نوار عصب و عضله چیست و چه کاربردی دارد؟

پزشک متخصص با بررسی نتایج نوار عصب و عضله می‌تواند اختلالات عضلانی، عصبی و اختلالات اثرگذار بر ارتباط بین عصب و عضلات را تشخیص دهد.

در ادامه این مطلب با ما باشید تا با انواع نوار عصب و عضله، کاربردهای الکترومیوگرافی و عوارض جانبی آن بیشتر آشنا شوید.

نوار عصب و عضله چیست؟

الکترومیوگرافی یا نوار عصب و عضله روش تشخیصی برای بررسی عملکرد عصب‌ها و عضلات است که بر اساس ضبط و تحلیل سیگنال‌های الکتریکی تولید شده توسط عضلات و عصب‌ها در طول فعالیت عمل می‌کند. برای انجام الکترومیوگرافی، الکترودها روی پوست قرار داده می‌شوند و سیگنال‌های الکتریکی تولید شده توسط عصب‌ها و عضلات در طول حرکت و فعالیت‌های مختلف ضبط شده و به صورت نموداری نمایش داده می‌شوند.

تحلیل نوار عصب و عضله به پزشک امکان می‌دهد تا اطلاعاتی درباره عملکرد عصب‌ها و عضلات بدست آورد. این تست در تشخیص بیماری‌های عصبی و عضلانی مانند اختلالات عصبی محیطی، عصب‌های فشاری، نوروپاتی، میوپاتی و مشکلات عضلانی دیگر مفید است.

انواع نوار عصب و عضله

دو نوع اصلی نوار عصب و عضله داریم:

الکترومیوگرافی داخل عضلانی به دو نوع سوزنی (needle EMG) و سیم باریک (fine-wire EMG) تقسیم می‌شود.

‏کاربرد نوار عصب و عضله

الکترومیوگرافی کاربردهای مختلفی دارد و برای تشخیص بالینی مشکلات نرولوژیک و عصبی عضلانی به‌کار می‌رود. پزشک برای بررسی علائم بیماری عصبی ممکن است این روش را توصیه کند.

از کاربردهای نوار عصب و عضله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تشخیص اختلالات عصبی محیطی
• تشخیص اختلالات عضلانی مانند تشنج عضلانی، میوپاتی، پارالیزی عضلانی و الگوهای غیرطبیعی و ناهنجاری‌ها
• تشخیص و بررسی آسیب‌های عصبی و عضلانی ناشی از ضربه، آسیب مکانیکی، التهاب
• پیگیری تاثیر درمان‌هایی مانند فیزیوتراپی، داروها و روش‌های درمانی دیگر

‏نوار عصب و عضله برای تشخیص ام اس

الکترومیوگرافی با محاسبه واکنش عضلات به تحریک عصبی درواقع سلامت عضلات را ارزیابی می‌کند. و به این ترتیب روشی برای تشخیص ام اس و مشکلات دیگری مانند ضعف عضلانی بدون دلیل به شمار می‌آید.

‏نوار عصب و عضله پا برای چیست؟

نوار عصب و عضله پا با هدف ارزیابی و تشخیص مشکلات عصبی و عضلانی مرتبط با پاها استفاده می‌شود. این تست به پزشک امکان می‌دهد تا فعالیت الکتریکی عضلات پا و عصب‌های مربوطه را بررسی و اختلالات موجود را شناسایی کند.

‏نوار و عصب و عضله دست

نوار عصب دست به پزشک امکان می‌دهد فعالیت الکتریکی عضلات دست و عصب‌های مربوطه را بررسی کند و اختلالات موجود را تشخیص دهد. با اندازه‌گیری سرعت انتقال اعصاب و ضبط فعالیت الکتریکی عصب‌ها، می‌توان تحت فشار بودن یا آسیب دیدگی عصب‌ها را شناسایی کرد.

نوار عصب و عضله دیسک کمر

با استفاده از نوار عصب و عضله دیسک کمر، می‌توان اختلالاتی مانند عصب فشاری، نوروپاتی و سایر مشکلات عصبی محیطی در ناحیه کمر را تشخیص داد. با ضبط فعالیت الکتریکی عضلات در ناحیه کمر، می‌توان میزان قدرت و عملکرد عضلات را ارزیابی کرد.

