به گزارش پایگاه خبری تحلیلی تسریر، بافت پیوندی یا بافت همبند، نقش مهمی در حفظ یکپارچگی بدن دارد و به بافت‌ها (اندام‌ها و عضلات) قدرت و شکل می‌بخشد. در بسیاری از قسمت‌های بدن می‌توان بافت همبند را مشاهده کرد. «اسکلرودرمی»، «اسکلرودرما» (scleroderma)، «اسکلروز سیستمیک» (systemic sclerosis) یا SS، یکی از بیماری‌های بافت همبند است. در نتیجه، بافت‌ها ضخیم و سفت می‌شوند که این مشکل با تورم و درد همراه است. همچنین به دلیل افزایش تولید کلاژن، بافت و ظاهر پوست تغییر می‌کند. کلاژن یکی از اجزای بافت همبند است که در اثر این بیماری سفت‌تر می‌شود.
اسکلرودرمی به تغییرات پوستی محدود نمی‌شود، بلکه می‌تواند روی عروق خونی، عضلات، قلب، دستگاه گوارش، ریه‌ها و کلیه‌ها هم تاثیر بگذارد.
علائم اسکلرودرمی
علائم اسکلرودرمی از فردی به فرد دیگر متفاوت است و به این بستگی دارد که کدام قسمت از بدن تحت تاثیر قرار گرفته باشد.
۱. علائم مرتبط با پوست
تقریبا همه کسانی که اسکلرودرما دارند، سفت و سخت شدن پوست را تجربه می‌کنند. اولین قسمت‌هایی از بدن که تحت تاثیر قرار می‌گیرند انگشت‌های دست، دست‌ها، پاها و صورت هستند. در بعضی از افراد، ضخیم شدن پوست می‌تواند ساعد، بازو، سینه، شکم، ساق پا و ران را هم درگیر کند.
علائم اولیه ممکن است شامل تورم و خارش باشد. پوست آسیب دیده می‌تواند روشن‌تر یا تیره‌تر شود و ممکن است به دلیل سفت بودن براق به نظر برسد. گروهی از بیماران هم لکه‌های قرمز کوچکی را روی دست‌ها و صورت خود مشاهده می‌کنند که تلانژکتازی (telangiectasia) نامیده می‌شود.
۲. پدیده رینود
پدیده رینود (raynaud’s phenomenon) در اسکلرودرما رایج است و به دلیل انقباض نامناسب عروق خونی کوچک در انگشت‌های دست و پا در پاسخ به سرما یا ناراحتی عاطفی رخ می‌دهد. وقتی این اتفاق می‌افتد، ممکن است انگشت‌ها سفید، آبی یا قرمز شوند و احساس درد یا بی‌حسی داشته باشند. پدیده رینود ممکن است در افرادی که اسکلرودرمی ندارند هم رخ دهد.
۳. مشکلات گوارشی
اسکلرودرما می‌تواند هر بخشی از دستگاه گوارش، از مری گرفته تا رکتوم (راست روده) را درگیر کند. بسته به اینکه کدام قسمت از دستگاه گوارش درگیر شده باشد، علائم و نشانه‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سوزش سر دل
- مشکل در بلع
- نفخ
- اسهال
- یبوست
- بی‌اختیاری مدفوع
۴. مشکلات قلبی و ریوی
وقتی اسکلرودرمی قلب یا ریه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد، باعث تنگی نفس و سرگیجه می‌شود. این بیماری می‌تواند در بافت ریه اسکار ایجاد کند که ممکن است به مرور زمان به افزایش تنگی نفس منجر شود.
همچنین ممکن است اسکلرودرمی باعث افزایش فشار خون در گردش خون بین قلب و ریه‌ها شود که به این وضعیت «پرفشاری خون ریوی» می‌گویند. علاوه بر تنگی نفس، پرفشاری خون ریوی می‌تواند به ایجاد مایع اضافی در پاها و گاهی اوقات در اطراف قلب منجر شود.
عوارض اسکلرودرما
پیشرفت اسکلرودرمی به بروز عوارض زیر منجر می‌شود:
- گاستروپارزی (فلج معده)
- بیماری رفلاکس معده به مری (GERD)
- پوسیدگی دندان (اسکلرودرمی صورت و سفت شدن شدید پوست مسواک زدن را سخت می‌کند)
- فتق هیاتال
- مری بارت (تغییر بافت پوششی مری)
- انسداد روده
- پرفشاری خون ریوی
- فشار خون بالا
- سکته مغزی
- آرتریت (بیماری مفصلی)
- میوزیت (التهاب عضلات)
- بیماری قلبی
- ضربان قلب نامنظم
- پریکاردیت (التهاب پرده اطراف قلب)
- بحران کلیوی اسکلرودرمی (افزایش ناگهانی فشار خون و نارسایی سریع کلیه)
دلایل ابتلا به اسکلرودرمی
همان‌طور که گفته شد، اسکلرودرما از تولید بیش از حد کلاژن و انباشته شدن آن در بافت‌ها ناشی می‌شود. پزشکان دقیقا نمی‌دانند که چه چیزی در شروع این فرآیند نقش دارد.
عوامل خطر
هر کسی ممکن است به اسکلرودرمی مبتلا شود، اما این بیماری در زنان شایع‌تر است. همچنین عوامل زیر خطر ابتلا به آن را افزایش می‌دهند:
- ژنتیک: افرادی که دارای ژن‌های خاصی هستند بیشتر از سایرین در معرض خطر اسکلرودرما قرار دارند. این موضوع نشان می‌دهد که چرا این بیماری در بعضی از خانواده‌ها یا گروه‌های قومی شایع‌تر است.
- محرک‌های زیست محیطی: در بعضی از افراد، مواجهه با ویروس‌ها، داروها یا مواد شیمیایی در ایجاد علائم بیماری نقش دارد.
- مشکلات سیستم ایمنی: اسکلرودرما یک بیماری خودایمنی است، یعنی به دلیل حمله سیستم ایمنی بدن به بافت‌های همبند رخ می‌دهد. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است علائم سایر بیماری‌های خودایمنی مانند پلی‌میوزیت، درماتومیوزیت، آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی)، لوپوس یا سندرم شوگرن را هم داشته باشند. به این وضعیت «سندرم هم‌پوشانی اسکلرودرمی» می‌گویند.
درمان اسکلرودرمی
هیچ راهی برای درمان قطعی بیماری اسکلرودرمی وجود ندارد، اما می‌توان به کنترل علائم و کُند کردن پیشرفت بیماری کمک کرد. درمان علائم عمومی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- کورتیکواستروئیدها
- داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی، مانند متوترکسات
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)
بسته به علائم شما، ممکن است راهکارهای درمانی زیر هم توصیه شوند:
- داروهای کاهنده فشار خون
- دارو برای کمک به بهبود تنفس
- فیزیوتراپی یا کار درمانی
- معاینه منظم دندان‌ها برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی دهان و دندان
برای درمان پدیده رینود معمولا از گزینه‌های زیر استفاده می‌شود:
- پماد نیتروگلیسیرین ۲ درصد به عنوان یک درمان موضعی
- مسدود‌کننده‌های کانال کلسیم، مانند نیفدیپین
به افرادی که علائم شدیدی دارند و به درمان‌های رایج پاسخ نمی‌دهند، ممکن است پیوند سلول‌های بنیادی پیشنهاد شود. اگر ریه‌ها یا کلیه‌ها به شدت آسیب دیده باشند، پیوند عضو می‌تواند به بهبود علائم کمک کند.
تسریر مراقب سلامتی شماست!
