به گزارش پایگاه خبری تحلیلی تسریر، افیوژن مفصلی (Joint effusion) یا مفصل آماس کرده، زمانی روی می‌دهد که مایعات درون و اطراف مفصل بیش از حد لازم می‌شود. آب آوردن باعث شده که مفصل نسبت به سایر مفاصل بدن، بزرگ‌تر و متورم نشان دهد. مفاصل برای کار کردن نیاز به هماهنگی بین استخوان‌ها و بافت مفاصل دارند تا خم شوند، انعطاف‌پذیر باشند، بچرخند یا وزن بدن را تحمل کنند.
افیوژن مفصلی، حالتی است که مایعات یا به اصطلاح آب وارد این بافت‌ها می‌شود و مفاصلی مانند زانو و سایر مفاصل بزرگ مثل مچ پا، آرنج، شانه و لگن را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
البته آب آوردن مفصل روی مفاصل کوچک از جمله مفاصل انگشتان دست و پاها و مچ دست هم اثر سو می‌گذارد. در حالت معمول، قدری مایع در بافت مفاصل وجود دارد که ترکیبی از خون، چربی، پروتئین و مایع سینوویال است. اما زمانی که میزان این مایعات در مفصل از حالت عادی بیشتر شود، فرد دچار تورم مفصل زانو یا به اصطلاح آب آوردن مفصل شده است و درد ایجاد می‌شود.
انواع افیوژن مفصلی
آب آوردن مفصل نشانه التهاب مفصل است و به دو دسته عفونی (سپتیک) و غیرعفونی (آسپتیک) تقسیم می‌شود. آب آوردن مفصل ناشی از عفونت به عنوان التهاب مفصل سپتیک شناخته می‌شود. آب آوردن غیرعفونی مفصل هم ناشی از آسیب یا آرتریت است.
افیوژن مفصلی مچ پا چیست؟
افیوژن مفصلی مچ پا که به آن مچ پا متورم هم می‌گویند، در اثر تجمع بیش از اندازه مایعات داخل بافت‌های اطراف مفصل مچ پا ایجاد می‌شود. آب آوردن مفصل مچ پا که یکی از شایع‌ترین نوع افیوژن مفصلی است ممکن است به دلایل مختلفی ازجمله عفونت، تروما، یا استفاده بیش از حد از مفصل و فشار زیاد روی مچ پا (فعالیت جسمی سنگین) به‌وجود بیاید.
افیوژن مفصلی لگن چیست؟
مفصل لگن هم همانند مفاصل آرنج و زانو، کمی آب و مایعات داخل بافت‌های پیرامونش دارد. زمانی که آب زیادی اطراف مفصل لگن جمع شود باعث بروز افیوژن مفصلی لگن و ورم آن می‌شود. مدت زمان بهبودی بیمار از افیوژن مفصلی لگن به علت اصلی ایجاد بیماری بستگی دارد. علت درد لگن سمت چپ یا در سمت راست می‌تواند این بیماری باشد.
افیوژن مفصلی شانه چیست؟
آرتروز، روماتیسم، عفونت یا نقرس از علل شایع ایجاد افیوژن مفصلی هستند. آسیب دیدگی و جراحت مانند شکستگی و پیچ خوردن دست هم می‌تواند باعث افیوژن مفصلی شانه شود و علت شانه درد این عارضه است. در چنین شرایطی که بافت بین مفصلی شانه، آب می‌آورد، بیمار باید تا حد امکان از شانه‌هایش کمتر استفاده کند.
افیوژن مفصلی هیپ
مفصل هیپ از جمله مفاصل بزرگ و اصلی بدن است که به شدت پتانسیل آب آوردن دارد. درد، قرمزی، ورم و کاهش توانایی حرکت و جابجایی از نشانه‌های شایع تشکیل مایعات زیاد در مفاصل هستند. در صورت ابتلا به افیوژن مفصلی هیپ، آن ناحیه احساس گرما و داغی دارد و باعث درد در کشاله ران، باسن یا پایین کمر و سختی در راه رفتن می‌شود.
