به گزارش پایگاه خبری تحلیلی تسریر، افتادگی رحم یا پرولاپس رحم، مشکلی شایع در میان زنان است. در خصوص این بیماری شایعات و باورهای نادرستی وجود دارد، برای مثال بسیاری از خانم‌ها تصور می‌کنند افتادگی رحم تنها با افزایش سن یا در اثر زایمان طبیعی اتفاق می‌افتد، اما دست نگه دارید. افتادگی رحم بیماری گسترده‌ای است که دلایل بسیار زیادی دارد.
افتادگی رحم چگونه اتفاق می‌افتد؟
افتادگی رحم (Uterine prolapse) یا پرولاپس رحمی (Prolapse) در اثر ازدست‌دادن قدرت ماهیچه‌های شکم و لگن بر اثر کشش یا ضعف آنها اتفاق می‌افتد.
همان‌طور که می‌دانید رحم و اجزای آن توسط تعداد زیادی ماهیچه، رباط و عضله در ناحیه شکم و لگن نگهداری می‌شوند. عوامل زیادی مانند زایمان طبیعی و زایمان دشوار، بالارفتن سن یا میزان ترشح هورمون استروژن می‌تواند بر قدرت این عضلات را تحت تأثیر گذاشته و آنها را تضعیف کند. به دنبال اختلال در عملکرد عضلات نگهدارنده رحم، رحم به سمت کانال واژن و دهانه رحم حرکت کرده و باعث پرولاپس رحم می‌شود.
افتادگی رحم، در واقع بیرون‌زدگی اعضای داخلی لگن از واژن است. در موارد شدید ممکن است رحم از طریق واژن از بدن خارج شود؛ بنابراین بسیار اهمیت دارد که با مشاهده اولین علائم این بیماری به متخصص زنان مراجعه کنید.
افتادگی رحم بیشتر در سنین یائسگی و سال‌های پس از آن زنان را درگیر می‌کند. در زنان با افزایش سن و کاهش ترشح هورمون‌ها، عضلات لگن قدرت خود را ازدست‌داده و باعث افتادگی رحم می‌شوند. معمولاً نیمی از خانم‌های بالای ۵۰ سال به این بیماری دچار می‌شوند.
انواع افتادگی یا پرولاپس رحم
افتادگی رحم بر حسب شدت بیماری و علائم، به چهار دسته تقسیم می‌شود که عبارت‌اند از:
- افتادگی رحم درجه ۱: در این حالت گردن رحم جابه‌جا شده و به سمت کانال واژن حرکت کرده و وارد قسمت فوقانی واژن می‌شود.
- افتادگی رحم درجه ۲: در نوع درجه دوم افتادگی، گردن رحم بیشتر به قسمت پایین واژن حرکت کرده اما هنوز از آن خارج نشده است. در این حالت گردنه رحم وارد کانال واژن شده است.
- افتادگی درجه ۳: در افتادگی درجه سوم رحم، رحم به پایین‌ترین قسمت واژن سقوط می‌کند. فرد دچار بیرون‌زدگی در ناحیه واژینال شده و می‌توان گردنه رحم را به‌راحتی از دهانه واژن مشاهده کرد. در مواردی هم گردن رحم از واژن خارج می‌شود.
- افتادگی درجه ۴: این نوع افتادگی یا پرولاپس رحمی شدیدترین نوع بیماری است. دهانه رحم به طور کامل از واژن خارج می‌شود. این بیماری که «پروسیدنشیا» (procidentia) نام دارد، نیاز به جراحی فوری داشته و اغلب در صورت خارج شدن تمام رحم از بدن و ازدست‌رفتن قوای رباط‌های محافظ رحم، متخصص زنان مجبور به تخلیه رحم می‌شود.
بهتر است بدانید با تشخیص به‌موقع حتی خفیف‌ترین علائم پرولاپس رحم و مراجعه به دکتر متخصص زنانمی‌توانید از همان مراحل اولیه نسبت به درمان اقدام کنید. حتی راه‌هایی وجود دارد که می‌توانید از بروز چنین مشکلی جلوگیری کنید
علائم افتادگی رحم چیست؟
همان‌طور که اشاره شد، پرولاپس رحمی می‌تواند بسته به شرایط فرد علائم خفیف یا شدیدی داشته باشد. در برخی موارد حتی خانم‌ها متوجه چنین مشکلی نمی‌شوند و تنها در صورت بارداری دوباره یا بروز مشکلات خاص می‌فهمند دچار این مشکل شده‌اند؛ بنابراین بهتر است حتی با کوچک‌ترین علائم افتادگی رحم آشنا شوید تا بتوانید نسبت به درمان به‌موقع و جلوگیری از پیشرفت آن اقدام کنید.
