به گزارش پایگاه خبری تحلیلی تسریر، یکی از مشکلاتی که ممکن است هر کدام از ما با آن مواجه شویم، بی اختیاری ادرار است. بی‌اختیاری ادرار می‌تواند در زنان و مردان بروز کند. شاید فکر کنید که این مشکل تنها کودکان و نوزادان را درگیر می‌کند. اما بی‌اختیاری ادرار برای این گروه سنی طبیعی است و برای بزرگ‌ترها می‌تواند نشان‌دهنده‌ی مشکلی باشد.
اما چرا به بی اختیاری ادرار مبتلا می‌شویم؟ برای درمان آن به چه دکتری مراجعه کنیم؟ چه بیماری‌هایی باعث بروز بی‌اختیاری ادرار می‌شوند؟ اگر این سوالات ذهن شما را هم درگیر کرده‌است، این مطلب را مطالعه کنید.
همچنین اگر به بی‌اختیاری ادرار مبتلا شده‌اید، می‌توانید به دکتر اورولوژیست و در مواردی به دکتر زنان مراجعه کنید.
بی اختیاری ادرار چیست؟
بی‌اختیاری ادراری یا از‌دست‌دادن کنترل مثانه، یک مشکل رایج و اغلب شرم‌آور است. شدت آن از دفع (نشت) گهگاهی مقدار کم ادرار در هنگام سرفه یا عطسه، تا داشتن احساس فوریت دفع ادرار (خیلی ناگهانی و شدید که تا رسیدن به دستشویی نمی‌تواند خود را کنترل کند و فرصت رسیدن به دستشویی را ندارد) متغیر است. اگرچه با افزایش سن احتمال روی‌دادن بی‌اختیاری افزایش می‌یابد، بی‌اختیاری ادرار یک امر اجتناب‌ناپذیر از پیری نیست.
اگر بی‌اختیاری ادرار فعالیت‌های روزانه‌ی شما را تحت تاثیر قرار داده‌است، به پزشک خود مراجعه کنید. در اکثر افراد، تغییر ساده‌ی سبک زندگی یا درمان طبی می‌تواند موجب کاهش ناراحتی یا توقف بی‌اختیاری ادرار شود. بسیاری از مردم گاه‌به‌گاه، ریزش جزئی ادرار را تجربه می‌کنند و بعضی دیگر ممکن است مکررا مقدار کم تا متوسط ادرار را دفع کنند.
متن انگلیسی:
«Urinary incontinence means a person leaks urine by accident. While it can happen to anyone, urinary incontinence, also known as overactive bladder, is more common in older people, especially women»
ترجمه متن:
«بی اختیاری ادراری به معنی نشت تصادفی ادرار است. این مشکل برای هر کسی می‌تواند پیش بیاید و معمولا به آن مثانه بیش فعال هم می‌گویند. در زنان و افراد مسن معمول‌تر است»
انواع بی اختیاری ادرار کدامند؟
انواع بی اختیاری ادرار شامل موارد زیر است:
- بی‌اختیاری فشاری: انجام بعضی کارها که باعث اعمال فشار بر مثانه می‌شود. کارهایی از قبیل سرفه، عطسه، خنده، ورزش یا بلند کردن اجسام سنگین.
- بی‌اختیاری همراه با فوریت دفع: نیاز ناگهانی و شدید به ادرار کردن که منجر به دفع غیرارادی ادرار می‌شود. ممکن است حتی در طول شب به کرات نیاز به دفع ادرار داشته‌باشید. یک بیماری جزئی مانند عفونت یا یک بیماری شدیدتر، مانند اختلال نورولوژیک یا دیابت می‌تواند باعث بی‌اختیاری شود.
- بی‌اختیاری سرریزشونده: شما به دلیل مثانه‌ای که به‌طور کامل تخلیه نمی‌شود، مکررا یا مداوم دفع ادرار دارید.
- بی‌اختیاری عملکردی: اختلال فیزیکی یا ذهنی مانع از رسیدن در زمان مناسب به توالت می‌شود. برای مثال، اگر مبتلا به آرتروز شدید باشید، ممکن است با سرعت کافی قادر به گشودن دکمه‌ی شلوارتان نباشید.
- بی‌اختیاری ترکیبی: ابتلا به بیش از یک نوع بی‌اختیاری ادرار را بی‌اختیاری ترکیبی می‌گویند.
