به گزارش پایگاه خبری تحلیلی تسریر، به نقل از «sciencedirect» کلانژیت صفراوی اولیه (Primary biliary cholangitis (PBC)) که پیش‌تر به آن سیروز صفراوی اولیه می‌گفتند نوعی بیماری است که باعث اختلال در عملکرد کبد می‌شود. پی بی سی (PBC) نوعی بیماری مزمن است، یعنی بیمار مدتی طولانی با بیماری درگیر است و معمولاً هم احتمال بازگشت و عود وجود دارد. مجاری صفرا در بیماران پی بی سی آسیب دیده و ملتهب می‌شود و در نهایت دچار آسیب و اختلال دائمی می‌شود. مجاری صفرا لوله‌های کوچکی درون کبد هستند که ماده صفرا (ماده موردنیاز برای هضم غذا) را از کبد به سایر اندام‌های دستگاه گوارش می‌رسانند.
زمانی که مجرای صفراوی درست کار نکنند، صفرا در کبد انباشته می‌شود و عدم تخلیه آن باعث زخم شدن کبد یا همان سیروز کبدی می‌شود. سیروز کبد باعث اختلال در عملکرد درست کبد می‌شود. بیماری پی بی سی بیماری پیش‌رونده‌ای است؛ یعنی اگر درمان نشود به مرور زمان بدتر خواهد شد و سیروز کبدی به نارسایی کبدی و حتی مرگ ختم می‌گردد.
سیروز صفراوی کبد چه علائمی دارد؟
بیماری پی بی سی کبد معمولاً بدون علائم است، اما گاهی فرد نشانه‌های زیر را تجربه می‌کند:
- درد استخوان و مفاصل
- خستگی
- خارش پوست
- خشکی چشم و دهان
- تیرگی پوست یا رنگ‌پریدگی
- درد یا ناراحتی در سمت راست بالای شکم.
از آنجایی که سیروز صفراوی اولیه به آهستگی پیشروی می‌کند، بیشتر بیماران بعد از تشخیص علائم و نشانه‌ای ندارند. معمولاً بین پنج تا بیست سال طول می‌کشد تا علائم کلانژیت صفراوی بروز کنند. نشانه‌های ثانویه سیروز صفراوی شامل این موارد می‌شوند:
- درد شکمی
- تجمع چربی در اطراف چشم، پلک‌ها، یا در چین کف دست، پاشنه پا، آرنج یا زانوها
- تجمع مایعات در شکم (آسیت شکمی)
- اسهال چرب
- کلسترول بالا
- زرد شدن چشم‌ها و رنگ پوست
- اختلال حافظه
- ورم پاها و قوزک
- کاهش وزن.
عوارض سیروز صفراوی چیست؟
اگر پی بی سی درمان نشود یا به مرحله پیشرفته برسد، احتمالاً مشکلات و عوارضی را برای بیمار به دنبال خواهد داشت:
- پوکی استخوان (osteoprosis)
- پرفشاری پورتال (یعنی افزایش فشار خون داخل عروق خونی شکم)
- آسیت یا تجمع مایعات داخل شکم و اطراف روده‌ها
- کمبود ویتامین‌های مختلف مثل ویتامین‌های A,D,E و K
- ایجاد سنگ صفرا به دلیل عدم تخلیه صفرا از مجاری صفراوی
- احتمال ابتلا به سرطان کبد بیشتر می‌شود.
- بزرگ شدن طحال به خاطر اینکه بدن نمی‌تواند مواد زائد و سموم را از خون دفع کند.
درمان سیروز صفراوی چیست؟
پی بی سی بیماری پیش‌رونده‌ای است که به مرور زمان باعث آسیب به کبد می‌شود. میزان پیشروی این بیماری در افراد مختلف فرق می‌کند و گاهی ممکن است چند سال طول بکشد تا بیماری خودش را نشان بدهد. در حال حاضر درمانی برای کلانژیت صفراوی اولیه وجود ندارد. هر چند که گزینه‌های درمانی مختلفی هستند که عوارض بیماری را کنترل می‌کنند و به حداقل می‌رسانند. در ادامه برخی از روش‌های متداول درمان سیروز صفراوی را آورده‌ایم:
- دارو درمانی: داروهای مختلفی برای بهبود کارکرد کبد در مبتلایان به پی بی سی کبد، کاهش زخم و التهاب کبد، تخلیه صفرا از کبد و رفع سایر علائم بیماری وجود دارند. متداول‌ترین داروهای تجویزی برای کلانژیت صفراوی اورسودیولو و ابتیکولیک اسید (obeticholic acid) هستند.
- پیوند کبد: در شرایطی که بیماری پیشرفت کرده و وخیم شده است، احتمالاً تنها راه درمان پیوند کبد باشد که در آن کبد بیمار را از بدن خارج می‌کنند و آن را با کبد سالم اهدایی جایگزین می‌کنند. در مواردی مشاهده شده که سیروز کبدی اولیه در کبد جدید پیوندی هم عود کند.
رژیم غذایی سیروز صفراوی
به نقل از «liverfoundation» بهترین رژیم غذایی سیروز صفراوی، سالم‌خواری است. تغذیه مناسب در تمام مراحل کلانژیت صفراوی اولیه اهمیت زیادی در عملکرد درست کبد و کنترل عوارض بیماری ایفا می‌کند. خوردن غذاهای خام مثل صدف، گوشت، ماهی خام یا نیم‌پز و شیر غیرپاستوریزه برای بیماران pbc مضر است، چراکه ویروس یا باکتری موجود در این خوراکی‌ها ممکن است باعث عفونت شدید در بیماران کبدی شود.
یکی از رژیم‌های غذایی پیشنهادی برای مبتلایان به بیماری پی بی سی کبد، رژیم مدیترانه‌ای است. کلانژیت صفراوی نوعی بیماری التهابی محسوب می‌شود و این رژیم غذایی با التهاب مبارزه می‌کند. بیماران مبتلا به PBC باید مواد غذایی زیر را در رژیم روزانه خود بگنجانند:
- میوه و سبزیجات فراوان میل کنند (روزی پنج وعده یا بیشتر).
- مصرف متعادل گوشت بدون چربی که میزان مصرف بسته به هر فرد متغیر است.
- مصرف چربی‌های غیراشباع مثل امگا ۳، روغن زیتون اکسترا بکر، آجیل و مغزها و ماهی سالمون.
- غلات کامل و کربوهیدرات‌های کمپلکس مثل سریل‌های صبحانه، کراکرها، برنج یا نان.
- نوشیدن قهوه می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان کبد را کاهش دهد، البته بهتر است که قهوه بدون شکر و خامه میل کنید.
- پروبیوتیک‌‌ها باکتری‌های مفید برای روده هستند. یکی از راهکارهای درمان خانگی کلانژیت صفراوی، مصرف ماست‌های کم چرب پروبیوتیک یا کفیر است که سدیم کمتری به نسبت سایر غذاهای تخمیری دارد.
تسریر مراقب سلامتی شماست!
