به گزارش پایگاه خبری تحلیلی تسریر، این داروها می‌توانند شامل آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهای ضدانگل باشند که به منظور کنترل و درمان عفونت‌های ایجاد شده توسط انگل‌های لیشمانیا مورد استفاده قرار می‌گیرند. آمپول سالک به عنوان یک روش مؤثر و معمولی برای درمان بیماری سالک استفاده می‌شود و توسط پزشکان متخصص تجویز می‌شود.
آمپول سالک تا چه حد در بهبود علائم این بیماری موثر است؟ سالک باعث بروز ضایعات و زخم‌های پوستی مادام‌العمر در بدن فرد شده که علاوه بر اثرات مخرب روی سلامتی فرد، تاثیرات منفی نیز بر زندگی اجتماعی وی خواهد داشت. پشه عامل بیماری سالک در کشورهای گرمسیری متعددی نظیر شمال شرقی آفریقا، جنوب اروپا، خاورمیانه، مکزیک و آمریکای جنوبی و مرکزی یافت می‌شود. ایران نیز در میان کشورهای درگیر با سالک است و به همین علت اطلاع داشتن از درمان‌های موثر برای بهبود سالک اهمیت فراوانی دارد. برای درمان سالک انواع مختلفی از داروها وجود دارد که یکی از آنها آمپول برای سالک است.
در این مقاله به بررسی همه‌جانبه آمپول سالک خواهیم پرداخت.
آمپول سالک چیست؟
بیماری لیشمانیوز سه شکل کلی دارد که عبارتند از احشایی (که جدی‌ترین نوع این بیماری بوده و بدون درمان در بسیاری از موارد منجر به مرگ فرد می‌شود)، مخاطی (که بر دهان، بینی و گلو تاثیر می‌گذارد) و در نهایت نوع پوستی (شایع‌ترین نوع که معمولاً باعث بروز زخم‌های پوستی می‌شود). این بیماری در اثر نیش ۱۵ گونه مختلف از پشه خاکی منتقل می‌شود. در واقع پشه ماده با نیش زدن عامل بیماری را به فرد منتقل می‌کند. به طور کلی تخمین زده شده که در هر سال تقریباً بین ۷۰۰۰۰۰ تا یک میلیون فرد جدید به این بیماری مبتلا می‌شوند.
زخم سالک ممکن است بدون دارو نیز بهبود یابد، البته این روند با توجه به عملکرد سیستم ایمنی، ژنتیک، محل زندگی، تعداد و گونه انگل وارد شده، علائم بالینی فرد و شدت ضایعات پوستی ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد و در نهایت اسکارهای ناخوشایندی روی پوست فرد به جا بگذارد. البته زخم‌های سالک لزوماً بلافاصله پس از گزش پشه خاکی ایجاد نمی‌شوند.
گاهی اوقات ممکن است عامل بیماری‌زا درون بدن بماند و در اثر ضعف سیستم ایمنی یا مواردی از این دست فعال شده و زخم‌های پوستی روی بدن فرد ایجاد کند. امروزه درمان‌های متفاوتی برای درمان سالک ارائه می‌شود که یکی از اصلی‌ترین آنها آمپول ضد سالک است. آمپول سالکی که امروزه به‌صورت متداول برای درمان این بیماری تجویز می‌شود آمپول پنج ظرفیتی آنتیموان مانند آنتیموان مگلومین و سدیم استیبوگلوکونات است.
کاربرد آمپول سالک
تزریق آمپول برای سالک فواید فراوانی دارد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
| کاربردها | توضیحات |
|---|---|
| کاهش ریسک بروز لیشمانیوز مخاطی | استفاده از آمپول سالک می‌تواند خطر ابتلا به لیشمانیوز مخاطی، که یک عفونت جدی و بالقوه خطرناک است، را به طور قابل توجهی کاهش دهد. |
| تسریع در بهبود ضایعات پوستی | آمپول سالک به فرآیند بهبودی ضایعات پوستی ناشی از لیشمانیوز کمک کرده و مدت زمان لازم برای ریکاوری را کاهش می‌دهد. |
| کاهش خطر فعال شدن مجدد ضایعات پوستی | استفاده از این آمپول می‌تواند در پیشگیری از عود مجدد ضایعات پوستی نقش مهمی داشته باشد، به خصوص در افرادی که سابقه عود لیشمانیوز دارند. |
| کاهش عوارض موضعی ناشی از ضایعات پوستی بزرگ | آمپول سالک می‌تواند شدت و مدت زمان عوارض موضعی نظیر التهاب، درد و زخم را کاهش دهد که این عوارض معمولاً با ضایعات پوستی بزرگ همراه هستند. |
به طور کلی، اولین علامت پاسخ درمانی، مسطح شدن ضایعه پوستی است. روند بهبودی ضایعات بزرگ اغلب پس از پایان درمان با آمپول سالک نیز همچنان ادامه می‌یابد.
