راهنمایی کامل فیزیوتراپی در دوران بارداری

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی تسریر، آیا پزشک برای شما فیزیوتراپی در دوران بارداری را توصیه کرده است؟ دوران بارداری شرایط ویژه‌ای دارد و زنان در این دوران تغییرات جسمی و روحی روانی بسیار زیادی را تجربه می‌کنند. این تغییرات خصوصا در زمینه هورمونی می‌تواند تاثیرات بسیار زیادی روی بدن زنان داشته باشد. هورمون‌های بارداری رباط‌ها و ماهیچه‌های حمایت کننده را نرم کرده و آنها را مستعد فشار می‌کند. علاوه بر این ناراحتی، درد و تغییر در دوران بارداری شایع است.

یکی از کارهایی که می‌تواند در این دوران به بهبود شرایط جسمی زنان باردار کمک کند، فیزیوتراپی در بارداری است. فیزیوتراپی در دوران بارداری به حفظ حرکت و کاهش فشار و آسیب عضلانی کمک می‌کند. فیزیوتراپیست‌ها متخصصان بهداشتی آموزش‌دیده‌ای هستند که گزینه‌های درمانی را برای کمک به بازگرداندن عملکرد مناسب بدن ارزیابی، تشخیص و توصیه می‌کنند. آنها می‌توانند در دوران بارداری نیز به بهبود شرایط زنان باردار کمک کنند.

در این مقاله بیشتر با فیزیوتراپی در حاملگی، مزیت‌های آن و تکنیک‌هایی که از آن استفاده می‌شود آشنا خواهیم شد.

هدف فیزیوتراپی در دوران بارداری چیست؟

آیا فیزیوتراپی خوبه؟ این سوالی است که بسیاری از افراد قبل از جلسات فیزیوتراپی می‌پرسند. به صورت کلی هدف از انجام فیزیوتراپی برای زنان باردار افزایش حرکت مفصل، افزایش انعطاف‌پذیری عضلات و تاندون‌ها و کاهش سفتی و انجام ورزش در دوران بارداری است. فیزیوتراپیست‌ها در دوران بارداری به‌صورت ویژه روی اختلالات لگن و کف لگن تمرکز دارند. مراجعه زنان در بارداری به فیزیوتراپیست‌ها امری معمول است.

بعد از اقدام برای بارداری مشکلات این دوران کم‌کم ظاهر می‌شوند. فیزیوتراپی بارداری تا قبل از تولد به کاهش درد در مفاصل اصلی که معمولاً در دوران بارداری تحت‌فشار هستند کمک می‌کند.

درد کمربند لگنی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های اسکلتی عضلانی مرتبط با بارداری است. به‌طورکلی این شرایط به دلیل تغییر در وضعیت بدن و افزایش فشار لگن (به دلیل افزایش وزن نوزاد) رخ می‌دهد. تغییرات هورمونی نیز تأثیر عمده‌ای در ایجاد درد رباط گرد دارد؛ زیرا رباط‌هایی که از لگن حمایت می‌کنند را نرم می‌کند.

فیزیوتراپی در حاملگی می‌تواند به کاهش این عوارض کمک کند. علاوه بر این می‌توان هدف از فیزیوتراپی برای زنان باردار را کاهش مشکلات پس از تولد نوزاد نیز در نظر گرفت.

کاهش عوارضی مانند بی‌اختیاری ادرار پس از تولد، کمردرد، اختلالات عملکرد جنسی و غیره می‌تواند با کمک فیزیوتراپی به دست بیاید. در یک کلام هدف از فیزیوتراپی در حاملگی درمان درد بالای کمر، درد گردن و شانه، درد سیاتیک، سندرم تونل کارپال، درد کمربند لگنی و مشکلات مثانه است.

