بافتهای سالم را تحت فشار قرار می‌دهد که در این صورت احتمالاً “خوشخیم” خواهد بود و یا به بافتهای اطراف نفوذ می‌کند، خون رسانی بافتهای سالم را به سمت خود می‌کشد و گاهی از محل خود جدا شده و به سایر نقاط بدن حمله می‌کند که به آن “متاستاز” می‌گویند و در مورد تومورهای “بدخیم” اتفاق می‌افتد. در واقع آنچه باعث بدخیمی و خطرناک‌تر شدن یک تومور می‌شود سرعت تکثیر بسیار زیاد و متاستاز آن است.
تومور مغزی از کجا منشأ گرفته و چه انواعی دارد؟
اصطلاح تومور مغزی برای هر فردی اضطراب آور و نگران کننده خواهد بود چرا که همه می‌دانند که مغز، جایگاه تفکر، احساس، حافظه، حس و حرکت اندام‌ها، تکلم، بینایی و شنوایی است. این تومورها ممکن است از انواع بافتهای داخل جمجمه منشأ بگیرند؛ سلول‌های عصبی، سلول‌های حمایتی بافتهای عصبی، پرده‌های اطراف مغز، استخوان جمجمه، عروق مغزی و بافتهای باقی مانده از دوران جنینی.
تقسیم بندی تومورهای مغزی به دو نوع خوشخیم و بدخیم ساده‌ترین شکل دسته بندی آنهاست که لزوماً همواره صحیح و کاربردی نیست؛ گاهی یک تومور خوش خیم بسیار آزاردهنده و آسیب‌رسان است و گاهی یک تومور بدخیم درمان قطعی می‌شود. به این دلیل در این یادداشت سعی شده اطلاعاتی در مورد شایع‌ترین تومورهای مغزی به صورت تک تک بیان شود تا راهنمای خوبی برای بیماران و همراهان آنها باشد. اما پیش از توضیح در مورد هر تومور مغزی، بهتر است اشاره کلی به علائم، تشخیص و روش‌های درمانی آنها داشته باشیم.
ریسک فاکتورهای ابتلاء به تومور مغزی چیست؟
عوامل خطر برای تومورهای مغزی عبارتند از:
سن
خطر ابتلاء به اکثر انواع تومورهای مغزی با افزایش سن افزایش می‌یابد. البته افراد ممکن است در هر سنی به تومور مغزی مبتلا شوند، اما با افزایش سن احتمال ابتلاء در افراد افزایش خواهد یافت.
جنسیت
احتمال ابتلاء مردان به تومور مغزی بیشتر از زنان است. البته برخی از انواع سرطان وجود دارند که احتمال وقوع آن در زنان بیشتر است، مانند تومور مننژیوم.
نژاد
تومورهای مغزی به طور کلی در بین قفقازی‌ها شایع‌تر است. با این حال، افراد آمریکایی آفریقایی تبار بیشتر به مننژیوم مبتلا می‌شوند.
سابقه خانوادگی
تنها حدود ۵ تا ۱۰ درصد از همه سرطان‌ها ژنتیکی یا ارثی هستند. به ندرت اتفاق می‌افتد که تومور مغزی به ارث برده شود. در صورت تشخیص تومور مغزی در چند نفر از اعضای خانواده با پزشک خود مشورت کنید و باید تحت نظر پزشک قرار بگیرید.
تومور مغزی بدخیم چیست؟
تومور مغزی بدخیم، یک سرطان با سرعت رشد زیاد و متهاجم به مناطق دیگر مغز و ستون فقرات است، به طور کلی، تومورهای مغزی با توجه به رفتارشان، از جمله سرعت رشد و احتمال رشد مجدد آنها پس از درمان، از ۱ تا ۴ درجه بندی می‌شوند. تومور مغزی بدخیم درجه سه یا چهار است، در حالی که تومورهای درجه یک یا دو معمولاً در گروه خوش خیم یا غیر سرطانی طبقه بندی می‌شوند.
اکثر تومورهای بدخیم از نوع سرطان‌های ثانویه هستند، به این معنی که از قسمت دیگری از بدن شروع شده و به مغز گسترش می‌یابند. تومورهای اولیه مغزی از مغز شروع می‌شوند.
علائم تومور مغزی بدخیم
علائم تومور مغزی بدخیم به اندازه و محل آن در مغز بستگی دارد. هنگامی که تومور مغزی به مغز فشار وارد کرده یا از عملکرد صحیح ناحیه‌ای از مغز جلوگیری می‌کند، باعث ایجاد علامت می‌شود.
۱- علائم ناشی از افزایش فشار بر روی مغز
علائم شایع افزایش فشار در جمجمه عبارتند از:
سردردهای شدید و مداوم که معمولاً صبح‌ها یا هنگام خم شدن یا سرفه بیشتر می‌شوند.
حالت تهوع و استفراغ مداوم
خواب آلودگی
مشکلات بینایی مانند تاری دید، دیدن اجسام شناور و از دست دادن بینایی که ممکن است موقتی باشد.
تشنج که ممکن است روی کل بدن تأثیر بگذارد یا فقط یک ناحیه دچار انقباض شود.
۲- علائم ناشی از محل تومور
نواحی مختلف مغز عملکردهای مختلفی را کنترل می‌کنند، بنابراین علائم ناشی از تومور مغزی به محل قرارگیری تومور بستگی خواهند داشت. به عنوان مثال:
توموری که لوب فرونتال (پیشانی) را تحت تأثیر قرار می‌دهد، ممکن است باعث تغییر در شخصیت، ضعف در یک سمت بدن و از بین رفتن حس بویایی شود.
توموری که لوب تمپورال (گیجگاهی) را تحت تأثیر قرار می‌دهد، ممکن است باعث فراموشی، مشکلات زبانی (آفازی) و تشنج شود.
توموری که لوب پریتال (جداری) را تحت تأثیر قرار می‌دهد، ممکن است باعث آفازی و بی حسی یا ضعف در یک سمت بدن شود.
توموری که لوب اوکسیپیتال (پس سری) را تحت تأثیر قرار می‌دهد، ممکن است باعث از بین رفتن بینایی یک سمت شود.
توموری که مخچه را تحت تأثیر قرار می‌دهد، ممکن است باعث از دست رفتن هماهنگی، چشمک زدن، استفراغ و سفتی گردن شود.
توموری که ساقه مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد، ممکن است باعث ناپایداری و دشواری در راه رفتن، ضعف صورت، دوبینی و اشکال در گفتار (دیس آرتری) و بلع (دیسفاژی) شود.
نحوه درمان تومورهای مغزی بدخیم
تومور مغزی بدخیم اولیه باید در اسرع وقت درمان شود، زیرا می‌تواند باعث گسترش و آسیب رساندن به سایر قسمت‌های مغز و نخاع شود. معمولاً برای برداشتن تومور تا حد ممکن نیاز به جراحی تومور مغزی است. به دنبال آن ممکن است به پرتودرمانی و یا شیمی درمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی مانده و کاهش احتمال رشد مجدد تومور نیاز باشد.
با این حال، غالباً تومور مغزی بدخیم پس از درمان عود می‌کنند، اگر این اتفاق بیفتد یا تومور ثانویه ایجاد شود، درمان قطعی معمولاً امکان پذیر نیست و می‌توان به جای آن از درمان علامتی برای بهبود علائم و طولانی شدن عمر استفاده کرد.
