به گزارش پایگاه خبری تحلیلی تسریر، همان‌طور که می‌دانید آزمایش خون یکی از راه‌های تشخیص بیماری‌ها و مشکلات و از فاکتورهای کمک‌کننده به پزشک در تعیین برنامه‌ی درمانی برای بیمار است. MCH در آزمایش خون یکی از موارد بسیار مهم در تشخیص کم‌خونی و مسائل دیگر در سلامتی است. بسیار پیش آمده است که این مورد را در برگه‌ی آزمایش خود دیده‌اید و هیچ توضیحی برای آن نداشتید.
در این مقاله به بررسی این فاکتور می‌پردازیم و با معنی آن در برگه‌ی آزمایش بیشتر آشنا خواهید شد.
معمولا بعد از انجام آزمایش، جواب آن را پیش پزشک عمومی می‌برند تا بررسی کند. تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید که به معرفی کامل ام اچ سی در برگه آزمایش می‌پردازیم…
mch در آزمایش خون به چه معناست؟
Mean corpuscular hemoglobin (MCH)، معرف متوسط میزان هموگلوبین در گلبول‌های قرمز بدن شما است. توجه کنید که این مورد با MCHC که میانگین غلظت هموگلوبین بدن است، متفاوت است. MCHC، فاکتور اندازه‌گیری دیگری از هموگلوبین گلبول‌های قرمز است. اما MCH مقیاس نشان‌دهنده‌ی اندازه‌ی گلبول‌های قرمز خون است.
معیار دیگری برای اندازه گیری هموگلوبین و گلبول‌های قرمز داریم که در آن حجم و اندازه‌ی گلبول‌های قرمز اندازه‌گیری می‌شود که به آن MCV می‌گوییم. اگر اندازه‌ی MCH خون شما غیرطبیعی باشد، نگرانی‌ها آغاز می‌شود و آزمایش‌های دیگری درخواست داده می‌شود تا بررسی‌های دقیق‌تری صورت گیرد.
تکنسین آزمایشگاه ممکن است از نمونه خون شما یک لام محیطی خون بگیرند. این بدان معناست که سلول‌های خونی شما در زیر میکروسکوپ دیده می‌شود. همچنین پزشک شما احتمالا اندازه‌گیری فولات، آهن و ویتامین ب۱۲ خون شما را هم بخواهد.
MCH بالا یا پایین می‌تواند سبب ایجاد نگرانی‌های متفاوتی شود. اما هنگامی که مشکل تشخیص داده شود، به سادگی می‌توان برای رفع آن اقدام کرد. در ادامه به نگرانی‌هایی که MCH بالا یا پایین برای پزشک ایجاد می کنند خواهیم پرداخت تا شما هم درک بهتری از آزمایش خون خود داشته باشید. برای درک مفهوم این آزمایش و علت درخواست آن در ابتدا باید بدانید که هموگلوبین چیست. همچنین باید با وظیفه‌ی آن در خون آشنا شوید.
هموگلوبین چیست؟
هموگلوبین پروتئینی است که گلبول‌های قرمز خون شما را قرمز می‌سازد. این پروتئین اکسیژن را از ریه‌ها به سایر بخش‌های بدن می‌رساند. درواقع این پروتئین انتقال‌دهنده‌ی اکسیژن در خون است که به بدن شما کمک می‌کند از شر کربن دی اکسید اضافی خلاص شود.
بالا بودن میزان هموگلوبین
بالا بودن میزان هموگلوبین می‌تواند نشان‌دهنده‌ی یک بیماری نادر خونی به نام پلی‌سیتمی باشد. این بیماری با تولید بیش‌ازحد گلبول‌های قرمز همراه است. همین مسئله سبب غلطت خون می‌شود. در صورتی که غلظت خون بالا باشد ممکن است در بدن شما لخته‌شده و این مسئله به سکته منجر شود. اگر این مشکل برطرف نشود می‌تواند خطرناک باشد.
بالا بودن میزان هموگلوبین خون می‌تواند در اثر سبک زندگی نامناسب مثل کم آبی و سیگار کشیدن ایجاد شود. همچنین ممکن است فرد در اثر ابتلا به بیماری‌های قلبی و ریوی چنین حالتی را از خود نشان دهد.
پایین بودن میزان هموگلوبین
پایین بودن هموگلوبین خون هم می‌تواند نشان‌دهنده انواع کم خونی باشد. کم‌خونی به علت کمبود آهن، عوارض بارداری، کمبود ویتامین ب۱۲، آنمی داسی شکل، آنمی آپلاستیک و آنمی همولتیک به‌وجود می‌آید.
