آیا عمل آب مروارید چشم ضروری است؟

در واقع مجموع موارد ابتلاء به آب سیاه، تخریب لکه زرد (دژنراسیون ماکولا) و رتینوپاتی دیابتی در سراسر جهان از تعداد موارد آب مروارید کمتر است. آب مروارید طی یک جراحی از کپسول عدسی چشم جدا می‌شود. عدسی چشم در اکثر موارد با یک پروتز لنز داخل چشمی (IOL) جایگزین می‌شود. اگر امکان استفاده از لنز داخل چشمی وجود نداشته باشد، بیمار برای جبران نداشتن عدسی چشم باید از لنز معمولی یا عینک استفاده کند.

اگر شما بیش از ۶۰ سال سن دارید و دید شما محو و یا تار شده است، ممکن است دچار بیماری آب مروارید (کاتاراکت) شده باشید. در بیماری آب مروارید عدسی چشم که به طور معمول روشن و شفاف است ابری و کدر شده، که باعث کاهش دید و یا در موارد حاد از دست دادن بینایی می‌شود. در درمان آب مروارید مراجعه به دکتر چشم پزشک ضرورت دارد. در صورتی که مشکل بینایی شما با عینک یا لنز قابل اصلاح شدن نباشد، برای درمان به عمل جراحی آب مروارید نیاز خواهید داشت. جراحی آب مروارید شامل برداشتن لنز طبیعی چشم و جایگزینی آن با یک لنز مصنوعی می‌شود.

انواع آب مروارید چشم

انواع آب مروارید عبارتند از:

آب مروارید هسته‌ای: این عارضه در ناحیه مرکزی (هسته) عدسی ایجاد می‌شود. کاتاراکت هسته‌ای معمولاً پی‌آمد بالا رفتن سن است.

آب مروارید زیر کپسولی: این عارضه پشت عدسی چشم رخ می‌دهد. بیماران مبتلا به دیابت یا افرادی که دوز بالایی از داروهای استروئیدی مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلاء به آب مروارید زیرکپسولی قرار دارند.

آب مروارید قشری: مشخصه این عارضه لکه‌های تیره سفید و مثلثی شکلی است که از دور عدسی چشم شروع می‌شود و مانند پره چرخ تا مرکز عدسی امتداد می‌یابد. این نوع آب مروارید قشر عدسی یعنی بخشی از آن را درگیر می‌کند که اطراف هسته مرکزی قرار دارد.

نشانه‌ها و علائم آب مروارید چشم

آب مروارید در ابتدا کوچک است و تأثیر چندانی بر بینایی ندارد. بیمار متوجه می‌شود که دیدش اندکی تار شده و حالتی پیش آمده است که انگار از پشت یک عینک کدر به دنیا نگاه می‌کند یا انگار تمام دنیا به سبک امپرسیونیسم نقاشی شده است. آب مروارید نور خورشید یا لامپ را بسیار درخشان می‌کند. بیمار نورهای چراغ‌های ماشین‌های جلو را خیره کننده‌تر از پیش می‌یابد و این نورها چشم‌هایش را به شدت می‌زند. از طرفی رنگ‌ها به درخشندگی قبل نیست.

علائم بروز یافته تابعی از نوع آب مروارید و زمان بروز آنها است. چنانچه ابتدا آب مروارید هسته‌ای بروز یابد، دید نزدیک موقتاً بهتر می‌شود، از این حالت با اصطلاح «دید ثانویه» یاد می‌شود. متأسفانه بهبود بینایی موقتی است و با تشدید آب مروارید از بین می‌رود. از طرف دیگر آب مروارید زیر کپسولی تا زمان پیشرفت کامل با هیچ گونه علائمی همراه نیست.

عوامل خطر آب مروارید

عدسی داخل چشم مانند لنز دوربین عمل می‌کند، یعنی نور را برای داشتن دیدی شفاف روی شبکیه متمرکز می‌کند. این عدسی تمرکز چشم را نیز تغییر می‌دهد تا ما بتوانیم هم اشیا دور و هم اشیا نزدیک را به وضوح ببینیم. عدسی چشم عمدتاً از آب و پروتئین تشکیل می‌شود. پروتئین عدسی را شفاف نگه می‌دارد و اجازه می‌دهد نور از آن عبور کند.

به موازات بالا رفتن سن مقداری از پروتئین به هم می‌چسبد و بخش کوچکی از عدسی را کدر می‌کند. این کدری همان آب مروارید است که به مرور زمان بزرگ‌تر می‌شود و بخش بیشتری از عدسی را تار می‌کند و در نهایت بینایی را مختل می‌کند.