‏نوار عصب مثانه

نوار عصب مثانه تست تشخیصی برای ارزیابی عملکرد مثانه و سیستم عصبی مرتبط با کنترل ادرار است که به پزشک امکان می‌دهد تا فشار داخلی مثانه، حجم ادرار و فعالیت عضلات مثانه را بررسی کند و اختلالات موجود را تشخیص دهد.

برخی از کاربردهای نوار عصب مثانه عبارتند از:

• تشخیص اختلالات عصبی مثانه مانند ناتوانی مثانه، سندرم مثانه‌ای و سایر مشکلات عصبی مثانه
• ارزیابی عملکرد مثانه ازجمله اندازه‌گیری حجم ادرار، تعداد و فشار دفع ادرار و فعالیت عضلات مثانه
• بررسی اختلالات ادراری مانند تنگی مثانه، ناتوانی پریستالتیک و ادرار غیرارادی

‏نوار عصب چشم

الکترومیوگرافی عصب چشم برای ارزیابی عملکرد عصبی شبکیه چشم استفاده می‌شود. با استفاده از نوار عصب چشم، می‌توان اختلالاتی مانند رتینوپاتی دیابتیک، گلوکوما، ماکولوپاتی و سایر مشکلات عصبی شبکیه، الگوهای غیرطبیعی و ناهنجاری‌ها و تاثیرشان بر عملکرد بینایی را تشخیص داد.

‏نوار عصب سیاتیک

عصب سیاتیک، بزرگ‌ترین عصب در بدن است و از ناحیه پایین آرنج به پایین پا می‌گذرد. این تست به پزشک امکان می‌دهد تا عملکرد الکتریکی و عصبی عصب سیاتیک را بررسی کند و اختلالات موجود را تشخیص دهد.

برخی از کاربردهای نوار عصب سیاتیک عبارتند از:

• تشخیص اختلالات عصبی سیاتیک مانند ریزش عصب سیاتیک، سندرم تونل کارپی، تراوش عصبی (رادیکوپاتی) و سایر مشکلات عصبی سیاتیک
• ارزیابی عملکرد حسی و حرکتی (قدرت عضلات و کنترل حرکتی) در مناطقی که عصب سیاتیک در آن‌ها تاثیر دارد.

‏آمادگی برای انجام الکترومیوگرافی

نخستین اقدام برای آمادگی انجام الکترومیوگرافی، مشاوره با پزشک متخصص است. انجام نوار عصب و عضله، نیازی به آمادگی جسمانی خاصی ندارید. با این حال، بهتر است قبل از آزمایش، خواب کافی و استراحت داشته باشید. حتما پزشک را در جریان سابقه بیماری و داروهای مصرفی بگذارید. در برخی موارد برای گرفتن نوار عضله باید موهای زائد ناحیه مربوطه را بزنید. در مورد ریسک‌ها و فواید انجام نوار عصب و عضله با پزشک صحبت کنید.

‏عوارض بعد از نوار عصب و عضله

این تست عوارض جانبی جدی ندارد و در برخی موارد ممکن است بیمار تا چند روز حس سوزن سوزن شدن یا گزگز داشته باشد. کبودی یا ورم در نواحی که سوزن الکترودها وارد شده طبیعی است. سوزن‌ها حتما باید استریل باشند چرا که ممکن است باعث عفونت شود. هرگونه قرمزی پوست همراه با ترشح در نواحی ورود الکترودها که طی چند روز برطرف نشود نشانه عفونت است که باید به پزشک مراجعه کنید.

‏نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

نوار عصب و عضله یا الکترومیوگرافی (EMG) آزمایش تشخیصی برای ارزیابی عملکرد عضلات و فعالیت الکتریکی، بررسی اختلالات عضلانی-اسکلتی، اعصابی و عضلانی-عصبی است که برای تشخیص بیماری‌های مربوط به عضلات و عصب‌ مانند اسکلروز چندگانه (ام اس)، نوروپاتی و پلیومیوزیت، اختلالات عصبی مانند صرع و پارکینسون و همچنین ارزیابی صحت عملکرد عضلات پس از صدمات و جراحی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.