از شایع‌ترین علائم و نشانه‌های این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس نشستن روی برجستگی
- خونریزی واژینال
- تکرر ادرار
- قاعدگی دردناک و تخلیه زیاد خون
- درد هنگام مقاربت و رابطه جنسی
- احساس لمس توده یا تورم در ناحیه واژن
- دیدن بیرون‌زدگی رحم
- احساس کشش و سنگینی در رحم
- مشکلات نشستن و برخاستن
- یبوست، هموروئید و دفع سخت
- ابتلای مکرر به عفونت‌های مثانه
- بوی بد واژن و بوی بد ادرار
- درد و کرامپ مداوم در ناحیه واژن، شکم و لگن
- احساس پر بودن شکم یا خارج شدن ناگهانی جسمی از واژن
- تب و گاهی لرز و مشکلاتی مانند تهوع به دلیل عفونت داخلی.
خطرناک‌ترین علائم افتادگی رحم چیست؟
علائم گفته شده می‌تواند در افتادگی رحم خفیف تا شدید مشاهده شود. اما مواردی وجود دارد که با مشاهده آنها باید سریعاً به اورژانس مراجعه کرده و تحت‌نظر متخصص زنان قرار بگیرید. عدم توجه به علائم خطرناک افتادگی رحم می‌تواند زندگی روزمره، عملکرد جنسی، روده‌ها و مثانه شما را تحت تأثیر قرار دهد.
اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، سریعاً به متخصص زنان مراجعه کنید:
- در ناحیه واژن احساس فشار کرده یا می‌توانید رحم را از واژن ببینید.
- احساس بیرون‌زدگی در ناحیه واژن دارید.
- دچار مشکلات شدید ادراری مانند، عدم توانایی ادرار، تکرر ادرار یا بی‌اختیاری شده‌اید.
- مشکلات گوارشی شدیدی مانند یبوست سخت برای چند روز مداوم همراه با درد در ناحیه شکم دارید.
- هنگام نشستن، راه‌رفتن یا انجام کارهای روزمره در ناحیه پایین کمر احساس درد شدید دارید.
- دچار افتادگی کامل رحم و خونریزی شدید، شده‌اید.
در چنین شرایط وضعیت بیمار اورژانسی بوده و باید سریعاً تحت‌نظر متخصص اورولوژی یا متخصص زنان قرار گیرد.
چه عواملی باعث افتادگی و پرولاپس رحم می‌شوند؟
به‌غیر از عواملی مانند افزایش سن و کاهش ترشح هورمون استروژن در زنان، بسیاری موارد دیگر وجود دارد که باعث بروز افتادگی رحم و مشکلات پس از آن می‌شود. بسیاری از زنان دلیل این مشکل را نمی‌دانند، بنابراین بهتر است با شایع‌ترین دلایل ابتلا به این بیماری آشنا شوید.
گاهی حتی فشار سنگین یا ضربات ناگهانی می‌تواند باعث بروز این عارضه شود:
- چاقی مفرط
- یبوست مزمن
- بلندکردن وسایل سنگین
- تومورهای لگنی
- زایمان‌های مکرر و پشت‌سرهم
- زایمان طبیعی سنگین
- فشار یا ضربه ناگهانی به زیر شکم
- عدم ترشح هورمون استروژن
- آسیب بیماری‌های عفونی به بافت واژن و مثانه
- ضعف ماهیچه‌های لگن با افزایش سن
- برونشیت یا آسم (به دلیل فشار زیاد سرفه‌ها بر ناحیه شکم)
- جراحی یا آسیب سنگین در ناحیه لگن
- سبک زندگی نامناسب مانند سیگارکشیدن
- سابقه وراثتی و خانوادگی
- ژنتیک و نژاد (نژادهای قفقازی و زنان سیاه‌پوست و آسیایی بیشتر به این مشکل دچار می‌شوند.)