تفاوت m.c.v و m.c.h در آزمایش خون چیست؟
MCV اندازه گلبول‌های قرمز را تعریف می‌کند و به صورت فمتولیتر یا میکرون مکعب بیان می‌شود. در حالی‌که MCH، مقدار هموگلوبین در هر گلبول قرمز را تعیین می‌کند.
چه زمانی باید آزمایش MCH خون داد؟
MCH بخشی از آزمایش شمارش سلول‌های خونی و یا همان CBC است. این آزمایش برای بررسی سلامت سلول‌های خونی شما درخواست داده می‌شود. ممکن است در چک آپ‌های سالانه‌ی خود این آزمایش برای شما درخواست داده شود. همچنین بعد از هر مشکلی که در بدن شما ایجاد می‌شود، یکی از آزمایش‌هایی که معمولا درخواست داده می‌شود و به تشخیص کمک شایانی می کند، آزمایش خون است.
در این آزمایش معمولا توجه ویژه‌ای به MCH، در کنار MCHC و MCV می‌شود. این دقت زمانی بالاتر خواهد رفت که علائمی از کم خونی (آنمی) و یا سوء تغذیه از خود نشان دهید.
نحوه انجام آزمایش MCH خون چگونه است؟
آزمایش MCH به‌عنوان بخشی از آزمایش CBC انجام می‌شود. نمونه مورد نیاز برای آزمایش MCH خون، نمونه خون وریدی است. نمونه خون موردنیاز طی یک خون‌گیری ساده از ورید داخل آرنج یا دیگر وریدهای بدن گرفته می‌شود.
در نوزادان یا کودکان خردسال، ممکن است از یک ابزار تیز به نام لانست برای خون‌گیری استفاده شود که خون در یک لوله شیشه‌ای کوچک یا روی یک اسلاید یا نوار آزمایش جمع‌آوری می‌شود.
تکنسین آزمایشگاه خون شما را زیر میکروسکوپ هم بررسی می‌کند و برای این کار باید ابتدا از نمونه لام محیطی تهیه شود. برای تهیه لام خونی در آزمایشگاه، خون روی اسلاید میکروسکوپ قرار می‌گیرد. سپس یک رنگ مخصوص به نمونه اضافه می‌شود و نمونه رنگ‌آمیزی می‌شود.
شرایط انجام آزمایش MCH خون چیست؟
هنگامی که پزشک تشخیص می‌دهد باید آزمایش خون بدهید و MCH خون شما چک شود، احتمالا این سوال به ذهن شما می‌رسد که چگونه برای آن باید آماده شوید؟ آزمایش خون برای سنجش MCH نیاز به آمادگی ندارد. تنها باید به پزشک خود توضیح دهید که چه داروهایی مصرف می‌کنید.
زیرا برخی داروها می‌توانند در میزان MCH اختلال ایجاد کنند و آن را بالاتر و یا پایین‌تر ببرند. همچنین بارداری می‌تواند تمامی تست‌های خونی را مختل کند. ازاین‌رو یک شرح حال کامل و معاینه‌ی فیزیکی دقیق قبل از درخواست آزمایش توسط پزشک ضروری است.
محدوده نرمال MCH در آزمایش خون چقدر است؟
تفسیر آزمایش MCH خون شامل موارد بسیاری می‌شود. مقادیر بالا و یا پایین MCH خون تعیین می‌کند که چه درمانی برای شما در نظر گرفته شود و چه تشخیصی برای مشکل شما در نظر گرفته شود. شاید اولین سوالی که به ذهن شما برسد این باشد که اندازه‌ی طبیعی MCH در خون چقدر است؟
به طور متوسط اندازه‌ی MCH خون باید بین ۲۷.۵ تا ۳۲.۲ پیکوگرم در هر سلول باشد. البته این را در ذهن داشته باشید که این مقدار برای خانم‌ها و آقایان متفاوت است. از آنجاییکه خانم‌ها در عادت ماهانه مقداری خون از دست می‌دهند، اندازه طبیعی MCH خون نرمال آنها کمی پایین‌تر است که این کمتر بودن جای نگرانی ندارد و طبیعی است.
mch در آزمایش خون نوزاد وکودک
محدوده مرجع برای میانگین هموگلوبین سلولی در بزرگسالان و سالمندان ۲۷ تا ۳۱ پیکوگرم و برای نوزادان بین ۳۲ تا ۳۴ پیکوگرم است. علت پایین بودن mcv و mch در کودکان ممکن است به دلیل کمبود آهن و یا مشکل در جذب آهن از مواد غذایی یا مکمل‌ها باشد.
