به گزارش پایگاه خبری تحلیلی تسریر، شوک مغزی نوعی روش درمانی برای بیمارانی است که از افسردگی شدید یا اختلال دوقطبی رنج میبرند و به دیگر روشهای درمانی پاسخ ندادند. شوک الکتریکی یا مغزی شامل تحریک الکتریکی کوتاه مغز بیمار در حالت بیهوشی است که باید در کلینیک و زیر نظر گروهی از متخصصان روانپزشکی، متخصص بیهوشی، پرستار و دستیار پزشک انجام شود.
در ادامه این مطلب با ما باشید تا با مفهوم شوک مغزی، انواع و کاربردهای شوک مغزی و عوارض احتمالی آن بیشتر آشنا شوید.
شوک مغزی چیست؟
شوک مغزی (electroconvulsive therapy) که به عنوان درمان تشنج الکتریکی یا شوک الکتریکی نیز شناخته میشود روش درمانی موثر و ایمنی برای درمان برخی اختلالات عصبی و روانی، افسردگی حاد یا اختلالات دوقطبی است. شوک الکتریکی مغزی یکی از بهترین و سریعترین روشهای موجود درمان افسردگی است.
همچنین، کاربردهای دیگر شوک مغزی شامل درمان بیماری شیدایی و اختلالات همراه با جنون نیز میشود. در این روش، حین بیهوشی کامل، جریان الکتریکی کمی از مغز عبور میکند که باعث ایجاد تشنج موقت میشود که تمامی بخشهای مغز شامل مراکز کنترل روحیه، اشتها و خواب را تحت تاثیر قرار میدهد.
انواع شوک مغزی
شوک مغزی به دو نوع اصلی تقسیم میشود:
- شوک مغزی دوطرفه که جریان برق از دوطرف سر عبور میکند.
- شوک مغزی یک طرفه که جریان الکتریکی فقط از یک طرف سر عبور میکند.
کاربرد شوک مغزی
الکتروشوک مغزی (ECT) برای درمان یا کنترل برخی اختلالات عصبی و روانی استفاده میشود.
کاربردهای شوک مغزی عبارتند از:
کاربرد شوک مغزی | توضیحات |
---|---|
درمان افسردگی | درمان علائم افسردگی شدید، افسردگی مقاوم به درمان با دارو و افسردگی بارداری |
درمان اختلال دوقطبی | زمانی که بیماری به دارو جواب نمیدهد. |
اختلالات شیدایی | از جمله اختلال شیدایی نوع یک (اسکیزوفرنی) |
سایر اختلالات روانی | مانند اختلالات وسواسی-اجباری یا اختلالات اضطرابی جدی مانند اختلال اضطراب عمومی |
شوک مغزی برای چه کسانی مناسب است؟
۸۰ درصد افراد مبتلا به افسردگی حاد و ساده بعد از شوک مغزی بهبود پیدا میکنند. این روش همچنین گزینه مناسبی برای افراد مبتلا به بیماریهای روانی شدید و جدی مانند اختلال دوقطبی و اسکیزوفرنی است. این روش همچنین برای افراد مبتلا به اختلالات حرکتی (کاتاتونیا) و سندروم نورولپتیک بدخیم نیز توصیه میشود. شوک مغزی ضرری برای زنان باردار ندارد.
شوک مغزی برای چه کسانی مناسب نیست؟
کودکان زیر ۱۱ سال مبتلا به اختلالات روانی نمیتوانند شوک مغزی دریافت کنند. بیماران قلبی و افرادی که تحمل شل کنندههای عضلانی و آرام بخشهای کم اثر را ندارند، کاندیدای مناسبی برای شوک مغزی نیستند.
شوک مغزی چقدر طول میکشد؟
شوک مغزی نهایت چند ثانیه طول میکشد و تعداد جلسات آن ۸ تا ۱۲ جلسه است.
نحوه انجام شوک مغزی
در این روش، نوسانات الکتریکی قوی به طور مستقیم به مغز اعمال میشود. قبل از انجام شوک مغزی، بیمار باید مورد ارزیابی دقیق قرار گیرد و سابقه پزشکی، آزمایشهای خون و عکسبرداری مغزی بررسی شود. معده بیمار باید خالی باشد و داروی بیهوشی یا آرام بخش تزریق میشود تا کاملا بیهوش شود و دردی احساس نکند. الکترودهای برقی به صورت دقیق روی سر بیمار روی نیمکرههای دو طرف مغز قرار میگیرند.
پس از قرارگیری الکترودها، جریان الکتریکی قوی و کوتاهی به مغز اعمال میشود. در طول جلسه، بیمار تحت نظارت مستمر پزشک و تیم درمانی است و باید عملکرد قلبی و تنفسی را رصد کنند. پس از پایان جلسه، بیمار به طور طبیعی به هوش میآید و تا حد امکان تحت نظارت تیم درمانی قرار میگیرد. به طور کلی، بیمار ممکن است احساس خستگی، تاری دید، تهوع و تشنج داشته باشد.
طول درمان با شوک مغزی چقدر است؟
طول درمان با شوک مغزی بستگی به وضعیت بالینی بیمار و نیازهای درمانی او متفاوت است. یک دوره درمانی با شوک مغزی شامل جلسات متعددی است که به طور معمول هر هفته یا چند هفته یکبار برگزار میشود. تعداد جلسات بین ۶ تا ۱۲ جلسه است، اما ممکن است در برخی موارد بیشتر یا کمتر باشد. پس از پایان دوره اول، ممکن است بهبود بیمار به گونهای باشد که نیاز به جلسات بیشتری نباشد.
آمادگی برای انجام شوک مغزی
از آنجایی که الکتروشوک مغزی در حالت بیهوشی عمومی انجام میشود، معده بیمار باید خالی باشد. بنابراین از شب قبل نباید چیزی بخورد یا بنوشد. در طول دورههای درمان بیمار نباید نوشیدنیهای الکلی یا مواد مخدر مصرف کند. روز درمان هم نباید از جواهرات و لنز چشمی استفاده شود.
عوارض شوک مغزی (شوک مغزی چه عوارضی دارد؟)
شایعترین عوارض شوک مغزی عبارتند از:
- حالت تهوع
- سردرد
- خستگی
- گیجی و سردرگمی
- فراموشی کوتاه مدت که ممکن است تا چند ساعت طول بکشد.
- فراموشی دائمی
- اختلال در تمرکز
- بیعلاقگی
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
شوک مغزی (ECT) یک روش درمانی است که برای درمان اختلالات روانی و عصبی جدی، مانند افسردگی شدید، اسکیزوفرنی، و نفروز ارتجاعی، و اختلال دوقطبی مورد استفاده قرار میگیرد. در این روش، جریان الکتریکی به صورت کوتاه مدت به مغز اعمال میشود که باعث ایجاد تغییرات در فعالیت مغزی شده و تاثیر قابل توجهی روی شیوع علائم اختلالات روانی و عصبی میگذارد.
شوک مغزی در حالت بیهوشی عمومی با استفاده از داروهای بیهوشی و توسط تیم پزشکی متخصص و مجرب انجام میشود و نیازمند ارزیابی دقیق بیماری، تجهیزات ایمنی و مراقبت بعد از جلسات است. تعداد جلسات مورد نیاز به نیازهای درمانی هر بیمار بستگی دارد و شامل ۶ تا ۱۲ جلسه میشود. شوک الکتریکی در برخی موارد ممکن است عوارض کوتاه مدت مانند خستگی موقت، سردرد، خلق و خو، کاهش حافظه کوتاه مدت را داشته باشد.
تسریر مراقب سلامتی شماست!