- انجام ورزش‌های سنگین مانند وزنه‌برداری
- چندقلوزایی در زایمان طبیعی
- گشادی واژن.
آیا بیماری‌های دیگری هم باعث افتادگی رحم می‌شوند؟
بله! افتادگی رحم گاهی می‌تواند بر اثر اختلال بیماری‌های مرتبط با ضعف دستگاه لگنی اتفاق بیفتد. از جمله بیماری‌هایی که باعث افتادگی یا پرولاپس رحمی می‌شوند، می‌توان موارد زیر را نام برد:
- سیتوسل یا افتادگی مثانه (Cystocele): فتق و بیرون‌زدگی دیواره فوقانی واژن و بخشی که وارد مثانه می‌شود، می‌تواند باعث تکرر ادرار، احساس ادرار فوری یا عدم امکان ادرار شود.
- فتق روده یا انتروسل (Enterocele): زمانی که دیواره پشتی در بالای واژن دچار فتق شود، به آن فتق روده گفته می‌شود. در این حالت قسمتی از روده کوچک وارد واژن شده و باعث کشیدگی و احساس فشار در واژن می‌شود.
- رکتوسل یا افتادگی لگن (Rectocele): فتق دیواره پشتی در قسمت پایین واژن رکتوسل نام دارد. در این حالت بخشی از رکتوم درون واژن برجسته شده که حرکت روده‌ها را سخت می‌کند. در مواردی افراد به دلیل عدم امکان مدفوع مجبور به ماساژ واژینال هستند.
تمامی این بیماری‌ها باعث افزایش فشار به عضلات لگن و بروز بیماری‌های مختلف می‌شود. این بیماری‌ها در کنار عوامل دیگر شانس ابتلا به پرولاپس را افزایش می‌دهد. به همین دلیل اهمیت زیادی دارد که با مشاهده علائم خطرناک جهت جلوگیری از بروز عارضه‌های جانبی به متخصص زنان مراجعه کنید.
عوارض عدم درمان افتادگی رحم
همان‌طور که اشاره شد، افتادگی رحم به جابه‌جایی رحم به سمت واژن گفته می‌شود. این اتفاق با شل شدن لیگامان‌های لگنی و شکمی بروز می‌کند و در صورت عدم درمان به‌موقع مشکلات و عوارض جبران‌ناپذیری به همراه دارد.
اگر علائمی مانند درد در هنگام سکس، مشکل ادرار و مدفوع یا راه‌رفتن و سنگینی در واژن دارید به متخصص زنان مراجعه کنید. شاید این علائم نشانه افتادگی رحم باشد. بی‌توجهی به درمان این بیماری می‌تواند عوارضی از جمله موارد زیر را برای شما به همراه داشته باشد:
- زخم شدن دهانه رحم و افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های مقاربتی
- افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های عفونی لگنی و رحمی
- ناباروری و یائسگی زودرس
- افتادگی مثانه و بی‌اختیاری ادرار
- عفونت‌های مکرر واژینال (به دلیل بیرون‌زدگی رحم)
- زخم و بدشکل شدن واژن
- ازبین‌رفتن بافت پوششی واژن
- عفونت‌های کلیه به دلیل بسته شدن مجاری ادراری
- افسردگی، مشکلات زناشویی و لذت نبردن از رابطه جنسی
بنابراین اهمیت زیادی دارد که برای حفظ سلامتی خود با مشاهده اولین علائم به متخصص زنان مراجعه کنید. افتادگی رحم راه‌های درمان بسیار زیادی دارد. قطعاً زیبایی و سلامت اندام‌ها به‌خصوص برای خانم‌هایی که زایمان طبیعی مکرر داشته یا در خطر افتادگی رحم هستند، موضوعی است که می‌تواند به‌شدت بر زندگی زناشویی آنها تأثیر بگذارد.
درصورتی‌که دچار مشکلاتی مانند گشادی واژن شده‌اید می‌توانید با مراجعه به متخصص زنان نسبت به درمان این مشکل و جلوگیری از افتادگی رحم اقدام کنید. در مراحل اولیه می‌توان با تقویت عضلات کف لگن به درمان این مشکل پرداخت.
افتادگی یا پرولاپس رحم چطور تشخیص داده می‌شود؟
متخصص زنان با بررسی علائم فیزیکی، سابقه بیماری‌های شخص و موارد مشابه روند تشخیص را شروع می‌کند. ممکن است معاینه در حالت نشسته یا خوابیده انجام شده و طی آن پزشک از شما بخواهد سرفه‌های محکمی کنید.