بی‌اختیاری ادرار یک بیماری نیست، بلکه یک علامت است که می‌تواند ناشی از عادات روزمره، بیماری یا مشکلات جسمی باشد. ارزیابی کامل توسط پزشک شما می‌تواند به تعیین اینکه چه چیزی منشا بی‌اختیاری ادرار شما است، کمک کند.
علت بی اختیاری ادرار در زنان جوان، مسن و مردان و کودکان چیست؟
بی اختیاری ادرار علت‌های مختلفی دارد. هنگامی که این مشکل در سنین بالا باشد، طبیعی است اما اگر در سنین پایین اتفاق بیفتد، می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
بنابراین برای درمان آن باید اقدامات ضروری را انجام دهید. نکته‌ای که در رابطه با این مشکل وجود دارد این است که در بسیاری از مواقع می‌توان از بروز آن پیشگیری کرد. پس شناخت علت‌های آن به هر گروه سنی کمک می‌کند که ریشه‌ای آن را درمان کنند. در ادامه به برخی از علت‌های این مشکل اشاره کرده‌ایم.
زنان جوان به علت‌های مختلفی می‌توانند به بی‌اختیاری ادرار مبتلا شوند. ماهیچه‌های کف لگن باید از ریزش ناخواسته‌ی ادرار پیشگیری کنند. اگر این ماهیچه‌ها ضعیف شوند، فرد به بی اختیاری ادراری مبتلا می‌شود.
علت‌هایی که ممکن است باعث بروز این مشکل شوند، برخی از بیماری‌ها که در بالاتر به آنها اشاره کردیم، گوشت نخوردن و عدم جذب پروتئین‌های کافی، ورزش نکردن و حاملگی و زایمان است.
بی‌اختیاری ادرار ممکن است به علت بیماری که به‌راحتی قابل درمان است ایجاد شود، مانند:
- علایم عفونت ادراری: عفونت‌ها می‌تواند باعث تحریک مثانه و احساس دفع شدید و فوری ادرار و بعضی اوقات بی‌اختیاری، شوند.
- یبوست: راست روده (رکتوم) در نزدیکی مثانه واقع شده‌است و اعصاب مشترک بسیاری دارند. مدفوع فشرده و سفت در رکتوم باعث می‌شود که این اعصاب بیش‌از‌حد فعال شوند و فرکانس دفع ادرار را افزایش دهند.
علت بی اختیاری ادرار در مردان (علت بی اختیاری ادرار در خواب مردان)
مردان ممکن است به علت بیماری‌های مختلف مانند ام اس یا برخی از عفونت‌ها به بی‌اختیاری ادراری مبتلا شوند. در مواردی نیز بزرگ شدن پروستات این مشکل را ایجاد می‌کند.
برای کنترل آن باید به دکتر اورولوژیست مراجعه کنید. اگر ناشی از بدخیمی‌هایی مانند تومور یا سرطان باشد، باید پیش از بدتر شدن از آن پیشگیری کنید. گاهی بی اختیاری ادرار بعد از کشیدن سوند یا بی اختیاری ادرار بعد از عمل پروستات در برخی از عمل‌ها نیز رخ می‌دهد. اگر این فرایند به لوله‌ی ادراری آسیب برساند یا برای طولانی مدت از آن استفاده شود. در اینصورت هنگام بیرون کشیدن آن ممکن است که بی اختیاری ادراری در فرد ایجاد شود.
فاکتورهایی که خطر ابتلا به بی‌اختیاری ادراری را افزایش می‌دهند، عبارتند از:
- جنسیت: احتمال ابتلا به بی‌اختیاری ادراری اضطرابی در زنان بیشتر است. بارداری، زایمان، یائسگی و آناتومی طبیعی زنانه علل این تفاوت هستند. با‌این‌حال، مردان مبتلا به مشکلات غده پروستات در معرض خطر شدید ابتلا به بی‌اختیاری اضطرابی و بی‌اختیاری سرریزشونده هستند.
- سن: همزمان با افزایش سن عضلات مثانه و پیشابراه قدرت خود را از دست می‌دهند. تغییرات ناشی از افزایش سن باعث کاهش ظرفیت مثانه در نگهداری ادرار و افزایش شانس ابتلا به بی‌اختیاری ادرار می‌شود.