روش های فیزیوتراپی در دوران بارداری چیست؟

هنگامی که برای اولین بار به فیزیوتراپیست مراجعه می‌کنید، از شما در مورد هر گونه مشکل سلامتی سوال می‌شود. بر اساس شرایط مراجعه‌کنندگان آن‌ها ممکن است از طیف وسیعی از تکنیک‌ها استفاده کنند و تمریناتی را برای کمک به بهبود حرکت و کاهش ناراحتی‌شان توصیه کنند. به‌طورکلی یک سری جلسات به همراه یک برنامه درمانی اختصاصی برای فیزیوتراپی بارداری ارائه می‌شود.

رایج‌ترین تکنیک‌هایی که برای فیزیوتراپی در حاملگی استفاده می‌شود شامل ماساژ درمانی قسمت‌هایی از بدن، دست‌کاری مفاصل خاص، کشش عضلات که معمولا شامل کشش عضلات پهلو و جلویی می‌شود. یک سری حرکات ورزشی و پوشیدن کمربند یا شلوار مخصوص هم در این تکنیک کاربرد دارند.

یکی از تمرینات رایجی که در این دوره برای زنان باردار انجام می‌شود، ورزش کگل برای افتادگی رحم و مثانه است. برای برخی از افراد هم از تکنیک فیزیوتراپی با برق یا TENS استفاده می‌شود که در آن با استفاده از الکترودهای کوچکی، پالش‌‎های خفیف الکتریکی به بدن داده می‌شود. فیزیوتراپی با اشعه و گرمادرمانی نیز سایر روش‌هایی است که ممکن است در دوران بارداری از آن‌ها استفاده شود.

۱. فیزیوتراپی در سه ماهه اول بارداری

سه ماهه اول زمانی است که شما تازه به بارداری و تغییرات مختلفی که به همراه دارد عادت می‌کنید. فعالیت بدنی، رژیم غذایی و فیزیوتراپی بارداری به شما کمک می‌کند تا کمتر اذیت شوید. فیزیوتراپیست با آموزش شما و همسرتان در مورد تغییرات مادر و جنین و آنچه که باید انتظار داشته باشید، کار را شروع خواهد کرد و آموزش‌های لازم در این زمینه را ارائه می‌دهد.

فیزیوتراپی در ۳ ماه اول روی وضعیت بدنی، چالش‌های خانه و محل کار و مشکلات اسکلتی – عضلانی از قبل موجود (در صورت وجود) تمرکز دارد. فیزیوتراپیست به‌آرامی به شما در اصلاح وضعیت بدن در محل کار و خانه کمک می‌کند. او تکنیک‌هایی را برای بلندکردن و تحرک ایمن و درمان هر گونه مشکل اسکلتی عضلانی که از آن رنج می‌بردید به شما ارائه می‌دهد. اگر زنان باردار فیزیوتراپی خود را از همین اوایل دوران بارداری شروع کنند با بهبود حرکاتشان می‌توانند از بروز بسیاری از مشکلات بعدی پیشگیری کنند.

۲. فیزیوتراپی در سه ماهه دوم بارداری

در سه‌ماهه دوم، شما کاملاً وارد دوران بارداری شده‌اید و تغییرات فوق‌العاده در هورمون‌ها و بدن خود را تجربه می‌کنید. فیزیوتراپی در سه‌ماهه دوم بارداری به شما کمک می‌کند تا با این تغییرات هماهنگ شوید. فیزیوتراپیست شما پس از اتمام اسکن ناهنجاری‌ها و مشکلاتی که دارید و با مشورت‌کردن با متخصص زنان، تمرینات را آغاز می‌کند.

فیزیوتراپی بارداری در سه‌ماهه دوم روی تکنیک‌های کششی برای بهبود انعطاف‌پذیری اندام تحتانی و لگن تمرکز دارد. تمرینات تحرکی و تقویتی برای ستون فقرات و شکم به شما آموزش داده می‌شود. هدف از انجام این تمرین در دوران بارداری افزایش تناسب‌اندام و تاکید بر مدیریت درد است.