پس از بررسی وضعیت لگن درصورتی‌که تشخیص بیماری هنوز کامل نباشد احتمالاً پزشک آزمایش‌ها و روش‌های زیر را انجام می‌دهد:
- معاینه واژینال با وسایلی مانند اسپکولوم
- بررسی فشار داخلی شکم
- انجام سونوگرافی
- عکس‌برداری با اشعه ایکس
- سونوگرافی واژینال
- اسکن ام‌آرآی
- انجام آزمایش‌های ادرار و خون برای تشخیص عفونت
- پیلوگرام وریدی برای مشخص‌شدن انسداد مجاری ادراری (در این روش با تزریق نوعی ماده رگ‌ها و بافت‌های دچار آسیب به‌راحتی در عکس‌برداری مشخص می‌شوند.)
درمان افتادگی رحم، روش‌های غیر جراحی
پس از تشخیص قطعی افتادگی و پرولاپس رحم، نوبت به انتخاب بهترین روش درمان افتادگی رحم می‌رسد. راه‌های زیادی برای درمان افتادگی رحم وجود دارد. معمولاً این روش‌ها به دودسته تهاجمی و غیرتهاجمی تقسیم شده و عبارت‌اند از:
درمان‌های پزشکی افتادگی رحم می‌تواند از روان‌درمانی تا هورمون‌درمانی و بسیاری موارد دیگر را در بر بگیرید. رایج‌ترین روش‌های پزشکی درمان پرولاپس رحم عبارت‌اند از:
۱. درمان دارویی یا هورمون‌درمانی
در این روش پزشک از استروژن درمانی برای تقویت عضلات بدن و ناحیه واژن استفاده می‌کند. این دارو به‌صورت شیاف، قرص یا تزریق وریدی انجام شده و بافت واژن را دوباره تقویت کرده و به استحکام عضلات کمک می‌کند. روش هورمون‌درمانی بیشتر برای زنان یائسه استفاده می‌شود. این نوع درمان می‌تواند مانع از بروز انواع سرطان یا تشکیل لخته خون و بیرون‌زدگی کامل رحم شود.
توجه: استروژن درمان تنها باعث بهبود قدرت عضلات واژن می‌شود اما نمی‌تواند بافت‌های آسیب‌دیده را ترمیم کند.
۲. وسایل محافظ (Vaginal Pessary)
با پیشرفت چشمگیر تکنولوژی، این روزها تنها درمان افتادگی رحم، جراحی نیست. روش غیرتهاجمی و جدید «پساری» در واقع وسیله‌ای محافظ برای کانال واژن است که مانع از افتادگی رحم می‌شود. این وسیله شبیه به یک دونات بوده و از طریق واژن زیر دهانه رحم قرار می‌گیرد. پساری می‌تواند به بالاکشیدن، تثبیت مکان رحم و جلوگیری از افتادگی رحم خفیف کمک کند.
بسیاری از پزشکان از پساری برای آماده‌سازی جراحی افتادگی رحم استفاده می‌کنند. اما زمانی که فرد اصلاً قصد انجام جراحی را نداشته باشد می‌توان از نمونه‌های دائمی آن استفاده کرد. پساری در انواع مختلف و مناسب با شرایط هر فرد ساخته می‌شود؛ بنابراین تنها کسی که می‌تواند اجازه استفاده از این وسیله را به شما بدهد، پزشک است.
در مواردی که افتادگی رحم پیشرفته باشد، پساری نمی‌تواند مانع از بیرون‌زدگی گردنه رحم شود و فرد برای درمان نیاز به عمل جراحی دارد. در مورد نحوه کار پساری باید اشاره کرد که این وسیله درون واژن قرار گرفته و فرد به‌صورت موقت تا زمان ترمیم بافت‌های واژن و انجام تمرینات جانبی تقویت عضلات از لگن یا پایان دوره درمان از آن استفاده کند.
مشکلی که اغلب زنان در استفاده از این وسیله دارند، افزایش ترشح و بوی بد واژن پس از استفاده از وسیله است. همچنین زیاد ماندن پساری در واژن می‌تواند باعث خونریزی و تحلیل رفتن بافت واژینال شود؛ بنابراین حتماً طبق دستور متخصص زنان عمل کرده و هرچند وقت یک‌بار به‌صورت منظم وسیله خود را شسته و تمیز کنید.
