، خانواده و اطرافیان هم از این موضوع آسیب می‌بینند. در این افراد غم، عصبانیت، افسردگی و احساس گناه شایع است.
راه‌های پیشگیری از خودکشی
احتمالاً یکی از سؤالات شما دراین‌رابطه این است که برای پیشگیری از خودکشی چه کنیم؟ اگر در میان اعضای خانواده یا دوستانتان شخصی وجود دارد که احتمال می‌دهید به خود آسیب وارد کند؛ باید اقداماتی را انجام دهید. درصورتی‌که خطر این آسیب زیاد است، حتماً با یک متخصص روان‌شناس یا روانپزشک صحبت کنید و طبق دستورالعمل‌های پزشک اقدام کنید. برخی از اقدامات مؤثر در این موضوع ساده اما مؤثر هستند.
۱. احساسات شخص را جدی بگیرید
ممکن است فکر کنید، مشکل آن شخص آن‌قدر جدی نیست که اقدام به خودکشی کند. اما این مشکل می‌تواند برای شخص بسیار حاد باشد. به طوری که مرگ برای او یک راه‌حل محسوب شود. بدون قضاوت به حرفهای او گوش دهید و تجربیات و احساساتش را نادیده نگیرید. اگر در میان صحبت‌ها شخص تهدید به خودکشی کند یا علائمی مانند افسردگی نشان دهد، حتماً باید مسئله را جدی بگیرید.
۲. به خودکشی به‌عنوان نشانه کمک نگاه کنید
وقتی شخصی به خود آسیب وارد می‌کند، لزوماً نشانه این نیست که می‌خواهد بمیرد. این موضوع می‌تواند، نشانه درد عاطفی زیادی باشد که نمی‌داند چگونه با آن کنار بیاید. در واقع این اقدام برای آن‌ها تنها گزینه پیشرو است. اگر این قربانی نجات پیدا کنند، به دنبال جایگزینی برای مرگ هستند و بدون شک به کمک اطرافیان نیاز دارد.
۳. شنونده خوبی باشید
صحبت‌کردن با یک دوست دلسوز باعث می‌شود افراد تا حدودی از مشکلات خلاص شود. فشارهای غیرقابل‌تحمل که می‌تواند منجر به خودکشی شود با همدلی تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند. شنونده خوب بودن به مهارت خاصی نیاز ندارد. سعی کنید صبور و پذیرنده باشید. از مشاجره یا تلاش برای ارائه راه‌حل‌های ساده خودداری کنید.
۴. شخص را تشویق به دریافت کمک کنید
ممکن است، تصور کنید بسیاری از خودکشی‌ها به‌صورت ناگهانی انجام می‌شوند. اما بیشتر این افراد برای مدت طولانی افسرده بوده‌اند. با مشاهده اولین علائم افسردگی گام مهم برای پیشگیری از این اتفاق، کمک‌گرفتن از روان‌شناس است. تشویق شخص آسیب‌دیده برای دریافت کمک از متخصص روان‌شناس می‌تواند جان او را نجات دهد. بدون شک صحبت با یک متخصص و درمان بهترین روش پیشگیری از خودکشی می‌باشد.
۵. از احساس شخص در مورد خودکشی سؤال کنید
ممکن است، تصور کنید طرح موضوع خودکشی باعث ارائه ایده به شخص می‌شود. اما واقعیت این است که این افکار و احساسات قبل از بیان کردن آن در ذهن شخص وجود داشته است. شما با مطرح‌کردن موضوع این فرصت را به شخص می‌دهید که در مورد آن با شما صحبت کند. در این صورت می‌توانید به شخص کمک کنید.
۶. این افراد را تنها نگذارید
اگر احساس می‌کنید، شخص در خطر آسیب رساندن به خود است، به‌هیچ‌وجه او را تنها نگذارید. این افراد می‌توانند از هر وسیله‌ای برای صدمه زدن به خود استفاده کنند؛ بنابراین سعی کنید این‌گونه وسایل را از دسترس دور نگه دارید.
۷. در این شرایط راز نگه‌دار نباشید
ممکن است افراد از شما بخواهد که مسائل گفته شده را با کسی در میان نگذارید. توجه داشته باشید که در این شرایط مجبور هستید قول خود را زیر پا بگذارید. بدون شک نجات زندگی آن شخص از عصبانیت او مهم‌تر است.
۸. وسایل خودکشی را از دسترس دور کنید
وسایلی که ممکن است، شخص با آن‌ها به خود آسیب وارد کند را از دسترس دور کنید. وسایلی مانند قرص، تیغ، چاقو یا اسلحه گرم ازاین‌دست وسایل هستند. اگر شخص برای درمان قرص مصرف می‌کند، همه قرص‌ها را در دسترس او قرار ندهید و به دستور مصرف آن‌ها دقت کنید.
چگونه به کسی که قصد خودکشی دارد کمک کنیم؟
برای کمک به شخص بهتر است از روان‌شناس کمک بگیرید. فرد را تشویق کنید که به روان‌شناس مراجعه کند. در تعیین وقت یا مراجعه به پزشک او را همراهی کنید. درصورتی‌که پزشک دارویی را تجویز کرد، مطمئن شوید شخص داروها را طبق دستور مصرف می‌کند. عوارض جانبی داروها را بررسی کرده و در صورت وجود این علائم حتماً پزشک را مطلع کنید. این نکته را در نظر داشته باشید که پیداکردن بهترین دارو و درمان برای این افراد نیاز به زمان و صبر دارد.
ممکن است شخص باور به کمک‌گرفتن از دیگران نداشته باشد؛ پس باید برای ارائه کمک بیشتر تلاش کنید. به‌عنوان‌مثال گفتن جمله «اگر به چیزی نیاز داشتی، با من تماس بگیر.» کمی مبهم است. منتظر تماس شخص نباشید. خودتان تماس گرفته و او را به‌قرار ملاقات دعوت کنید.
تغییرات مثبتی در زندگی او ایجاد کنید. داشتن رژیم غذایی سالم، خواب کافی و بهره‌مندی از نور خورشید حداقل ۳۰ دقیقه در روز تأثیرات مثبتی به همراه دارند. برای ایجاد تغییرات مثبت ورزش هم بسیار مهم است. ورزش باعث ترشح اندورفین شده و استرس را کاهش می‌دهد.
اگر کسی خودکشی کرد، چه کار کنیم؟
درصورتی‌که یکی از عزیزان شما به خود آسیب جدی وارد کرد، سریعاً با تلفن اورژانس خودکشی تماس بگیرید. به‌هیچ‌وجه بدون نظر افراد متخصص کاری انجام ندهید. ممکن است، هرگونه اقدام غیرتخصصی منجر به مرگ شخص شود. اورژانس برای کمک به شما به‌سرعت نیرو اعزام کرده و تا زمان رسیدن نیرو از طریق تلفن راهنمایی‌های لازم را اعلام می‌کند. سعی کنید، در این مدت‌زمان آرامش خود را حفظ کرده و با دقت به سؤالات مسئول مربوطه جواب داده و قدم‌به‌قدم کارهای گفته شده را انجام دهید.
تسریر مراقب سلامتی شماست!