۳. فیزیوتراپی در سه ماهه سوم بارداری

در سه ماه آخر بارداری، فیزیوتراپ شما بر تقویت قدرت و انعطاف‌پذیری تمرکز خواهد کرد. در فیزیوتراپی بارداری سه ماهه سوم به شما در راهبردهای مقابله با زایمان مانند تکنیک‌های آرام‌سازی، تمرین‌های تنفسی، موقعیت‌یابی برای تسهیل زایمان و تکنیک‌هایی برای استفاده در مرحله فشاردادن در زمان زایمان طبیعی کمک می‌شود.

فیزیوتراپی در سه ماهه سوم بارداری شامل تقویت پیشرفته ستون فقرات و شکم، تمرینات کف لگن، تکنیک‌هایی برای بهبود انعطاف اندام تحتانی و لگن و مدیریت درد است. این تمرینات در سه ماهه سوم باید بااحتیاط انجام شود. اما بااین‌حال انجام آنها تحت‌نظر یک فیزیوتراپیست می‌تواند به بهبود شرایط سخت بارداری در سه‌ماهه سوم کمک زیادی کند.

۳. فیزیوتراپی برای همه زنان باردار لازمه؟

فیزیوتراپی در دوران بارداری یک روش ایمن و بی‌خطر برای بهبود شرایط زنان باردار است. فیزیوتراپیست‌ها می‌توانند به زنان باردار در درک شرایطی که دارند کمک کرده و به آنها در خصوص نحوه بهبود شرایطشان راهنمایی‌های لازم را ارائه دهند.

این تمرین‌ها هم برای بهتر شدن شرایط در دوران بارداری و هم دوران پس از زایمان بسیار مفیدند. عوارض بارداری و شرایط سخت حاملگی مانند کمردردهای شدید یا بی‌اختیاری ادراری که در این دوره بسیار آزاردهنده هستند، می‌توان با انجام فیزیوتراپی در حاملگی مدیریت کرد.

فواید فیزیوتراپی در دوران بارداری چیست؟

فیزیوتراپی در دوران بارداری مزیت‌های زیادی دارد. یکی از این مزیت‌ها درمان گرفتگی رگ سیاتیک در بارداری است. ورزش در بارداری اغلب می‌تواند به کاهش طیف وسیعی از علائم و بهبود تحرک زن در این دوران و لذت‌بردن او از بارداری کمک کند. برخی از زنان در دوران بارداری تغییراتی در قدرت کف لگن خود احساس می‌کنند و ممکن است نتوانند ادرار خود را نگه دارند. داشتن یک برنامه تمرینی فشرده و تحت نظارت کف لگن می‌تواند به کاهش احتمال نشت ادرار، قبل و بعد از بچه‌دار شدن کمک کند.

یکی از شرایط رایج بارداری که کمتر شناخته شده است، سندرم تونل کارپال است. این مشکل به دلیل افزایش سطح مایع است که باعث ایجاد فشار اضافی روی عصب میانی تامین‌کننده مچ دست و انگشتان می‌شود. علائم سندرم تونل کارپال گزگز یا بی‌حسی در انگشتان یا دست، تورم و ضعف (ضعفی که گرفتن را سخت می‌کند) است. درمان‌های فیزیوتراپی برای سندرم تونل کارپال شامل آتل، استراحت و اجتناب از حرکات دست و کشش عصب میانی و تاندون است.

برای زنان بسیار رایج است که در طول بارداری و بعد از آن فشار بر کمر را تجربه کنند. یک فیزیوتراپیست می‌تواند به آنها در مورد چگونگی حفظ وضعیت ایستادن و نشستن توصیه‌های لازم را کند.