۳. درمان بیوفیدبک
این روش درمانی نسبتاً جدید بر تقویت عضلات لگن تمرکز دارد. طی این روش که توسط متخصص اورولوژی یا متخصص زنان انجام می‌شود، از وسایل مخصوصی برای کنترل عملکرد عضلات لگن و واژن استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها معمولاً به‌صورت رکتال، واژینال یا روی پوست قرار داده می‌شوند. پس از آن با انقباض عضلات لگن، پزشک می‌تواند قدرت حرکتی و عامل اصلی بیماری را تشخیص داده و سپس با تقویت انقباضات لگنی بافت‌های آسیب‌دیده را به‌تدریج درمان کند.
۴. تحریک عصبی عضلانی یا ویبره و درمان افتادگی رحم
تحریک الکتریکی عصبی عضلانی (NMES) که به آن درمان با ویبره هم گفته می‌شود، یکی از مؤثرترین راه‌های تقویت عضلات لگن برای درمان افتادگی رحم است. در این روش از تحریک عصبی برای تقویت عضلات مثانه و لیگامان استفاده می‌شود. این شوک‌های کوچک الکتریکی باعث انقباض اعصاب ناحیه لگن، اسفنکتر و مقعد می‌شوند.
در روش درمان افتادگی رحم با ویبره یا همان تحریک عصبی و عضلانی، پزشک دستگاه مخصوصی را وارد واژن کرده تا سیگنال‌های الکتریکی به بدن ارسال کند. طی درمان پزشک احتمالاً از شما می‌خواهد که عضلات لگن و واژن خود را مدام منقبض کنید. هر شوک الکتریکی بین ۵ تا ۱۰ ثانیه بوده و هر جلسه درمان هم ۲۰ تا ۳۰ دقیقه زمان می‌برد.
نکته مهم برای گرفتن بهترین نتیجه از روش درمان ویبره و افتادگی رحم پایبندی به انجام جلسات و توصیه‌های خانگی و ورزش‌هایی است که پزشک به شما معرفی می‌کند.
پاساری وسیله‌ایست که در درمان پرولاپس خفیف رحمی استفاده می‌شود.
۵. صندلی‌های مغناطیسی
این صندلی‌ها که به «صندلی نیوکنترل» معروف هستند، دارای جریان مغناطیسی است. بیمار طی جلسات متعدد تنها با نشستن به مدت ۳۰ دقیقه روی این صندلی‌ها می‌تواند عضلات ماهیچه واژن و لگن خود را تقویت کند. این روش تنها در کلینیک‌ها و مراکز دارای مجوز وزارت بهداشت انجام می‌شود.
درمان خانگی افتادگی رحم
بهتر است بدانید در مراحل اولیه و پس از مراجعه به متخصص زنان و مشورت با او می‌توانید خودتان در خانه هم اقداماتی برای درمان افتادگی رحم انجام دهید.
۱. تغذیه و ورزش روزانه
انجام تمرینات «کگل» که در ادامه بیشتر به آنها خواهیم پرداخت، یکی از بهترین راه‌های جلوگیری از ابتلا به افتادگی رحم است. هرچند که این تمرینات به‌تنهایی نمی‌توانند درمانی برای افتادگی رحم باشند، اما معمولاً پزشکان در کنار روش‌های پزشکی برای گرفتن بهترین نتیجه، رژیم غذایی مناسب و انجام تمرینات کگل برای تقویت ماهیچه‌های لگن را هم پیشنهاد می‌کنند.
۲. طب سنتی و درمان افتادگی رحم
در طب سنتی، یکی از بهترین راه‌های درمان افتادگی رحم به‌خصوص برای تازه مادرها و زنانی که زایمان کرده‌اند، استفاده از جوشانده چند گیاه است. برای تهیه این دمنوش گیاهی باید ۵۰ گرم از پوست بلوط، آویشن، گلنار فارسی، پوست انار و بومادران را در عرق آویشن یا عرق بومادران جوشانده و سپس آن را در با مقداری آب در تشت بزرگی بریزید.