mch در آزمایش خون ازدواج
به‌طور کلی سطح نرمال MCH به‌طور میانگین بین ۲۶ تا ۳۳ پیکوگرم هموگلوبین در هر گلبول قرمز RBC است.
mch در آزمایش خون بارداری
برای خانم‌های باردار، میزان ام سی اچ مناسب در سه ماهه اول به طور میانگین ۳۰.۲ و در سه ماهه آخر میانگی ۲۸.۸ در نظر گرفته شده است. پایین بودن هموگلوبین خون دربارداری ممکن است خطرناک باشد. بهتراست حتما با متخصص مشورت کنید.
روش تفسیر آزمایش MCH خون چیست؟
معمولا این کار توسط پزشک انجام می‌شود. در ادامه مقادیر غیر طبیعی MCH را بررسی می‌کنیم.
مقدار mch در آزمایش خون پایین
هنگامی که بدن شما به میزان کافی هموگلوبین نسازد، میزان MCH خون شما کاهش پیدا می‌کند و پایین‌تر از حد طبیعی خواهد آمد. یکی از دلایل این اتفاق می‌تواند آنمی میکروسیت باشد. آنمی میکروسیت به این معنا است که سلول‌های خونی شما کوچک‌تر از اندازه طبیعی هستند. کاهش شدید آهن خون یکی از علل این نوع از کم‌خونی است. دو علتی که برای مقدار پایین MCH خون به ذهن پزشک می‌رسد، کم خونی تالاسمی و یا آنمی فقر آهن است.
اگر هر یک از شرایط زیر را دارا باشید در خطر ابتلا به آنمی فقر آهن قرار دارید؛
- در دوره‌های قاعدگی خود مقدار زیادی خون از دست بدهید و خونریزی شما بیش از حد باشد
- اگر بیماری سلیاک داشته باشید و یا به بیماری‌های التهابی روده همچون کرون یا کولیت اولسراتیو مبتلا باشید
- در صورتی که گیاه‌خوار و یا خام گیاه‌خوار باشید. همچنین اگر مواد غذایی دارای آهن کمی مصرف کنید
- اگر زخم معده دارید
- به هر دلیل دیگری خونریزی‌های شدید یا غیرطبیعی داشته باشید
- در گذشته جراحی‌های معده داشته‌اید
- باردار باشید
- اخیرا زایمان کرده‌اید
- اخیرا تصادف یا ترومایی به شما وارد شده باشد و یا تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اید.
همچنین میزان MCH خون شما در‌صورتی‌که بدن به اندازه‌ی کافی گلبول قرمز نسازد، می‌تواند افت کند. این شرایط تالاسمی نامیده می شود که mcv و mch در تالاسمی مینور پایین است. تالاسمی انواع مختلفی دارد که در آن بیماران با کم‌خونی دست و پنجه نرم می‌کنند. این بیماری ارثی (ژنتیکی) است و شما آن را از پدر و مادر خود و از ژن‌های به ارث رسیده از آنها دریافت می‌کنید.
علائم کاهش MCH خون
هنگامی که MCH خون شما کاهش پیدا می‌کند، خون شما اکسیژن کمتری نسبت به افراد عادی خواهد داشت. این به دلیل آن است که گلبول‌های قرمز شما هموگلوبین کمتری دارند. قبل‌تر گفتیم که هموگلوبین انتقال دهنده‌ی اکسیژن است. بنابراین هنگامی که کاهش پیدا کند، اکسیژن شما هم کاهش پیدا خواهد کرد. این مسئله باعث احساس خستگی و کسلی در شما می‌شود.
همچنین ممکن است دارای علائمی دیگری باشید که در ادامه به آنها اشاره کردیم:
- پوست رنگ‌پریده و زرد
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه در هنگام فعالیت و ورزش
- ضعف بدنی
- ضربان تند قلب و یا تپش قلب
- داشتن ناخن‌های شکننده و ریزش مو
- درد و یا سوزش زبان
- شنیدن صداهای عجیب و غریب در گوش
- تمایل به خوردن گل و یا یخ
- نقص توجه و تمرکز
- گرفتگی عضلات پا.