- اضافه وزن: وزن اضافی باعث افزایش فشار روی مثانه و عضلات اطراف آن می‌شود، که آنها را ضعیف می‌کند و باعث نشت ادرار هنگام سرفه و عطسه می‌شود.
- سیگار کشیدن: استفاده از تنباکو خطر ابتلا به بی‌اختیاری ادرار را افزایش می‌دهد.
- سابقه خانوادگی: اگر یک عضو نزدیک خانواده، بی‌اختیاری ادراری داشته‌باشد، به‌ویژه بی‌اختیاری همراه با فوریت دفع، خطر ابتلا به این بیماری بالاتر است.
- بیماری‌های دیگر: بیماری عصبی یا علائم دیابت ممکن است خطر ابتلا به بی‌اختیاری ادراری را افزایش دهد.
بی اختیاری ادرار در بارداری به چه علت است؟
شرایطی که برای زنان می‌تواند باعث بروز بی اختیاری در ادرار شود و مرتبط با بارداری است، شامل موارد زیر است:
- بارداری: تغییرات هورمونی و افزایش وزن جنین می‌تواند منجر به بی‌اختیاری ادراری فشاری شود.
- زایمان: زایمان طبیعی می‌تواند باعث ضعیف شدن عضلات کنترل‌کننده مثانه و همچنین آسیب به اعصاب و بافت حمایتی مثانه و در نهایت منجر به (پرولاپس) افتادگی مثانه شود. با پرولاپس، مثانه، رحم، مقعد و روده کوچک از موقعیت معمول خود خارج شده به سمت پایین می‌روند و به داخل واژن برجسته می‌شوند. این برآمدگی می‌تواند همراه با بی‌اختیاری باشد.
بی اختیاری ادرار در کودکان ۳ ساله یا علت بی اختیاری ادرار در نوجوانان
کودکان تا قبل از ۶ سالگی معمولا به شب ادراری و بی اختیاری ادراری در شب مبتلا هستند. شب ادراری در کودکان تا سنی می‌تواند طبیعی باشد. اما بعد از آن اگر ادامه پیدا کند، باید بررسی‌های لازم انجام شوند.
برخی از بیماری‌ها می‌توانند باعث بی‌اختیاری ادراری در کودک شوند. این علامت نیازمند بررسی دکتر اطفال است. در نوجوانان یا ناشی از بیماری‌های خودایمنی است که زودهنگام شروع شده‌اند یا ناشی از خودارضایی شبانه در خواب است که با ادرار اشتباه گرفته می‌شود. گاهی نیز ممکن است که عضلات کف لگن بسیار ضعیف باشند و این مشکل ایجاد شود.
بعضی از نوشیدنی‌ها، غذاها و داروها ممکن است به عنوان دیورتیک (ادرارآور) محرک مثانه و افزایش حجم ادرار عمل‌کنند که عبارتند از:
- الکل
- کافئین
- نوشیدنی‌های گازدار و آب گازدار
- شیرین‌کننده‌های مصنوعی
- شکلات
- فلفل تند
- غذاهای سرشار از ادویه، شکر یا اسید، میوه‌ها به‌ویژه مرکبات
- داروهای قلب و فشار خون، آرام‌بخش‌ها، شل‌کننده‌های عضلانی
- دوزهای بالای ویتامین C
بی اختیاری ادراری دائمی ناشی از چیست؟
بی‌اختیاری ادرار نیز می‌تواند مشکلات مزمن ناشی از تغییرات یا مشکلات جسمانی زمینه‌ای باشد. از جمله:
- سن: افزایش سن عضلات مثانه می‌تواند ظرفیت مثانه را برای ذخیره ادرار کاهش دهد. همچنین، انقباضات غیرارادی مثانه با افزایش سن بیشتر می‌شود.
- یائسگی: پس از یائسگی زنان تولید استروژن در زنان کاهش می‌یابد. استروژن هورمونی است که به سلامت مخاط مثانه و مجرای ادرار کمک‌می‌کند. از‌بین‌رفتن این بافت‌ها می‌تواند بی‌اختیاری ادراری را تشدید کند.
یکی از اصلی‌ترین علت‌های بی‌اختیاری ادراری، افتادگی مثانه است. این مشکل می‌تواند به علت ضعف عضلات نگهدارنده کف لگن و یا در اثر زایمان و بارداری ایجاد شود.