یکی دیگر از عوارض شایع بارداری، گشادشدن عضلات شکم است که به آن دیاستاز می‌گویند. حدود ۶۶ تا ۱۰۰ درصد از زنان این تغییر را تجربه می‌کنند و هنگام حرکت یا بلندشدن از حالت درازکش متوجه شکافی در مرکز شکم خود می‌شوند. تمرینات عضلات شکم می‌تواند به ایجاد توان عضلانی و بازیابی قدرت مرکزی کمک کند.

۱. فیزیوتراپی کمر در دوران بارداری (علائم کمر درد در بارداری چیست؟)

یکی از عوارض بارداری کمردرد است که می‌توان آن را یکی از رایج‌ترین عوارض این دوره در نظر گرفت. تقریباً ۵۰ تا ۸۰ درصد از زنان باردار تجربه کمردردهای شدید را در این دوران دارند. علت کمر درد در زنان تولید ریلکسین است. این هورمون با هدف شل کردن کانال زایمان آزاد می‌شود. فیزیوتراپی در دوران بارداری یک رویکرد مفید برای مقابله با درد ناشی از افزایش ریلکسین است.

این تمرین می‌تواند به کاهش درد عضلانی از طریق تمرینات و ماساژهای خاص کمک کند. تمرینات هدفمند نه‌تنها به کاهش درد کمک می‌کند، بلکه قدرت ماهیچه‌ها را نیز حفظ می‌کند.

متن انگلیسی:

Many changes happen to your body during pregnancy. A Physiotherapist can help you understand and work through those changes and manage other common problems

ترجمه متن:
تغییرات زیادی در دوران بارداری در بدن شما اتفاق می‌افتد. یک فیزیوتراپیست می‌تواند به شما در درک این تغییرات و مدیریت سایر مشکلات رایج کمک کند

 

۲. فیزیوتراپی گردن در بارداری

یکی دیگر از گزینه‌های هدف فیزیوتراپی بارداری، فیزیوتراپی گردن و کاهش گردن درد در بارداری است. گردن درد و فشاری که به مفاصل گردن وارد می‌شود یکی از عوارض رایج بارداری است. خصوصا با افزایش سن بارداری و سنگین‌تر شدن پایین‌تنه، فشار بیشتری به گردن وارد می‌شود. فیزیوتراپی گردن در بارداری می‌تواند به تسکین درد و کاهش فشار به این ناحیه کمک کند.

۳. فیزیوتراپی زانو در بارداری

اگر دچار زانو درد هستید، فیزیوتراپی می‌تواند در موارد زیر به شما کمک کند:

• مدیریت درد: با ورزش، کشش و درمان دستی
• بهبود ثبات زانو: تقویت عضلات اطراف مفصل زانو، بهبود ثبات کلی و کاهش خطر آسیب به زانو
• افزایش تحرک: کاهش دامنه حرکتی و سفتی در مفصل زانو
• پیشگیری از عوارض بیشتر: جلوگیری از ایجاد شرایط شدیدتر مانند سندرم درد کشکک رانی یا استئوآرتریت زانو
• آمادگی برای زایمان: تقویت عضلات کف لگن

برای فیزیوتراپی در بارداری به چه متخصصی باید مراجعه کرد؟

برای فیزیوتراپی بارداری ارائه‌دهنده مراقبت‌های زایمان، متخصص زنان یا ماما شما را برای انتخاب فیزیوتراپیست خوب راهنمایی می‌کند. در اکثر زایشگاه‌ها و بیمارستان‌های تخصصی زنان و زایمان هم فیزیوتراپیست‌های متخصص فیزیوتراپی برای زنان باردار وجود دارند که کلاس‌های قبل از زایمان را برگزار می‌کنند.

زمان مراجعه به فیزیوتراپیست‌ها هم بسته به شرایط زنان باردار متفاوت است. برخی در اوایل هفته دهم تا هفته یازدهم بارداری و برخی دیگر هم ممکن است در هفته‌های پایانی مانند بیست و هشت هفتگی بارداری خود متناسب با میزان درد و ناراحتی که احساس می‌کنند به فیزیوتراپیست‌های مخصوص دوران بارداری مراجعه کنند.