متن انگلیسی:
Ampoule of Glucantime is designated as the first-line treatment for this disease, demonstrating satisfactory effectiveness and providing a satisfactory treatment
ترجمه متن:
آمپول گلوکانتیم به عنوان خط اول درمان برای این بیماری تعیین شده است که اثربخشی با رضایت بالا را نشان می‌دهد و درمان رضایت بخشی را ارائه می‌دهد
چه کسانی باید آمپول سالک را تزریق کنند؟
همان‌طور که از نام آمپول مشخص است، آمپول سالک برای افراد مبتلا به سالک به‌ویژه نوع سالک پوستی کاربرد دارد؛ بنابراین افرادی که به سالک مبتلا شده‌اند با تجویز پزشک می‌توانند این آمپول برای سالک را به‌صورت موضعی یا سیستمیک دریافت کنند. تزریق آمپول احتمال ایجاد جای سالک را نیز کمتر می‌کند.
نحوه تزریق آمپول سالک (روش تزریق آمپول سالک)
درصورتی‌که پزشک تشخیص درمان تزریقی برای درمان سالک خشک یا مرطوب را بدهد عموماً آمپول درمان سالک گلوکانتیم برای بیمار تجویز خواهد شد. درمان سالک در این روش به دو صورت ممکن است تجویز شود که هریک دستورالعمل خاص خود را برای دوز و نحوه تزریق دارند.
درمان سیستمیک
به طور کلی در درمان سیستمیک گفته می‌شود که به ازای هر کیلوگرم وزن بیمار، باید ۲۰ میلی‌گرم از این آمپول سالک به‌صورت عضلانی در عضله باسن به مدت ۲۰ روز برای فرد تزریق شود. در انواع مختلف سالک و با توجه به تشخیص پزشک، ممکن است درمان سیستمیک برای دو یا سه هفته تجویز شود.
در صورتی که بدن بیمار به درمان انجام شده پاسخ نداد، لازم است که پس از گذشت ۴ تا ۶ هفته، مجدداً تزریق آمپول برای سالک با همان دوز قبلی تکرار شود. چنانچه پس از دوره دوم درمان نیز بدن فرد پاسخی به درمان نشان نداد بیمار باید توسط پزشک متخصص پوست ویزیت شود.
درمان موضعی
گاهی اوقات نیز پزشک تشخیص می‌دهد که تزریق آمپول برای سالک باید به‌صورت موضعی انجام شود. در این موارد تزریق هر هفته یک مرتبه و حداکثر به مدت ۱۳ هفته ادامه پیدا می‌کند. نحوه تزریق نیز بدین صورت است که با استفاده از سوزن ظریف شماره ۲۷ یا ۳۰، از حاشیه ضایعه پوستی آمپول را با زاویه ۴۵ درجه (به گونه‌ای که سر سوزن به سمت مرکز ضایعه باشد) وارد کرده و یک سی سی از دارو را در محل تزریق می‌کنیم تا زمانی که حاشیه ضایعه به رنگ سفید درآید. این مرحله در فاصله‌های یک سانتی‌متری در کل حاشیه دور ضایعه باید انجام شود.
در بسیاری از موارد در صورتی که تزریق درون ضایعه همراه با درمان کرایوتراپی انجام شود نتیجه بخشی درمان به‌صورت محسوسی بیشتر بوده و همچنین دوره درمان نیز کوتاه‌تر خواهد بود. اما چنانچه کرایوتراپی به‌صورت همزمان با تزریق موضعی آمپول سالک انجام نشود، روند کامل درمان در تزریق عضلانی بیش از موضعی خواهد بود.
مراقبت های بعد از تزریق آمپول سالک
- پس از تزریق آمپول سالک، مصرف داروهای دیگر با نظارت پزشک باید ادامه یابد تا بیمار به طور کامل بهبود یابد. اطمینان از ادامه مراقبت‌های پزشکی به طور دقیق و مستمر پس از تزریق آمپول سالک بسیار حائز اهمیت است.
- پس از تزریق آمپول سالک، باید از مصرف داروهایی که ممکن است با داروی تزریقی تداخل داشته باشند، پرهیز کنید. بهتر است با پزشک معالج مشورت کنید تا دارویی که مطمئن است برایتان ایمن است تجویز کند.
- لازم است که از ضماد کردن منطقه تزریق پس از انجام آمپول سالک پرهیز شود تا از ابتلا به عفونت جلوگیری شود. همچنین، به علت خطر انتقال بیماری، تمیز نگه داشتن محل تزریق و استفاده از وسایل تزریق یکبار مصرف ضروری است.
عوارض آمپول سالک
آنتیموان یکی از مواد دارویی است که برای قرن‌ها در پزشکی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در گذشته مهم‌ترین کاربرد این ماده دارویی تحت عنوان آنتیموان سه ظرفیتی یا تارترات آنتیموان پتاسیم، در درمان سالک بوده است. اما به دلیل اثران نامطلوب جانبی، استفاده از این آمپول برای سالک متوقف شد. در سال‌های بعد اما ترکیب کم‌ضررتری از این ماده تحت عنوان آنتیموان پنج ظرفیتی با نام‌های گلوکانتیم و پنتوستم برای درمان بیماری سالک راهی بازار شده و مورد استفاده قرار گرفتند.