تشخیص علت بی اختیاری ادرار چگونه انجام می شود؟
تعیین نوع بی‌اختیاری ادرار اغلب به پزشک برای تشخیص نوع بی‌اختیاری کمک‌می‌کند و مسیر درمانی را مشخص می‌کند. پس از بررسی سابقه‌ی پزشکی و معاینه‌ی جسمانی، یک مانور ساده مانند سرفه برای نشان‌دادن بی‌اختیاری انجام می‌شود و آزمایش‌های زیر درخواست می‌شود:
- آزمایش ادرار: نمونه‌ای از ادرار برای بررسی علائم عفونت، وجود خون یا سایر اختلالات، گرفته‌می‌شود.
- ثبت اطلاعات مثانه: برای چند روز اطلاعاتی شامل مقدار مایع مصرفی، زمان ادرار کردن، مقدار ادرار تولیدی، نیاز فوری به ادرار کردن و تعدادی دفعات بی‌اختیاری را ثبت می‌کنید.
- اندازه‌گیری باقی‌مانده‌ی ادرار: برای اندازه‌گیری حجم ادرار در ظرف مخصوص اندازه‌گیری، ادرار کنید. سپس پزشک با استفاده از کاتتر یا سونوگرافی حجم ادرار باقی‌مانده در مثانه را اندازه‌گیری می‌کند. حجم زیاد ادرار باقی‌مانده در مثانه ممکن است نشان‌دهنده‌ی انسداد در دستگاه ادراری و یا مشکلاتی در اعصاب و یا عضلات مثانه، باشد.
در صورت نیاز به جراحی، تست‌های بیشتری برای بررسی عملکرد مثانه و سونوگرافی لگن، به درخواست پزشک انجام خواهد‌شد.
برای درمان بی اختیاری ادرار چه بخوریم؟
احتمالا از خود می‌پرسید که با ایجاد تغییر در تغذیه و رژیم غذایی می‌توانم بی‌اختیاری ادراری‌ام را برطرف کنم؟ پاسخ مثبت قطعی نیست! اما می‌توان با خوردن برخی مواد غذایی و در کنار آن مصرف برخی از داروها، به درمان بی‌اختیاری ادراری پرداخت.
در ادامه به بعضی موارد پرتکرار و معروف می‌پردازیم.
قرص بی اختیاری ادرار سالمندان کدام است؟
داروهایی که برای درمان بی‌اختیاری ادراری در سالمندان مورد استفاده قرار می‌گیرند، شامل موارد زیر هستند:
- تولترودین
- اکسی بوتینین
- وزیکر
- یوریناسین
- دی سیکلومین
- سولیفیناسین
- میرابگرون
درمان بی اختیاری ادرار با سیاه دانه ممکن است؟
می‌گویند استفاده از سیاه‌دانه کوبیده‌شده در یک لیوان شیر می‌تواند بی اختیاری ادراری را بهبود ببخشد و این علامت را بهتر کند. استفاده از این درمان گیاهی تا یک هفته، نهایتا، می‌تواند موثر باشد.
متن انگلیسی:
«Incontinence affects twice as many women as men»
ترجمه متن:
«بی‌اختیاری ادرار در زنان دو برابر بیشتر از مردان دیده می‌شود»
درمان خانگی بی اختیاری ادرار در زنان و مردان چیست؟
درمان بی‌اختیاری ادرار بستگی به نوع بی‌اختیاری، شدت و علت زمینه‌ای آن دارد. ممکن است درمان ترکیبی مورد نیاز باشد. اگر یک بیماری زمینه‌ای باعث ایجاد نشانه‌های شما شود، پزشک ابتدا آن بیماری را درمان می‌کند.
- تکنیک‌های رفتاری
- تمرین دادن مثانه: برای به تاخیر انداختن ادرار کردن پس از احساس نیاز فوری به دفع ادرار. در ابتدا تمرین می‌کنید که از زمان احساس نیاز به دفع فوری به مدت ۱۰ دقیقه خودتان را نگه دارید. هدف افزایش زمان فواصل دستشویی رفتن تا ۲.۵ الی ۳.۵ ساعت است.
- تقویت عضلات کف لگن با ورزش کگل. دیدن فیلم ورزش کگل برای بی اختیاری ادرار در یوتیوب و آپارات می‌تواند به انجام درست این ورزش کمک کند.