به مدت مشخص مثلاً ۳۰ دقیقه در این محلول بنشینید. می‌توانید این کار را در طول هفته و روزهای مشخص انجام دهید. راه دیگری که در طب سنتی برای درمان افتادگی رحم زنان یائسه پیشنهاد می‌شود، نشستن در تشتی از جوشانده انجیر و شنبلیله است.
۳. دیگر روش‌های درمان خانگی افتادگی رحم
- اجتناب از بلندکردن اجسام سنگین
- کاهش وزن
- توجه به بهداشت ناحیه واژینال
- عجله نکردن در مورد سکس بعد از زایمان، هم در زایمان طبیعی و هم سزارین
- مصرف بیشتر غذاهای حاوی فیبر
- حذف الکل و سیگار از زندگی روزمره
- جلوگیری از بارداری‌های پشت‌سرهم
- اجتناب از زور زدن بیش از حد و فشار به ناحیه تناسلی.
توجه: در خصوص درمان‌های سنتی یا استفاده از دم نوش‌های گیاهی برای درمان مشکلات شدید افتادگی رحم حتماً با متخصص زنان مشورت کنید. بهتر است در مورد هر درمان خانگی با پزشک مشورت کرده و بسته به صلاحدید او از روش‌های خانگی استفاده کنید.
درمان افتادگی رحم با جراحی
زمانی که بیمار در شرایط وخیم بوده و دچار افتادگی رحم درجه سه و چهار باشد، تنها راه درمان جراحی است. انتخاب عمل جراحی برای روش درمان به عواملی مانند سن، شدت بیماری، بارداری و بسیاری مسائل دیگر بستگی دارد.
توجه: اگر قصد بارداری مجدد را دارید، حتماً این موضوع را به متخصص زنان خود اطلاع دهید. در چنین مواردی معمولاً از روش‌های جراحی برای درمان افتادگی رحم استفاده نمی‌شود.
۱. جراحی اصلاحی افتادگی رحم
در این روش بدون خارج کردن رحم، به کمک ترمیم بافت‌های ظریف، رحم در محل قبلی خود قرار می‌گیرد. اتصال رحم در جای اصلی خود به کمک پیوند و اتصال مجدد بین رباط‌های لگن و قسمت تحتانی رحم انجام می‌شود. این عمل می‌تواند از طریق واژن یا شکم انجام شده و فرد پس از آن می‌تواند دوباره باردار شود.
۲. جراحی لاپاروسکوپی
جراحی لاپاروسکوپی رحمی (Laparoscopy)، عملی بسیار ظریف است که کمترین عارضه جانبی در میان جراحی‌های افتادگی رحم را دارد. طی این عمل به‌جای برش‌های بزرگ روی شکم یا ناحیه واژینال، لوله‌ای (کاتتر) دارای منبع نوری از طریق برش کوچکی روی شکم وارد لگن بیمار شده و پزشک می‌تواند بافت‌های آسیب‌دیده را تشخیص داده و نسبت به ترمیم آنها اقدام کند. به عقیده بسیاری از بیماران درد این جراحی بسیار کمتر از سایر روش‌های درمان افتادگی رحم بوده و دوران نقاهت آن هم سریع‌تر است.
۳. لیزردرمانی یا لیزر واژینال
همان‌طور که اشاره شد گشادی واژن می‌تواند دلیلی برای افزایش احتمال افتادگی رحم باشد. عمل درمانی «رکتوسل» یا «پرینورافی» پیشنهاد پزشکان برای درمان افتادگی رحم و درعین‌حال تنگ کردن واژن است. این گزینه‌ها معمولاً قبل از عمل هیسترکتومی به بیمار پیشنهاد می‌شوند. برای انجام این جراحی معمولاً از انواع مختلف لیزرهای ژولیت، مونالیزا تاچ و غیره استفاده می‌شود. عمل جراحی لیزردرمانی افتادگی رحم باید توسط متخصص زنان انجام شود.
درمان افتادگی رحم با استفاده از لیزر به شرایط خاصی بستگی دارد که عبارت‌اند از:
- فرد دچار افتادگی رحم حاد نباشد.
- فرد بارداری و زایمان طبیعی داشته باشد و دچار گشادی واژن و افتادگی رحم باشد.
با این روش متخصص به‌راحتی می‌تواند درون واژن را دیده و به کمک پرتوهای لیزر بافت‌های آسیب‌دیده را تقویت کند. این روش کمک چشمگیری به بهبود افتادگی رحم می‌کند.