آمپول سالک اگرچه به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین گزینه‌های درمان سالک شناخته می‌شود، اما محدودیت‌ها و عوارضی نیز دارد. به عنوان مثال یکی از محدودیت‌های این دارو این است که در مواردی ممکن است پاسخ بالینی مناسب در بیماران مشاهده نشود و فرد مجبور به استفاده از درمان‌های دیگر نیز باشد.
بر اساس گزارش‌های اعلام شده، مهم‌ترین عوارض جانبی گلوکانتیم شامل موارد زیر است:
- درد اسکلتی عضلانی
- تهوع و استفراغ
- اسهال
- درد شکم
- سردرد
- سرفه
- پنومونیت
- از دست دادن اشتها
- بی‌حالی
- تب
- آریتمی و کهیر
در مراحل نهایی درمان گلوکانتیم، عوارضی مانند اختلالات قلبی، خونی، کبد و کلیوی نیز گزارش شده است. از جمله عوارض جانبی دیگر این ترکیب می‌توان به افزایش آنزیم‌های پانکراس (به‌ویژه در بیماران مبتلا به اختلال عملکرد کلیه)، و در موارد نادری نیز آریتمی دهلیزی و بطنی اشاره کرد.
عوارض طولانی مدت آمپول سالک
طبق تحقیقاتی که در سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۴ در بیماران مبتلا به سالک در مشهد انجام شد، در بیماران دریافت‌کننده آمپول مخصوص سالک گلوکانتیم موجب افزایش آنزیم‌های کبدی SGOT و SGPT در این بیماران شده بود. علاوه بر آن عوارض کلیوی نیز در این بیماران مشاهده شد. همچنین مقایسه نمونه‌های خونی گرفته شده از این بیماران نیز نشان داد که تعداد گلبول‌های قرمز، هموگلوبین و هماتوکریت در افراد دریافت‌کننده آمپول سالک گلوکانتیم به طور محسوسی کمتر از افراد سالمی بود که این آمپول را دریافت نکرده بودند.
از طرفی برای آمپول پنتوستم نیز عوارض جانبی متعددی گزارش شده که از آن میان می‌توان به تب، درد مفصلی، درد ماهیچه، ادم و عوارض گوارشی اشاره کرد. البته در هفته دوم درمان عوارضی نظیر مشکلات قلبی، پانکراتیک، اختلالات کبدی، کم‌خونی یا مشکلات کلیوی نیز ممکن است بروز پیدا کند. به دلیل خطر عدم تحمل دارو توسط بدن فرد، مقدار مصرف آمپول برای سالک باید به‌صورت تدریجی افزایش پیدا کند.
قیمت آمپول سالک
به لطف تولید این آمپول در داخل ایران، قیمت این دارو زیاد نیست. در حال حاضر قیمت هر ویال ۱.۵ گرم در ۵ میلی‌لیتر از این آمپول در حدود ۱۰ هزار تومان است. در بسیاری از مناطقی که سالک شیوع بالایی دارد این آمپول سالک توسط مرکز بهداشت برای فرد تزریق می‌شود.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
در درمان سالک توجه به زخم و سرعت در مراجعه به پزشک در اثربخشی درمان اهمیت فراوانی دارد. پشه سالک مناطقی از بدن را مورد گزش قرار می‌دهد که فاقد پوشش بوده و مو نیز نداشته باشند؛ بنابراین در صورتی که ساکن مناطق گفته شده هستید یا به این مناطق سفر می‌کنید لازم است به هر نوع زخم پیش‌رونده‌ای که روی پوست، به‌خصوص در مناطق بدون مو، مشاهده می‌کنید حساس بوده و در اولین فرصت به پزشک مراجعه نمایید.
توجه داشته باشید که نشانه سالک ممکن است بین ۲ هفته تا دو ماه پس از گزش روی بدن فرد مشاهده شود، بنابراین افرادی که قبلاً به مناطق در خطر گزش سفر کرده‌اند پس از بازگشت به محل زندگی خود متوجه وجود زخم می‌شوند و این امر ممکن است فرد را به اشتباه بیندازد. پزشک برای درمان این بیماری انواع پماد به همراه آمپول سالک را تجویز می‌کند.
با نظر دکتر پوست یا دکتر عفونی حتماً محل زخم را روزانه یک تا دو مرتبه با آب و صابون شست و شو داده و با بتادین ضدعفونی کنید تا از عوارض عفونی بیماری جلوگیری شود. فراموش نکنید که در صورت ابتلا به بیماری‌های کلیوی، خونی، قلبی یا کبدی حتماً پزشک خود را از این بیماری‌ها مطلع کنید.
تسریر مراقب سلامتی شماست!