هیچکس از علت دقیق تغییر کردن عدسی در اثر بالا رفتن سن و بروز آب مروارید چشم اطلاعی ندارد. با این حال پژوهشگران در سراسر جهان عامل‌هایی را تعیین کرده‌اند که معتقدند در شکل‌گیری آب مروارید نقش دارد. عامل‌های خطر آب مروارید به جز بالا رفتن سن عبارت است از:

– اشعه ماوراءبنفش خورشید و دیگر منابع نوری

– دیابت

– فشار خون

– چاقی

– استعمال دخانیات

– مصرف طولانی مدت داروهای کورتیکواستروئیدی

– مصرف استاتین برای کاهش کلسترول

– سابقه التهاب یا آسیب دیدگی چشم

– سابقه جراحی چشم

– درمان جایگزینی هورمون

– مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های الکلی

– نزدیک بینی شدید

– سابقه خانوادگی ابتلاء به آب مروارید

یک نظریه قابل قبول درباره تشکیل آب مروارید چشم این است که عامل ایجاد بسیاری از آب مرواریدها تغییرات اکسایشی در عدسی چشم است. مطالعات تغذیه‌ای نیز موید صحت این نظریه است، بر اساس نتایج این مطالعات مصرف میوه‌ها و سبزیجات سرشار از آنتی‌اکسیدان از بروز گونه‌های خاصی از آب مروارید پیشگیری می‌کند.

انواع آب مروارید بر اساس علت

آب مروارید با توجه به علت شکل‌گیری آن، صرف نظر از کهولت، به شرح زیر طبقه‌بندی می‌شود:

آب مروارید ثانویه: آب مرواریدی که پس از جراحی درمان دیگر مشکلات چشم مانند آب سیاه یا در افراد مبتلا به بیماری‌هایی چون دیابت بروز می‌یابد. کاتاراکت گاهی نتیجه مصرف استروئید است.

آب مروارید ناشی از آسیب دیدگی: این نوع کاتاراکت پس از آسیب دیدن چشم، گاهی پس از گذشت چندین سال بروز می‌یابد.

آب مروارید مادرزادی: برخی نوزادان از همان بدو تولد آب مروارید دارند یا در دوران کودکی به آن دچار می‌شوند. این نوع عارضه معمولاً در هر دو چشم مشاهده می‌شود. آب مروارید مادرزادی گاهی آن‌قدر کوچک است که تأثیری بر بینایی نمی‌گذارد. اما اگر بینایی مختل نشود، باید عدسی‌ها برداشته شود.

آب مروارید ناشی از تشعشع: این نوع آب مروارید نتیجه قرار گرفتن در معرض بعضی تشعشعات است.

زمان ضروری عمل آب مروارید

تمام کسانی که مبتلا به آب مروارید شده‌اند، لزوماً به جراحی آب مروارید نیاز ندارند. ممکن است آب مروارید در مراحل اولیه خود، فقط مشکلات جزئی مانند نزدیک بینی ایجاد کند. ممکن است پزشک بتواند این علائم را تنها با عینک برطرف کند.

آب مروارید، به آهستگی تشکیل شده و به تدریج باعث ضعف بینایی می‌شود. انجام جراحی فقط در هنگامی ضرورت پیدا می‌کند که ضعف بینایی فرد باعث اختلال در فعالیت‌های روزمره، مانند مطالعه یا رانندگی شود.

افراد مبتلا به آب مروارید باید با پزشک خود صحبت کنند تا بدانند که چه موقع ممکن است به عمل جراحی نیاز داشته باشند.

تشخیص آب مروارید چشم

تشخیص آب مروارید بر اساس یافته‌های مشخص کدورت در معاینه جامع چشم است. در صورتی که آسیب‌شناسی دیگری تشخیص داده نشود و میزان تیرگی لنز با شکایات بیمار و تست حدت بینایی مرتبط باشد، تشخیص آب مروارید داده می‌شود.

درمان آب مروارید چیست؟

جراحی تنها راه خلاص شدن از آب مروارید است، اما ممکن است نیازی به جراحی فوری نداشته باشید.

درمان خانگی- در اوایل، ممکن است بتوانید تغییرات کوچکی برای مدیریت آب مروارید خود ایجاد کنید. شما می‌توانید کارهایی مانند:

در خانه یا محل کار از چراغ‌های روشن‌تری استفاده کنید

از عینک آفتابی ضد نور استفاده کنید

از لنزهای بزرگنمایی برای مطالعه و سایر فعالیت‌ها استفاده کنید

عینک یا لنز جدید- یک نسخه جدید برای عینک یا لنزهای تماسی می‌تواند به شما کمک کند تا در ابتدای بیماری آب مروارید بهتر ببینید.

عمل جراحی آب مروارید

اگر آب مروارید مانع فعالیت‌های روزمره مانند خواندن، رانندگی یا تماشای تلویزیون شود، پزشک ممکن است جراحی را پیشنهاد کند. در حین عمل جراحی آب مروارید پزشک لنز کدر شده را برداشته و یک لنز مصنوعی جدید (که به آن لنز داخل چشمی یا IOL نیز گفته می‌شود) جایگزین می‌کند. این جراحی بسیار ایمن است و از هر ۱۰ نفری که جراحی می‌شوند ۹ نفر آنها بعد از جراحی بهتر می‌بینند.