۴. جراحی هیسترکتومی (Hysterectomy)
هیسترکتومی، آخرین راه درمان برای افتادگی رحم است. این عمل بسیار تهاجمی بوده و طی آن رحم از طریق واژن یا شکم تخلیه می‌شود. این روش درمان بیشتر برای افراد دچار افتادگی رحم نوع ۳ و ۴ دیده می‌شود و پس از آن بیمار دیگر نمی‌تواند باردار شود. هیسترکتومی تنها زمانی انجام می‌شود که رحم به‌صورت کامل از واژن خارج شده یا شرایط بیمار وخیم باشد.
مراقبت‌های لازم پس از عمل جراحی افتادگی رحم
توصیه‌های پزشک را بعد از عمل جراحی جدی بگیرید. پس از مرخص شدن از بیمارستان باید مراقبت‌های خانگی زیر را انجام دهید:
- از خوردن غذاهای نفاخ خودداری کنید.
- رژیم غذایی‌تان بیشتر بر پایه مایعات باشد. به‌این‌ترتیب دچار یبوست نمی‌شوید.
- روزانه ۸ تا ۱۰ لیوان آب بنوشید.
- تا زمان نقاهت کامل و مشورت با پزشک از داشتن رابطه جنسی خودداری کنید.
- جابه‌جایی اجسام سنگین و پیاده‌روی‌های طولانی را کنار بگذارید.
- از لباس زیرهای نخی استفاده کرده و تاحدامکان از تامپون استفاده نکنید.
- در صورت خونریزی شدید با پزشک خود تماس بگیرید.
- با مشورت پزشک مدتی بعد از عمل از «پساری» استفاده کنید.
- بهداشت ناحیه تناسلی خود را رعایت کنید.
- لباس زیر خود را روزانه عوض کرده و از لباس‌های زیر نخی استفاده کنید.
توجه: مدت‌زمان نقاهت بیماری افتادگی رحم بسته به نوع عمل و روش درمان متفاوت است. برای اطلاع از این موضوع حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
آیا عمل افتادگی رحم عوارضی هم به همراه دارد؟
بله! جالب است بدانید عمل افتادگی رحم می‌تواند با عوارض از جمله موارد زیر همراه باشد:
- خونریزی، درد، عفونت‌های واژینال
- بی میلی جنسی
- مشکلات دفع ادرار و آسیب به مجاری ادراری
- بی‌اختیار ادرار
- عدم امکان بارداری در برخی از انواع روش‌های جراحی
- بازگشت دوباره بیماری (به‌خصوص در درمان‌های خانگی).
آیا می‌توان از افتادگی رحم جلوگیری کرد؟
بله؛ کارهای زیادی وجود دارد که شما می‌توانید در هر سنی برای سلامت دستگاه تناسلی و باروری خود انجام دهید. این کارها نه‌تنها باعث سلامت روحی و جسمی شما می‌شود، بلکه تأثیر بسیار زیادی بر روابط زناشویی هم دارد.
از جمله اقداماتی که می‌توانید برای جلوگیری از افتادگی رحم و ابتلا به این بیماری در سنین بالا و بعد از زایمان‌های طبیعی یا سزارین انجام دهید، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱ . توجه به حرکات فیزیکی
همان‌طور که اشاره شد بلندکردن اجسام سنگین می‌تواند باعث افتادگی رحم شود؛ بنابراین بهتر است طرز صحیح بلندکردن اجسام را یاد بگیرید و به‌تنهایی اجسام سنگین را بلند نکنید.
۲ . انجام تمرینات کگل
تمرینات ورزشی (Kegel) بهترین و معروف‌ترین تمرینات ورزشی تقویت عضلات لگن هستند. این تمرینات شامل ورزش‌های متنوعی می‌شوند که به ۵ مورد از بهترین آنها اشاره خواهیم کرد. به‌صورت کلی، تمرینات کگل به‌گونه‌ای است که باید طی آن عضلات کف لگن را منقبض کرده و انگار جسمی نگه داشته‌اید.
انقباضات را به مدت ۵ ثانیه نگه دارید و سپس استراحت کرده، روزانه حداقل سه مرتبه ۱۰ بار این حرکت را تکرار کنید. کم‌کم به‌مرورزمان باید هم‌زمان عضلات لگن و واژن خود را برای ۱۰ ثانیه منقبض کنید.