عوارض فیزیوتراپی در بارداری (فیزیوتراپی برای زن باردار خطر دارد)

به‌طورکلی هیچ خطری در مراجعه به فیزیوتراپیست واجد شرایط و ثبت شده وجود ندارد. گاهی اوقات، پس از ماساژ و حرکات متمرکز، ناراحتی عضلانی به طور موقت افزایش می‌یابد. فیزیوتراپیست، شما را در مورد انتظارات و راه‌های مدیریت هر گونه ناراحتی راهنمایی می‌کند.

بااین‌حال اگر به دنبال کمترین میزان خطر و آسیب هستید باید حتما قبل از انجام هر نوع تمرین و درمان فیزیوتراپی در حاملگی، با پزشک خود مشورت کنید. شرایطی مانند بارداری‌های پر ریسک، جفت سرراهی یا خونریزی هنگام بارداری می‌تواند انجام فیزیوتراپی را برای زنان باردار ممنوع کند.

۱. عوارض فیزیوتراپی با برق در بارداری چیست؟ (آیا فیزیوتراپی در بارداری ضرر دارد؟)

تکنیک فیزیوتراپی با برق یا روش TENS در کل یک تکنیک ایمن فیزیوتراپی بارداری است. بااین‌حال می‌تواند بسته به شرایط زنان باردار خطرات و عوارضی را نیز به دنبال داشته باشد. خونریزی در زنان باردار یا مشکلاتی ازاین‌دست می‌تواند ریسک استفاده از روش فیزیوتراپی با برق را بیشتر کند.

۲. آیا فیزیوتراپی اشعه دارد؟

فیزیوتراپی با اشعه درصورتی‌که زنان عوارض بارداری شدید نداشته باشند و یک بارداری سالم داشته باشند، کاملاً ایمن است و هیچ عارضه و خطر به خصوصی ندارد. بااین‌حال بهتر است قبل از انجام این روش با متخصص زنان دراین‌خصوص مشورت شود و تمام فرایند تحت‌نظر پزشک باشد.

۳. موارد منع فیزیوتراپی برای زنان باردار چیست؟

در مواردی که زنان باردار مشکلاتی نظیر خونریزی‌های بارداری، کم‌خونی شدید، بیماری‌های مزمن قلبی یا ریوی، جفت سرراهی یا سایر عوارض بارداری را دارند، انجام تمرینات فیزیوتراپی برای آنها منع می‌شود. وجود زخم‌های سطحی، حساسیت‌های پوستی یا شرایطی مشابه هم می‌تواند برخی از روش‌های فیزیوتراپی در دوران بارداری از جمله گرمادرمانی را ممنوع کند.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

در طول مسیر حاملگی، به نظر می‌رسد که هیچ حد میانی وجود ندارد. درحالی‌که بارداری یک مرحله زیبا است، اما با سهم خاص خود از درد همراه است، به‌عنوان‌مثال کمردرد. تقریباً ۵۰ تا ۸۰ درصد زنان باردار تحت‌تأثیر کمردرد قرار دارند. بااین‌حال، یک راه‌حل بسیار ساده برای این نگرانی وجود دارد و آن هم انجام فیزیوتراپی در دوران بارداری است.

فیزیوتراپی در بارداری یک عمل موثر برای کاهش علائم دردناک مانند کمردرد، درد لگن و ادرار غیرارادی است و تاثیر زیادی در افزایش لذت‌بردن زنان از دوران بارداری‌ خواهد داشت.

اگر به دلیل درد یا سابقه بیماری به فیزیوتراپی در حاملگی نیاز دارید، باید با پزشک متخصص زنان، متخصص مامایی یا متخصص فیزیوتراپی مشورت کنید. پزشک شما را به دکتر فیزیوتراپی ارجاع می‌دهد.

تسریر مراقب سلامتی شماست!