افیوژن مفصلی زانو چیست؟
تجمع مایعات در فضای خالی بین مفصل و بورس‌های مفصلی را افیوژن مفصلی زانو یا آب آوردن زانو می‌گویند که باعث درد و فشار در ناحیه زانو شده و امکان درست راه رفتن را از بیمار می‌گیرد. خالی کردن آب اضافی باعث کاهش فشار، تسکین درد و بهبود حرکت مفاصل می‌شود. در برخی موارد، بعد از تخلیه آب اضافی زانو، از داروهای تزریقی برای درمان التهاب تاندون یا بورسیت استفاده می‌کنند.
افیوژن مفصلی خفیف چیست؟
در افیوژن مفصلی خفیف میزان التهاب و ورم کم است و معمولا علائم و نشانه‌ای ندارد. حالت پفی و متورم مفصل با درد و کشیدگی همراه خواهد بود و در اثر عفونت، ضربه، تروما، بیماری یا تغییرات آرتروز در مفاصل کوچک ایجاد می‌شود.
علائم افیوژن مفصلی (نشانه های آب آوردن مفاصل)
در صورتی‌که میزان آب و مایعات اطراف مفاصل از حد معمول و طبیعی بیشتر شود، به اصطلاح فرد با عارضه آب آوردن مفصل مواجه شده است که با علائم زیر همراه است:
- درد
- دشواری در حرکت دادن مفاصل
- تب
- احساس سنگینی در مفاصل
- قرمزی
- کشیدگی و سفتی مفاصل
- از بین رفتن خاصیت انعطاف‌پذیری
- گرم و داغ شدن پوست
تشخیص افیوژن مفصلی
تشخیص افیوژن مفصلی به این بستگی دارد که کدام یک از مفاصل بدن دچار این عارضه شده باشند. هر چند که بهترین و اصلی‌ترین روش درمان آب آوردن مفاصل، آسپیراسیون یا تخلیه مایعات اضافی و نمونه‌گیری است، اما این روش برای تمام مفاصل امکان‌پذیر نیست مانند مفصل هیپ.
روش‌های تشخیص افیوژن مفصلی عبارتند از:
- معاینه جسمی و بررسی میزان انعطاف‌پذیری مفصل: بیماری که دچار این عارضه مفصلی شده باشد نمی‌تواند مفاصلش را خم یا راست کند.
- تورم حاد، قرمزی شدید همراه با عدم تحمل وزن
- تورم تدریجی در بلند مدت
- سونوگرافی
- سی‌تی اسکن
- ام آر آی
- نمونه‌گیری مایعات مفصلی با آسپیراسیون
درمان افیوژن مفصلی چیست؟
علت ایجاد این عارضه که باعث آب آوردن مفصل شده است، نوع درمان را تعیین می‌کند. در بیشتر موارد، زمانی که علت تورم مفصل درمان شود، التهاب و ورم نیز برطرف خواهد شد. درمان افیوژن مفصلی نیازمند مدیریت علائم است.
شایع‌ترین روش‌های درمان افیوژن مفصلی عبارتند از:
- آنتی بیوتیک
- آرتروسنتز که در آن پزشک مایع سینوویال را از مفاصل تخلیه می‌کند.
- داروی کلشی‌سین (Colchicine) برای افرادی که به‌خاطر نقرس دچار آب آوردن مفصل شدند.
- داروهای استروئیدی به‌صورت خوراکی یا تزریقی
عوارض افیوژن مفصلی
از عوارض شایع افیوژن مفصلی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد
- کشیدگی و سفتی مفاصل
- از بین رفتن خاصیت انعطاف‌پذیری مفاصل
- ورم خفیف تا شدید
- نشانه‌های التهابی مانند قرمزی و داغ شدن پوست
- سفتی اطراف مفصل
پیشگیری از آب آوردن مفصل
اقدامات لازم برای پیشگیری از افیوژن مفصلی عبارتند از:
- حفظ فعالیت جسمی و ورزشی سبک و ملایم مانند پیاده‌روی و شنا
- پرهیز از حرکات ناگهانی مفاصل
- اجتناب از دویدن شدید
- پرهیز از انجام حرکات تکراری
- متعادل نگه داشتن وزن در محدوده طبیعی
تسریر مراقب سلامتی شماست!