تمرین کگل مؤثرترین ورزش برای درمان افتادگی رحم است. این ورزش عضلات کف لگن را تقویت می‌کند. این ورزش همچنین برای تقویت عضلات واژن زنان باردار یا کسانی که به‌تازگی زایمان کرده‌اند هم بسیار مؤثر است. زنان باردار هم می‌توانند برای جلوگیری از گشادی واژن یا زایمان راحت‌تر تحت‌نظر متخصص زنان این ورزش‌ها را انجام دهند. ۳ تا ۶ ماه این تمرینات را مکرر و روزانه انجام دهید تا شاهد نتایج فوق‌العاده آن باشید.
۳. ورزش
برخی حرکت‌های ورزشی با تقویت ماهیچه‌های ناحیه لگ و واژن از افتادگی رحم جلوگیری می‌کنند؛ از جمله:
حرکت اسکات: پاها را به‌اندازه عرض شانه بازکرده، کمر خود را کاملاً صاف کنید، عضلات باسن را منقبض کرده و شبیه به حالت نشستن روی صندلی صاف و خم شوید. زانوی شما باید در امتداد کمر و زاویه ۹۰ درجه با زمین باشد. این ورزش را ۳ تا ۴ مرتبه در روز برای ۱۵ بار انجام دهید. هر دفعه مدت‌زمان ایستادن در اسکات را افزایش دهید. به منقبض بودن عضلات شکم و باسن در این حالت دقت داشته باشید.
حرکت پل: روی زمین دراز کشیده و پاها را در زاویه ۹۰ درجه روی زمین قرار دهید. دست‌ها را در اطراف بدن قرار دهید و شکم خود را به سمت بالا بکشید، هم‌زمان عضلات باسن را منقبض کنید. این حرکت را روزانه در ۲ تا ۳ ست ۱۰ تا ۱۵ تایی تکرار کنید. هر مرتبه برای ۳۰ تا ۶۰ ثانیه در حالت پل باشید.
حرکت اسپلیت تیبل تاب (Split Tabletop): روی زمین دراز کشیده و پاها را در زاویه ۹۰ درجه قرار دهید. سپس پاها را به حالت پروانه باز کنید. ۳۰ ثانیه در این حالت مانده و سپس به حالت اول بازگردید. این تمرین را روزانه در ۳ ست ۱۰ تا ۱۵ تایی انجام دهید.
حرکت ضربه به بالا: روی چهار دست‌وپا قرار گرفته، پاهایتان را به‌اندازه عرض شانه باز کنید. کمر را صاف‌کرده و به ترتیب ۳۰ ضربه روبه‌بالا بزنید. باسن خود را منقبض کرده و تا جای ممکن پاهایتان را به سمت بالا بکشید. این کار را برای سمت دیگر هم انجام دهید.
حرکت پلانک: در ورزش پلانک عضلات شکم، سرین و لگن منقبض شده و به‌این‌ترتیب دستگاه رحمی شما تقویت می‌شود.
۴ . توجه به تغذیه
استفاده از غذاهای تازه و سرشار از فیبر و پروتئین به بازسازی ماهیچه‌ها و عضلات شما کمک خواهد کرد، بنابراین برای داشتن بدنی سالم حتماً به رژیم غذایی خود دقت داشته باشید.
۵ . کاهش وزن
با کاهش وزن، فشار زیادی از روی لگن و ناحیه واژن برداشته می‌شود، به‌این‌ترتیب احتمال افتادگی رحم هم کم می‌شود. اگر سابقه وراثتی ابتلا به این بیماری را دارید، بهتر است قبل از اضافه‌وزن نسبت به‌تناسب اندام خود توجه داشته باشید.
سخن آخر
مسائل اجتماعی و فرهنگی در جوامع مختلف از جمله کشور ما باعث شده که زنان از مطرح کردن سوالات و مشکلات خود در زمینه مسائل جنسی یا واژینال خودداری کرده یا به پزشک مراجعه نکنند. در چنین حالتی نه تنها شرایط بیماری بدتر شده بلکه روابط زناشویی و عزت نفس شخص هم دچار مشکل می‌شود.
تسریر مراقب سلامتی شماست!