متن انگلیسی:
«Diagnostic interpretation of an MCH result is most commonly performed by comparing it to the other red blood cell indices, which include MCV, MCHC, and RDW. Collectively, these red blood cell indices can be used to diagnose and classify different types of anemia»
ترجمه فارسی:
«تفسیر نتیجه آزمایش MCH معمولاً با مقایسه با سایر شاخص‌های گلبول قرمز MCV، MCHC و RDW انجام می‌شود. در مجموع، از شاخص‌های گلبول قرمز می‌توان برای تشخیص و طبقه‌بندی انواع مختلف کم‌خونی استفاده کرد»
روش درمان کمبود mch در آزمایش خون
این که چگونه این علائم را برطرف کنیم به علت ایجاد این علائم بستگی دارند. ممکن است پزشک شما از شما بخواهد؛
- غذاهای غنی از آهن بخورید
- قرص آهن مصرف کنید
- ویتامین C به رژیم غذایی خود اضافه کنید
- از خوردن چای سیاه بپرهیزید (جذب آهن را کاهش می‌دهد).
اگر کاهش MCH بسیار شدید باشد ممکن است به درمان‌های وریدی نیازمند باشید. این درمان‌ها شامل دریافت آهن مستقیم و یا انتقال خون است. اگر میزان آهن خون شما در حد طبیعی است، از خوردن مکمل آهن بپرهیزید. این کار ممکن است به سایر اندام‌های شما آسیب برساند.
رژیم غذایی خون‌ساز برای درمان MCH پایین چیست؟
طب سنتی برخی خوراکی‌ها را برای بهبود کم‌خونی توصیه می‌کند که می‌توانید آنها را در رژیم غذایی خود جای دهید. این موارد غذایی شامل موارد زیر هستند:
| انواع مواد غذایی مفید برای کم‌خونی | فواید آنها |
|---|---|
| عسل | گفته شده است که عسل در خون‌سازی و تقسیم سلول‌ها نقش بسزایی دارد. اگر از این خوراکی استفاده کنید، در کبد شما تولید سلولی بالاتر می‌رود و نتایج خوبی خواهید دید. عسل علاوه بر این، فواید بسیاری دارد که می‌تواند برای شما اثرات خوبی به دنبال داشته باشد. |
| کنجد | در طب سنتی جزو خوراکی‌های خون‌ساز محسوب می‌شود. توصیه شده است که همراه شام و یا بعد از شام، دو قاشق غذاخوری از کنجد پوست‌کنده میل کنید. این خوراکی تاثیرات معجزه آسایی خواهد داشت. |
| گوشت | بدون شک هیچ ماده‌ی خوراکی به اندازه گوشت دارای آهن و ویتامین‌های لازم برای خون‌سازی نیست. اگر گوشت کافی مصرف کنید، دچار کم‌خونی نخواهید شد. مگر کم‌خونی‌های ارثی که علت ایجاد آن ربط چندانی به تغذیه ندارد. |
| مویز | کشمش یا مویز از دیگر خوراکی‌های توصیه شده در برطرف کردن کم‌خونی است. اگر می‌خواهید از کم خونی پیشگیری و یا آن را برطرف کنید، از این خوراکی استفاده کنید. می‌تواند چند دانه مویز در جیب خود بگذارید و به عنوان میان وعده آنها را میل کنید. هم در خوشمزه‌کردن دهان شما تإثیر دارد و هم در کنار انرژی‌زایی، خواص فوق‌العاده‌ای برای شما به دنبال خواهد داشت. |
در کنار مواد غذایی که بهتر است در رژیم غذایی خود بگنجانید، می‌توانید سبک زندگی خود را تغییر دهید و به شیوه‌ای سالم‌تر زندگی کنید. مثلا پیاده‌روی را جزء لاینفک برنامه‌های خود بگذارید. همچنین سعی کنید سیگار نکشید و در معرض دود سیگار نباشید.
بالا بودن mch در آزمایش خون
MCH بازتاب دهنده‌ی MCV خون شما است. در واقع اگر هموگلوبین گلبول‌ها قرمز شما بالا باشد، اندازه‌ی آنها بزرگ‌تر از حد طبیعی خواهد بود. اگر تعداد گلبول‌های قرمز در خون شما کم باشد هم اندازه‌ی آنها می‌تواند بزرگ‌تر از حد طبیعی شود. این حالت آنمی ماکروسیت نامیده می‌شود. چنین شرایطی در سنین بالا معمول‌تر است و بیشتر دیده می‌شود. سبک زندگی و ژنتیک هم می‌تواند باعث MCH بالا شود.