- ادرار کردن طی دو مرحله: برای کمک به تخلیه کامل مثانه برای جلوگیری از بی‌اختیاری ادرار ناشی از سرریز شدن ادرار. ادرار کردن طی دو مرحله یعنی پس از یک‌بار ادرار کردن، چند دقیقه صبر کنید و سپس دوباره تلاش کنید تا ادرار کنید. به جای صبر کردن تا زمان احساس نیاز به دفع ادرار، هر ۲ تا ۴ ساعت به دستشویی بروید.
- مدیریت مایعات دریافتی و رژیم غذایی: کاهش یا قطع مصرف الکل، کافئین یا غذاهای اسیدی و همچنین کاهش مصرف مایعات، کاهش وزن و افزایش فعالیت‌های بدنی می‌تواند مشکل را کاهش داده و کنترل مثانه را بازگرداند.
درمان قطعی بی اختیاری ادراری در مردان و زنان چیست؟
درمان قطعی بی اختیاری ادراری بستگی به علت ایجادکنندهی آن دارد. اگر علت ایجادکنندهی بی اختیاری ادراری، بیماری باشد، با درمان آن بیماری می‌توان علامت را برطرف کرد. اما اگر علت ایجاد بی اختیاری ادرار، ضعف ماهیچه باشد، تقویت ماهیچه‌ها می‌تواند به درمان این مشکل می‌پردازد. همچنین اگر افتادگی مثانه باعث بروز این علامت شود، جراحی می‌تواند آخرین گزینه باشد.
عوارض بی اختیاری ادراری
عوارض بی‌اختیاری ادرار مزمن عبارتند از:
- مشکلات پوستی: بثورات، عفونت‌های پوستی و زخم‌ها می‌توانند در پوست نواحی که دائما مرطوب هستند، ایجاد شوند.
- عفونت‌های دستگاه ادراری: بی‌اختیاری ادراری خطر ابتلا به عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری را افزایش می‌دهد.
- تأثیر بر زندگی شخصی: بی‌اختیاری ادرار می‌تواند روابط اجتماعی، کاری و شخصی فرد را تحت تاثیر قرار دهد.
پیشگیری از بی اختیاری ادرار امکان پذیر است؟
بی‌اختیاری ادرار همیشه قابل پیشگیری نیست. با‌این‌حال، برای کمک به کاهش شانس ابتلا، موارد زیر را رعایت نمایید:
- حفظ وزن مناسب
- تمرین ورزش‌های کف لگن یا کگل
- اجتناب از محرک‌های مثانه، مانند کافئین، الکل و غذاهای اسیدی
- مصرف بیشتر غذاهای حاوی فیبر که مانع یبوست (علت بی‌اختیاری ادراری) می‌شود.
- ترک سیگار
| راه‌های پیشگیری از بی‌اختیاری ادراری | درمان بی‌اختیاری ادراری |
|---|---|
| خوردن مواد غذایی حاوی پروتئین | داروهای کاهش اسپاسم عضلانی |
| ورزش کردن | استفاده از پساری (برای درمان افتادگی رحم و مثانه) |
| کگل | کگل |
| کاهش مصرف الکل، کافئین و مواد محرک | تغییر سبک زندگی (مانند ترک سیگار) |
| وزن مناسب | جراحی |
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
شاید هنگام صحبت در مورد بی‌اختیاری ادراری با دکتر خود، احساس راحتی نکنید. اما اگر بی‌اختیاری مکرر باشد و یا بر کیفیت زندگی شما تأثیر می‌گذارد، مراجعه به مهم است، زیرا ممکن است بی‌اختیاری ادرار:
- نشان‌دهنده یک مشکل زمینه‌ای جدی‌تر باشد.
- باعث محدود شدن فعالیت‌ها و تعاملات اجتماعی شما شود.
- باعث افزایش خطر سقوط سالمندان در توالت، به علت عجله در رفتن توالت شود.
برای درمان این مشکل، باید به دکتر اورولوژیست مراجعه کنید. البته در مواردی که خانم باشید، می‌توانید به دکتر زنان هم مراجعه کنید. زیرا یکی از اصلی‌ترین علت‌های ایجاد بی‌اختیاری ادراری در زنان، بارداری و زایمان است. بنابراین بررسی این علت‌ها می‌تواند توسط دکتر زنان انجام شود.
تسریر مراقب سلامتی شماست!