اگر ویتامین ب۱۲ و یا فولات بدن شما کم باشد به آنمی ماکروسیت دچار می‌شوید. ویتامین‌های گروه B به شما کمک می‌کنند که گلبول‌های قرمز را بسازید. اگر به هر یک از موارد زیر دچار باشید ممکن است دچار این آنمی شوید؛
- در صورتی که معده‌ی شما نتواند ویتامین b۱۲ را جذب کند
- اگر در گذشته جراحی‌های معده داشته‌اید
- در صورتی که گیاه‌خوار و یا خام‌گیاه‌خوار باشید. کسانی که رژیم غذایی گیاهی دارند، کمبود ویتامین ب۱۲ خواهند داشت. زیرا محصولات گیاهی فاقد این ویتامین هستند
- اگر به بیماری خودایمنی مبتلا باشید.
سایر عللی که ممکن است باعث افزایش ام سی اچ سی در آزمایش خون شوند، عبارت‌اند از:
- سندروم داون
- سوء مصرف الکل
- هایپوتیروئیدی
- سندروم میلودیسپلاستیک
- مشکلات کبدی
- مصرف سیگار.
برخی از داروها می‌توانند میزان MCH و یا MCV شما را بالا ببرند. این داروها عبارت‌اند از داروهای:
- ضد سرطان
- ضد رتروویروسی
- دیورتیک یا ادرارآور
- ضد تشنج
- ضد التهابی
- دیابت.
در صورتی که MCH خون شما بالا بود، باید علت آن را جویا شوید. پیگیری‌های لازم توسط تیم درمانی برای شما انجام خواهند شد. ممکن است علت این رخداد عوامل ژنتیکی باشد. بعد از انجام دوره‌ی درمان، ۶ ماه بعد پیگیری‌های مجدد و اندازه‌گیری این فاکتور خونی ضروری خواهد بود.
علائم افزایش MCH
افزایش MCH در خون ممکن است بدون علامت باشد. اما مسئله این است که بالا بودن MCH به این معناست که مشکلی در بدن شما وجود دارد و احتمالا گلبول‌های قرمز شما در تقسیم مشکل دارند. این مشکل می‌تواند به آنمی بینجامد، زیرا تعداد سلول‌های قرمز خون شما کاهش خواهند یافت. علائم آنمی بسیار مشابه کاهش میزان MCH خواهد بود. یکی از شایع‌ترین این علائم خستگی مفرط است.
سایر موارد عبارت‌اند از:
- سر‌شدگی و یا سوزن‌سوزن‌شدن کف دست و پاها
- مشکل در حفظ تعادل
- ضعف عضلانی
- گیجی و اختلال حافظه
- افسردگی و اختلالات خلقی
- زبان قرمز، ورم‌کرده و یا صاف‌شده
- تهوع و استفراغ
- سوزش قلب
- مشکلات گوارشی مثل اسهال
- بی اشتهایی و کاهش وزن.
درمان بالا بودن MCH خون
همان طور که در پایین بودن MCH گفتم، اقداماتی که باید انجام دهید به علت ایجاد این شرایط بستگی دارد. به هر حال ممکن است پزشک راه‌های زیر را به شما توصیه کند:
- تزریق ویتامین ب۱۲ یا خوردن قرص‌های آن
- تغییر دارویی که سبب چنین شرایطی شده است و یا تغییر دوز مصرفی آن دارو
- مصرف قرص‌های فولیک اسید.
اگر کمبود ویتامین ب۱۲ دارید، با پزشک خود مشورت کنید و سریع‌تر برای درمان این مشکل اقدام کنید. اگر برای مدت طولانی دچار کمبود ویتامین b۱۲ باشید در خطر ابتلا به سرطان معده قرار می‌گیرید. همچنین ممکن است به قلب، مغز، اعصاب، حافظه، لوله‌ی گوارش و استخوان آسیب وارد شود.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
اگر نتیجه آزمایش MCH خون شما بالاتر یا پایین‌تر از حد طبیعی است امکان دارد مشکلات متفاوتی برای شما ایجاد کند و دلیل آن وابسته به علت زمینه‌ای است. ممکن است پزشک برای ریشه‌یابی مشکل شما انجام آزمایشات بیشتری را تجویز کند.
این آزمایش بخشی از آزمایش خون یا همان CBC است. آزمایش خون یکی از اولین آزمایش‌هایی است که هر پزشکی آن را بررسی می‌کند. همچنین این آزمایش یکین از آزمایش‌های چکاپ کلی بدن است که باید هر ۶ ماه یا یک سال یکبار انجام بدهید.
تسریر مراقب سلامتی شماست!
